Ramazan, rahmet ve bereket ayı

Gönül Dostu, Âlim Mahmud Es'ad Coşan Hocamızın; Ramazan ayının faziletlerini, bu mübarek aydan en güzel şekilde istifade edebilmek üzere yapılması gerekenleri anlattığı 'Ramazan geliyor' başlıklı sohbetini istifadenize sunuyoruz.

Oruç temel ibadetlerden, çok mühim ibadetlerden birisidir, Ramazan ayında tutulur. Çünkü bu hususta âyet-i kerîme var. Bakara sûresinin 183, 184 ve 185. âyet-i kerîmesi Ramazan orucunu farz kılan ve nasıl tutulacağını bildiren âyet-i kerîmelerdir. Ramazan günü ve Ramazan orucuyla ilgili Bakara sûresinin âyet-i kerîmeleri inince Ramazan orucu müslümanlara farz olmuş oldu.

'Oruç sizin üzerinize farz olarak yazıldı, farz kılındı. Siz bundan sonra artık oruç tutacaksınız. Sizden önceki milletlere ve ümmetlere de Allahu Teâlâ hazretleri gönderdiği peygamberlerle oruç tutmalarını emretmişti...

Oruç size ilk defa emredilmiş yeni bir ibadet değil, eski milletlerin de bildiği, eski milletlerin de tuttuğu bir ibadet. Sizden öncekilere yazılmış olduğu, farz kılınmış olduğu gibi size de oruç farz kılındı. Ta ki, umulur ki korunur, sakınır, takvâ ehli olursunuz, takvâya ulaşırsınız, takvâlı bir tavır takınarak Allah'ın emirlerini tutarsınız. Böylece de güzel sonuçlara ulaşırsınız. Belirli günlerde, sayılı günlerde...'

Bu sayılı günler Ramazan'ın günleridir. Ramazan'ın başından sonuna kadar, belirli şartlara sahip olan sıhhatli, mukim müslümanlar, seferde olmayanlar, hasta olmayanlar oruç tutmak yükümlülüğü ile yükümlü oluyorlar. Onların oruç tutmaları boyunlarına borç oluyor. Bu Ramazan ayı, bizim bugün kullandığımız miladî takvimdeki aylar gibi değildir. Arabî aylar dediğimiz aylar, kamerî aylardır. Ayın, kamerin durumuna göre tespit edilen bir sistem, usuldür. Güneşin battığı yerde yeni hilâl göründüğü zaman, ertesi gün yeni bir ayın birinci günü demektir. Hilâle bakarak yeni ayın girdiği anlaşılır. Bu, dağdaki çobanın da, köydeki köylünün de, şehirdeki müderrisin-alimin de kolayca gözlemleyebileceği bir husustur.

Bu hususta Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz buyuruyor ki; 'Kameri gördüğünüz zaman, ertesi gün oruç tutun. Güneş battığı zaman ufku gözleyin; yeni ayı, incecik ayı gördüğünüz zaman, onu görünce artık ertesi gün oruç tutun. Akşam gördünüz, geceleyin hazırlıklarınızı yaparsınız, oruç tutarsınız. Bu da, aradan günler geçtikten sonra, artık dolunay oldu, bir ay geçti sonuna yaklaştınız, ay görünmez oldu. Yine ufku gözleyeceksiniz. Görünmediği günlerden sonra, yeni hilâli gördüğünüz zaman da Ramazan ayını bırakın, Ramazan bitmiştir; bayram ayı, Şevval ayı gelmiştir. 

Ramazan'a başlamak nasıl oluyor? 

Oruç tutulmadan evvel bir önceki gece yatsı namazından sonra teravih kılınıyor. Geceleyin de seher vakitlerinde oruç için yemek yemeye kalkılıyor. Seher vaktinde yenilen yemeğe Araplar 'sahur' derler. Sahur yemeğin adıdır, vaktin adı seherdir. Niçin böyle oluyor? Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem buyurmuş ki; 'Ramazan ayı size geldi. Mübarek bir ay. Bu ayın gündüzlerinde oruç tutmayı Allah size farz kıldı.' Oruç tutmak farz kılındığı gibi geceleri de nafile, sevaplı, faziletli namaz olan teravihi kılarak da ihyâ etmeyi Peygamber Efendimiz sünnet eylemiş oluyor. Onun için bunlar bu şekilde yapılarak Ramazan'a başlanıyor. 

Ramazan'ın özellikleri nelerdir?

'On bir ayın sultanı' diyoruz; davullarla, mahyalarla, ışıklarla karşılıyoruz; âlem-i İslâm'a büyük bir sevinç yayılıyor, herkes memnun, herkes heyecanlı... Nedir Ramazan'ın güzellikleri, özellikleri, onları biraz hadîs-i şerîflerden hatırlatalım: Şehrü bereketin. Bir kere Ramazan bereket ayıdır; Peygamber Efendimiz 'Bereket ayıdır.' diye buyurmuş hadîs-i şerîfinde. Bereket yağar, bereket fışkırır. 'Allah sizi hayırla kaplar; müslümanların, ümmet-i Muhammed'in üzerine hayır yayılır. Allahu Teâlâ hazretleri hayra mazhar eder, müslümanların her tarafını hayırla kaplar ve rahmetini indirir.'

'Allahu Teâlâ hazretleri kullarına lütfunu, rahmetini bahşediyor bu ayda. Ramazan ayında suçluların, günahkârların, âsi mücrim kulların, müslümanların hataları, tevbe ederlerse affolunur; tevbe ettiği takdirde reddedilmez, affolunur.' Tabi tevbe etmezse, günaha devam ederse kendisi bilir; o kendisinin suçudur, cezasıdır. Tevbe etmeyene bir şey yok. 'Ağlamayana süt yok' dedikleri gibi... Tevbe etmiyor, günaha devam ediyor; onun hataları affolmaz. Herkesin toptan silinmiyor. Ağlayıp, yalvarıp, Ramazan'ın kadrini kıymetini bilip Ramazan'ı ihyâ edenlerin, geceleri namaz kılanların, yalvarıp yakaranların, gündüzleri oruç tutanların günahları affoluyor. 'Allah bu Ramazan gününde duaları kabul eder.' Kul dua eder de kulun duasının kabulü Allah'ın bileceği bir şeydir; ya kabul eder ya kabul etmez. Kulun kusurundan dolayı, birtakım suçlarından dolayı duasının kabul olmama durumları vardır. Mesela 'Yediği haram, giydiği haram; Allah onun duasını nasıl kabul etsin?' buyuruyor Peygamber Efendimiz bir hadîs-i şerîfte. '

Bir başka hadîs-i şerîfte de -şu özelliklerini ekleyebiliriz o hadîs-i şerîften alarak- buyuruyor ki Peygamber Efendimiz; 'Ramazan'da semanın kapıları açılır.' Semanın kapıları teftiş içindir, gerekmeyenleri geçirmemek içindir. Eğer kul suçlu, günahkâr, riyakâr, kendini beğenmiş, kibirli vs. hataları olan bir kimseyse, ibadet yapsa bile gökteki kapıdaki melek, o kulun o ibadetini öbür tarafa geçirmez. Çünkü Allah emretmiştir; 'Kibirlilerin ibadetlerini öbür tarafa geçirme! Riyakârların ibadetini üst tarafa bırakma!' diye. Onun için geçirmezler. Ama artık engelleme olmuyor Ramazan'da; semanın kapıları açılıyor, dualar, ibadetler engelsiz Allahu Teâlâ hazretlerine ulaşıyor. Bu da güzel bir şey. 'Cehennemin kapıları da kapatılır Ramazan'da.' Bu da bir güzel durum. Günah işleyip cehennemlik olma ihtimali, insanın cehenneme düşmesi de Ramazan günü olmuyor. Müslümana 'Oraya gitmesin.' diye cehennemin kapıları kapatılıyor.

Bir özelliği de nedir?

'Ramazan ayı içinde azılı, iri, reis, koca şeytanların elleri, ayakları, boyunları zincirlere vurulur, hareketleri engellenir. İnsanları kandırma, aldatma, saptırma, azdırma işlemlerini yapamazlar. 'Onun için Ramazan'da bakarsınız, başka zamanlarda hatalı yaşayan kullarda bile bir düzelme görürsünüz. Gülersiniz, tebessüm edersiniz, memnun olursunuz. Çünkü şeytanlar bağlanmış da onları saptıramıyorlar, onun için hak yola gelebiliyor.

Ramazan'ın bir özelliği daha vardır, pek çok güzelliği arasında mühim bir özelliktir bu: İçinde bir Kadir gecesi vardır ama hangi günü belli değil. Saklanmış olan bir mükâfat. Saklanmış olan bir gece. Ramazan'ın hangi gecesi? Belki her yıl aynı gecede de olmayabilir. Yıldan yıla değişebilir. Gizli bir güzel gece var. 

Kim o geceye isabet ederse, Leyletü'l-kadri hayrun min elfi şehr , bin aydan daha hayırlı bir geceyi yakalamış olur. O bakımdan Ramazan, içinde Kadir gecesi -bin aydan daha hayırlı bir gece- olan bir ay olması dolayısıyla da çok büyük kıymet kazanıyor. İçinde. Neresinde? Kul arayıp bulacak, bulmaya çalışacak. Ramazan'ın son on gününde olma ihtimali yüksek. Ramazan'ın son on gününde itikâfa girecek, ibadet edecek, o geceyi yakalamaya ve ihyâ etmeye azmedecek. Siz de şimdiden, 'İnşaallah ben de yakalarım.' diye azmedin.

Ebû Hüreyre radıyallahu anh'ın rivayet ettiğine göre, bu hususta Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem buyurmuş ki; 'Kim Ramazan ayında oruçlarını Allah'a inanarak, sevabını Allah'tan umarak, ümitli ümitli, bekleye bekleye, Allah rızası için Ramazan orucunu tutarsa, o zamana kadarki geçmiş günahları afv u mağfiret olunur.' Ramazan afv u mağfiret ettirici bir aydır.

Yine devam buyuruyor Efendimiz hadîs-i şerîfine; 'Kadir gecesine de isabet edip Kadir gecesini de imanlı olarak, sevabını Allah'tan bekleyerek ibadetle geçirirse bir insan…'  Namaza kalkar, namaz kılarak geceyi geçirirse o zaman geçmiş günahları affolur demek.

Ramazan'ın her akşamı teravih namazı kılıyoruz; bu bir geceyi ihyâdır. Yatsı namazından ayrı -8 kılanlar da var- bizim ülkemizde 20 rekât kılmak sünneti devam ettiriliyor. 20 rekât tatlı tatlı namazlar kılınıyor, hafızlar güzel güzel Kur'ân-ı Kerîm ezberlerini tazelemiş oluyorlar. O bakımdan her gece biraz ihyâ edilmiş oluyor. Kadir gecesi biraz daha fazla çalışmak uygun olur. Onu yakalamak için de Ramazan'ın son on gününde, itikâf ederse, bu Peygamber Efendimiz'in sünnetidir; o zaman Kadir gecesini de güzelce yakalar.

Ramazan ayının en büyük ibadeti, öbür aylardan farklı olarak en bariz, belirgin özelliği; içinde gündüzleri oruç tutulmasıdır. Oruç çok kıymetli bir ibadettir. İnsanın imkânı olduğu halde helal olan yeme-içme gibi şeyler, eşiyle ilişki gibi şeyler oruç dolayısıyla engelleniyor, yapılmıyor. Kişi kendisi isteye isteye bunları yapmıyor. Kendisini iradesi ile engelliyor. Bu da çok güzel bir eğitim; insanın kendi iradesiyle, arzu ettiği, sevdiği, ihtiyacı olan şeyleri yapmaması... 

Yemek bir ihtiyaçtır, su bir ihtiyaçtır. Bir müddet geçti de acıktı mı insan yemek ister. Çok su içmeyip zaman geçti mi su ister. Diğer ihtiyaçları da öyledir. Ama bunları Allah rızası için terk ediyor. Allah rızası için terk ettiği için, terk etmek bir gayret tabi, iradesinin terbiyesi olmuş oluyor, idmanı olmuş oluyor. Onun için Allahu Teâlâ hazretleri kendi rızasını düşünerek, 'Emretti Rabbim.' diye oruç tutanlara çok büyük mükâfat veriyor. Oruca sevabı başka ibadetlerden fazla veriyor.

Allah güzel güzel oruçlar tutmayı nasip etsin.

Ramazan nedir?

Aynı zamanda Kur'ân-ı Kerîm ayıdır. Kur'ân-ı Kerîm'i çok okuyacaksınız, hatim indireceksiniz. Ezberlerinizi kuvvetlendirin, unuttuklarınızı hatırlayın. Ezberlememiş olduğunuz yerleri, ezberinizi arttırmaya çalışın. Kur'ân-ı Kerîm'le ilgili gayretleriniz de Ramazan'da artsın. Kesenizin ağzını açın. Hayır hasenâtı çok yapın. Fakirlere sadakalarınızı, zekâtlarınızı Ramazan ayında verirseniz mükâfatı kat kat fazla olur. Başka aylarda verdiğinizden daha çok sevap kazanırsınız. Ayrıca eşe dosta da ikramı, hediyeyi ihmal etmeyin. Böylece bu Ramazan ayının feyzinden, bereketinden azamî derecede istifade etmeye var gücünüzle gayret edin. Çünkü Peygamber Efendimiz; 'Ramazan gelip geçtiği halde, Ramazan'ın feyzinden, bereketinden yararlanamamış beceriksiz, gafil, tembel, cahil veyahut günahkâr insanlar gerçekten şakîdir. Gerçekten büyük mahrumiyete uğramıştır. Bu da bir çeşit mânevî cezadır. Yazıklar olsun öylesine!' diye teessüf ediyor. 

Ramazan geçtiği halde hâlini düzeltemeyenlere, Ramazan'ın feyzinden, bereketinden istifade edemeyenlere teessüf buyuruyor Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz. Allahu Teâlâ hazretleri Ramazanımızı güzel geçirmeyi cümlemize nasip etsin. Sıhhat afiyetle, huzur ve saadetle, devlet ve nimetle nice nice yıllar güzel Ramazanlara ulaşmanızı, makbul ibadetler yapmanızı, bