Sağlık deposu bir lezzet; Zeytinyağı

Yeryüzünde kullanılan ilk bitkisel yağ olma özelliğini taşıyan zeytinyağı, lezzetiyle Akdeniz’in, sağlık yönüyle Akdeniz diyetinin incisi. Akdeniz ve Ege yöresinde “sıvı altın” olarak tabir ediliyor.

Zeytinyağı, zeytinin etli meyvesinin, çekirdeğiyle birlikte sıkılmasıyla elde edildiği için, tohumlardan elde edilen diğer yemeklik yağlar gibi değil, aksine bir "meyve suyu" gibi çiğ ve saf.

Zeytin meyvesinin doğal şartlar altında ısıtılmadan sıkılmasıyla elde edilen soğuk sıkım zeytinyağı; çok düşük şeker içeriği, doymamış yağlar ve antioksidanlar yönünden zenginliği ile meyve suları içinde en sağlıklısı.

Zeytinyağı, hiçbir kimyasal işlem görmeden, katkı maddesi içermeden, doğal hali ile elde edilen, oda sıcaklığında sıvı olarak tüketilebilen yeşilimsi-sarımtırak renkteki sıvı yağı.

Zeytinyağında bulunan mikrobesin ögeleri vitamin ve mineraller; zeytinin çeşidi, üretim alanı, hasat zamanı ve üretiminde kullanılan teknolojiye göre değişiklik arz ediyor. Erken hasat soğuk sıkım zeytinyağında bulunan mikrobesin ögeleri çok güçlü antioksidan etki gösteriyor; bağışıklığı kuvvetlendiriyor, zihni berraklaştırıyor, hayat kalitesini artırıyor.

Zeytinyağı içeriğinin sağlığa faydaları

Zeytinyağı, oda ısısında sıvı halde olup önemli antioksidan maddeler içeriyor, kolesterol içermiyor, kan kolesterolünü düşürüyor. Diğer bitkisel sıvı yağlar hem iyi huylu hem kötü huylu kolesterolü düşürürken zeytinyağı kötü huylu kolesterolü düşürüyor, iyi huylu kolesterolü ise koruyor ve dengeliyor.

Zeytinyağı, içerdiği antioksidanlarla birlikte kalp-damar, iltihabik ve kronik hastalıkların riskini azaltabiliyor. Kanser tedavisinde önemli bir etken madde olan skualen, sızma zeytinyağında bol miktarda bulunuyor. Zeytinyağına buruk tat ve aromasını veren oleuropein maddesi de hücreleri hasardan koruyor, hücre yenilenmesine katkıda bulunuyor.

Yapılan araştırmalarda zeytinyağında bulunan oleik asitin kalp krizi ve damar sertliği riskini azaltmaya katkısı olduğu gibi, şeker hastalığının yönetiminde, vücut ağırlığının kontrolünde, obeziteden ve bazı kanser türlerinden korunmada, kansere bağlı genler üzerinde etkili olabileceği belirtiliyor.

Natürel sızma zeytinyağının içerdiği oleik asit ve fenolik bileşikler, insülin direncini ve karaciğer hasarına neden olabilecek diğer sorunları önlemeye yardımcı oluyor.

Zeytinyağı dengeli yağ içeriğiyle bağırsaklar tarafından en iyi emilen, en kolay sindirilen yağ olma özelliği taşıyor, bağırsaklarda geçişi düzenliyor ve kabızlığı önleyebiliyor.

Oda sıcaklığında tüketildiğinde sızma zeytinyağının antibakteriyel özellikleri ile midede yaşayan, mide ülserine ya da mide kanserine neden olabilen enfeksiyona bağlı etkileri ortadan kaldırabildiği bildiriliyor.

Zeytinyağı, yeşil yapraklı sebzelerin ardından en önemli K vitamini kaynağı olma özelliği taşıyor. Zeytinyağında kalsiyumun vücutta tutulmasına yardımcı olan antioksidan A vitamini, kemik gelişimini destekleyen D vitamini, az miktarda da fitosterol maddesi bulunuyor.

Zeytinyağı kemik ve dişlerin gelişmesini, hücre ve dokuların yenilenmesini sağlıyor, kas ve eklem ağrılarını önleyebiliyor.

Ayrıca zeytinyağında bulunan kalsiyum, fosfor, potasyum, kükürt, magnezyum, demir, bakır ve mineraller kemik gelişimini destekliyor, kemik erimesinden korunmaya yardımcı oluyor.

Bir çorba kaşığı zeytinyağında 1.6 mg veya 2.3 IU miktarında bulunan E vitamini, yağda çözünen bir vitamin ve zengin antioksidanlar içeriyor, düzenli tüketildiğinde ciltteki nem kaybını engelliyor, yağlanmayı azaltıyor, cildi yumuşatarak pürüzsüzleştiriyor.

Dolayısıyla içeriğindeki tüm bu kıymetli bileşenler sayesinde doğal/natürel zeytinyağı prebiyotik, antibakteriyel, antikanserojen ve antibiyotik etki gösteriyor.

En saf ve doğal zeytinyağı hangisi?

Zeytinyağının rafine edilmeden, kimyasal işlemden geçmeden tüketime hazır hale gelen belli başlı çeşitleri bulunuyor. Üretilirken 27 derece üzerinde sıcaklığa maruz kalmayan yağa “soğuk sıkım” ismi veriliyor. Zeytin renginin yeşilden mora dönmeye başladığı, polifenolik maddelerin en yoğun halde olduğu dönemde toplanan zeytin “erken hasat” ismi alıyor. İşlem görmemiş doğal zeytinyağı, içerdiği serbest yağ asitlerinden oleik asit miktarına göre sızma ve doğal birinci olarak ikiye ayrılıyor. Oleik asit miktarı %0.8’in altında ise “natürel sızma zeytinyağı”, %2’nin altında ise “natürel birinci zeytinyağı” ismini alıyor. Oleik asit miktarı %2’nin üzerine çıkan yağlar rafine edilmeden tüketilemiyor.

Rafine işleminde kimyasal maddeler aracılığıyla antioksidan maddelerinden ayrıştırılan yağa suni antioksidanlar ilave edilerek korunması sağlanıyor. Rafine yağlar içinde asitlik oranı %0.3 olanlara “rafine zeytinyağı”, natürel ve rafine yağın karışımıyla elde edilen %1 oleik asit içeriğindeki yağa ise “riviera” adı veriliyor. Bu açıdan, en faydalı zeytinyağı rafine edilmemiş zeytinyağı. Azami %1 asit içeren, profili, fenolik madde ve uçucu madde içerikleri ile üstün tat ve kokuya sahip olan düşük asitli sızma zeytinyağı, en makbul zeytinyağı.

Taze tüketildiğinde azami faydalanılan, salatalar için uygun olan soğuk sıkım sızma zeytinyağı ile hem salatalarda hem sıcak yemeklerde kullanılabilen natürel birinci zeytinyağı; içeriğindeki faydalı bileşenlerin en fazla korunduğu iki zeytinyağı usulü olarak öne çıkıyor.

Zeytinyağı nasıl tüketilmeli?

Zeytinyağı Akdeniz diyetinin başlıca yağ kaynağı ve Akdeniz insanında kalp hastalıklarının, ruh ve sinir hastalıklarının ve çeşitli kanser türlerinin daha düşük düzeyde görülmesi, hayat kalitesinin yüksek olması, bu bölgedeki insanların zeytinyağını düzenli tüketimiyle ilişkili.

Akdeniz yöresinde pişirme usullerinden buğulama, hafif soteleme, ızgara, taze meze ve salataların tercih edilmesi dikkat çekiyor. Kızartma sağlık açısından çok tercih edilen bir pişirme yöntemi olmasa da zeytinyağı içerdiği antioksidanlar tarafından bozulmaya karşı korunan, kızartma işlemine de uygun bir yağ. Yalnız trans yağ haline dönmemesi, toksik bileşenler oluşturmaması için tekrar tekrar kullanılmaması gerekiyor.

Zeytinyağının en sağlıklı hali olan sızma ve natürel birinci yağı temin etmek kadar saklama koşullarına dikkat etmek de önem arz ediyor. Isı, ışık ve oksijen kaynakları zeytinyağına zarar vererek bozulmasına ya da kalitesinin düşmesine neden olabiliyor. Bunun önüne geçmek için:

▶️ Zeytinyağını satın alırken güvenilir, denetimden geçmiş markaları tercih etmek,

▶️ Zeytinyağı etiketinde belirtilen hasat tarihine dikkat etmek, iki yıldan eski olan yağları satın almamak,

▶️ Hakiki zeytinyağı olup olmadığından şüphe duyuluyorsa tadının boğazı yaktığını, buzlukta diğer bitkisel yağlardan daha çabuk donduğunu gözlemlemek, 

▶️ Yöresel ve geleneksel bir üreticiden temin ediliyorsa üretim ve saklama koşulları hakkında bilgi almak,

▶️ Doğal zeytinyağını doğrudan ışık almayan bir dolapta saklamak, pencere kenarına koymamak güneş gibi ultraviyole ışık kaynaklarına maruz bırakmamak,

▶️ Zeytinyağını koyu renkli bir cam şişede yahut bir porselen şişede saklamak,

▶️ Soğuk sıkım zeytinyağını 16-18 derecede saklamak,

▶️ Zeytinyağını plastik, tortu, yabancı madde gibi etkenlerden uzak tutmak,

▶️ Zeytinyağının havayla temasını önlemek, kapağını sıkıca kapatmak,

▶️ Yemek pişirirken az miktarda yağ kullanmak, pişmiş yemeklerin üzerine taze zeytinyağı gezdirmek,

▶️ Zeytinyağını küçük ambalajlarda satın almak, kapağı açıldıktan sonra 1-2 ay içinde tüketmek tercih edilebilir.

Zeytinin de sütü olur mu?

Zeytin sütü, soğuk sıkım yağ, ilk yağ, tekne yağı, hamur yağı olarak da biliniyor. Isıtılmamış, işlenmemiş saf ve taze zeytinyağını, zeytinden çıkan ilk suyu ifade ediyor.

Nadir bulunan ve maliyetli bir ürün olan zeytin sütünün de zeytinyağı gibi düzenli tüketildiğinde ve cilde sürüldüğünde çeşitli sağlık etkileri bulunuyor. Bunları şöyle sıralamak mümkün: Cildi besleyebilir, kolesterolü dengeleyebilir, kabızlığı önleyebilir, vücudu zararlı toksinlerden arındırabilir, hasarlı hücreleri onarabilir, zihni berraklaştırabilir, yaşlanmayı geciktirebilir, kalp-damar hastalıkları, kronik hastalıklar ve kansere yakalanma riskini düşürebilir. 

Bir annenin bebeğine verdiği yegane gıda maddesi olan anne sütünde bulunan maddelerden biri, vücutta sentezlenemeyen linoleik asit, namı diğer omega-6. Bu madde zeytinyağında da bulunuyor. Annenin zeytinyağı ile beslenmesi doğum öncesi ve sonrası bebeklerin beyin ve sinir sisteminin doğal gelişimine katkı sağlıyor.

Zeytinyağının diğer kullanım alanları

Zeytinyağı, özellikle içerdiği A ve E vitaminleri sayesinde zeytinyağı cilt dostu bir yağ. Zeytinyağı yüz yıkama, vücut yıkama, sabun ve kremler dahil olmak üzere birçok kişisel bakım ürününün bileşeni olarak kullanılıyor. Yüksek kalitede, sızma bir zeytinyağını cildi temizlemek için yahut cilt kuruluğu şikâyeti için nemlendirici olarak kullanmak da mümkün.

© İzinsiz ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz.