Sağlığa ve çevreye zararsız 8 doğal temizlik maddesi

Evimizde kendi imkanlarımızla çok da vakit harcamadan; doğal, sağlığa ve çevreye faydalı, sürdürülebilir, hem de bütçe dostu temizlik ürünleri üretebileceğimizi hiç düşündünüz mü?

Üstelik yoğun kimyasallara başvurmaksızın; bizlere bahşedilmiş doğal yağlar, tuzlar ve sabunlarla.. Tıpkı Anadolu irfanın güzide hanımlarının katmanlı bilgelikleriyle ürettikleri gibi..

Dilerseniz önce temizliğin tanımına bir göz atalım. Arapça kökenli “taharet” kelimesi, maddî kiri (necâset, habes) veya mânevî pisliği (hades) gidermek” anlamına geliyor. Dilimize temizlik olarak yerleşmiş bulunuyor.

Her işte orta yolu tutmayı ve güzele yakın olanı aramayı öğütleyen (Buhârî, Rikak 18) inancımızda temizliğe, nezafet ve estetiğe üstün bir değer atfediliyor; Yüce Kitabımız Kur’an-ı Kerim’de maddi manevi kirlerden temizlenmeye, vücudumuzu ve elbisemizi temiz tutmaya (Bakara 2/222; Mâide 5/6; Müddessir 74/4) vurgu yapılıyor. Diğer yandan suyun temiz ve temizleyici olduğu (Enfâl 8/11; Furkān 25/48), su bulunamadığında toprağın temizleyici olduğu (Mâide 5/6; Nisâ 4/43) belirtiliyor. Peygamber Efendimiz SAS “Benden öncekilere verilmeyen beş şey bana verildi: Yeryüzü benim için mescid ve temiz kılındı ...” (Buhârî, “Teyemmüm”, 1; Müslim, “Mesâcid”, 5) buyuruyor.

Öyleyse sizleri parçası olduğumuz tabiata zarar vermeksizin cildimizi, kıyafetlerimizi, mutfak gereçlerimizi ve hanemizi kirlerden arındıran malzemeler üretmeye davet ediyoruz.

Kimyager Mervenur Gür, akra.media takipçilerine evde doğal temizlik için şu formülleri öneriyor:

Doğal Temizlikte 8 Temel Malzeme

1. Katı temizlik sabunu: Sodyum hidroksit ve yağlardan elde edilir. Zararlı mikroorganizmaları temizleyebilecek düzeyde bazik, yani pH’ı 8-9’larda olmalı. Temizlik için kullanılacağından özellikle zeytinyağlı olmasa da olur. İyi köpürmesi için, içinde Hindistan cevizi ve Hint yağı olanları tercih edilebilir.

Marketlerden hazır katı sabun alırken, hayvansal kaynaklı yağlardan elde edilen “sodyum tallowate” içeriğinden kaçınmakta fayda var. Katı sabunlar çoğunlukla çamaşır makinesinde kullanmak üzere rendelenerek tariflere eklenir. Makinada kullanıldığında 40 derece ve üzerindeki programlar tercih edilmeli.

2. Sıvı Temizlik Sabunu: Anadolu hanımlarının gözde temizleyicisi sıvı temizlik sabunu namı diğer “Arap sabunu”; içinde yoğun yüzey aktif maddeler içermediği için deterjan statüsünde olmayan hakiki bir sabun. Potasyum hidroksit ve yağlardan elde edilir. Temizlik amaçlı kullanılacağı için rafine ayçiçek yağından üretilenler tercih edilebilir. Yüzde yüz saf zeytinyağı ile yahut zeytinyağı-hindistan cevizi yağı karışımı ile üretilenler ise daha kaliteli kabul edilir ve “kastil sabunu” ismini alır.

Kastil sabunu ev temizliğinden, vücut-saç temizliğine kadar pek çok alanda kullanılabilir. Sıvı temizlik sabununun atık yağdan üretilmesi de mümkün. Bu uygulama her ne kadar çevre dostu bir geri dönüşüm faaliyeti gibi görünse de doğru şekilde yapılmadığında içinde atık yağ kalma riski barındırmakta, kokusu ve rengiyle kendini ele vermekte. Zira Arap sabununda kalite; renk, koku ve dokudan anlaşılabilir. Doğal temizlikte olmazsa olmaz bir unsur olan Arap sabunu için kaliteli malzeme gönül rahatlığıyla tercih edilebilir.

3. Karbonat: Çok güçlü antiseptiktir. Bazik ortamda yaşayamayan bakterilere karşı etkilidir. Sudaki kireci en iyi uzaklaştıran, suyu yumuşatan şeylerden biridir. Gıda karbonatı, kabartma tozu, sodyum bikarbonat isimleriyle de bilinir. Özellikle çamaşır ve bulaşık makinesinde doğal deterjan kullanırken, suyun kireci ile savaşmada öne çıkar.

Karbonatın kokuyu ve nemi içine hapsetme özelliği vardır. Örneğin kömür kokulu bir kıyafeti akşamdan karbonatlı suda beklettikten sonra yıkamak, doğal deterjan ile yumuşatıcısız olarak yıkamadan sonra burnumuza gelebilecek hafif kokuyu bertaraf eder.

Buzdolabı ve buzluk içine 3-4 ayda bir değiştirecek şekilde ağzı açık karbonat koymak dolapta kötü koku oluşumunu engeller.

Nem ve küf sorunu olan yerlerde baza ve dolap içlerine, köşelere ağzı açık kaplarda kaplarda misket limonu ve ıtır benzeri bir iki damla uçucu yağ  damlatılmış karbonat koyulabilir.

Yıkandıktan sonra kokmaya devam eden turşu kavanozu gibi mutfak kapları, bir süre karbonatlı suda bekletilerek kullanılabilir. Petrol türevi kimyasal temizlik malzemelerinin aksine bertaraf edilmesinde sıkıntı olmayan, lavabolardan akıtıldığında çevreyi kirletmeyen bir üründür.

4. Çamaşır Sodası: Namı diğer sodyum karbonat, partikül yoğunluğuna göre hafif ya da ağır soda isimlerini alır. Kirleri sökmede ve renkleri ağartmada etkilidir. Rengini beyazlatmak istediğimiz çamaşırları yıkarken, temizleyici ürünümüze destek olarak kullanılabilir. Diğer yandan rengini korumak istediğimiz çamaşırlarda ise temizleyici ürüne ek olarak bir kaşık toz halinde kaya tuzu tercih edilir.

Çamaşır sodası da karbonat gibi baziktir ve makinelerde suyu yumuşatır. Suyu yoğun kireçli olan yerlerde makinelerde kullanımı önerilir.

Sadece çamaşırlar için değildir; bulaşık makinesinin kapağına da bir kaşık çamaşır sodası serpmek daha lekesiz bulaşıklar elde etmeyi sağlar. Bunun yanı sıra yıkama biter bitmez makinanın kapağını açmak, kirecin buharla bulaşıkların yüzeyine yapışmasını önler. Petrol türevi kimyasal temizlik malzemelerinin aksine, çamaşır sodası da bertaraf edilmesinde sıkıntı olmayan, lavabolardan akıtıldığında çevreyi kirletmeyen bir üründür.

5. Boraks: Çok iyi bir mikrop kırıcı ve ağartıcı olan boraksın sağlığa etkisi dozuna göre değişir. Bor ülkemizde bol bulunan bir maden. Boraks dekahidrat tozlarının, 10 mg/m3’ üzerinde solunması ise hassas kişilerde boğaz, burun ve gözde tahrişe yol açabilmekte.

Sağlıklı cilde etki etmese de açık yarada tahrişe neden olabilmekte. Bu yüzden bor içeren deterjanları tozutmadan ve solumadan kullanmak gerekiyor. Ayrıca ambalajının esnek değil sert plastik olması da tozumayı önleyebilir. Bor suda çözündüğü için yıkandıktan sonra sorun teşkil etmiyor. Ayrıca doğrudan kullanım için satın alınacaksa borik asit değil, boraks dekahidrat alınmalı. Yani borun asidi değil tuzu tercih edilmeli, boraks tuzu alındığından emin olunmalı.

6. Limon tuzu: Anadolu’da kurulan turşularda gün geçtikçe limonun yerini alan; gıdalara koruyucu olarak eklenen E-330 koduyla bilinen kristalimsi formda bir katkı maddesi diğer adıyla sitrik asit. Sentetik bir ürün olduğu için gıdalarda tercih edilmemeli.

Limon tuzunun evde kullanımı kireç çözücü olarak önerilmekte. Evde hazırlanan; Arap sabunu, çamaşır sodası, karbonat ve limontuzundan oluşan ovma kremlerinde iyi sonuç verir. Aşındırıcı/korozif yapısından dolayı, mermer ve cilalı yüzeyler gibi hassas yüzeylerde kullanılmamalı ve eldiven ile uygulama yapılmalı.

7. Beyaz Sirke: Gıda endüstrisinde şeker kamışı, mısır, buğday, pirinç  gibi ürünlerin yan ürünü olarak iki aşamalı fermantasyonla üretilir. Genellikle %5 oranında asetik asit içerir. Gıda kökeni belli olmadığında yemekten ziyade temizlik için kullanılması daha uygundur. Asidik yapısı ile bu koşullarda yaşayamayacak mikropları yok eder.

Koku giderir, dezenfekte eder ve özellikle banyo-evye gibi yerlerde kireç söker.

Çelikleri karartabilme riski olduğu için, limon tuzlu ovma kremlerine yönelmek gerekir.

Birebir oranda içme suyu ile karıştırıp fıs fıslı bir şişe içine konarak hem hijyen istenen yerlerde, hem de kireç lekesi olan yerlerde uygulaması kolay bir üründür. Hızlıca klozet vb. yerlerin temizliği için el altında tutulması iyidir.

Geniş yüzeyler temizlemek için sadece suya eklenerek silme suyu yapılabilir. Arap sabunu ile birlikte kullanıldığında sabunun köpüğünü keser, bulanık bir su oluşur.

8.Hidrojen Peroksit: Eczanelerden oksijenli su olarak satın alınabilen, antiseptik %3lük hidrojen peroksit çözeltisidir. İnternet satış sitelerine başvurulduğu takdirde “%3”e dikkat edilerek temizlikte kullanmak üzere litrelik ebatlarda satın alınıp fıs fıslı şişelere aktarılarak kullanılabilir.

Çamaşır suyunun yaptığı derin mikrop öldürme ve dezenfeksiyon işini daha zararsız şekilde halleder. Tuvalet-banyo temizliğinde de tercih edilebilir.

Islak kaldığı için bakteri üreten mutfak süngerlerini ve emici ahşap kesme tahtalarını etkin şekilde temizler. Su ile akıtıldığında zararlı bir kalıntı bırakmaz. Ayrıca renklileri bozmayan bir ağartıcı türüdür. Kan, çimen, toprak lekesi gibi lekelerin üzerine dökülürse, köpürerek aktif hale geçer ve makinede yıkama işleminden önce etkili bir temizlik sağlar.

Ferah koku arayanlara: Mevzu bahis ettiğimiz sekiz temizleyici madde de kokusuzdur. Evde ve eşyalarda temizlik sonrası ferah bir koku aradığımız takdirde uçucu yağlardan faydalanabiliriz. Ancak temizleyicilere katarak değil yağ lambalarına yahut difüzörlere bir-iki damla damlatılarak.

Aksi takdirde israf olurlar. 5 yaş altında çocukların, hamilelerin ve evcil hayvanların uçucu yağlara karşı daha hassas olabileceğini de hatırımızda tutalım.

© İzinsiz ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz.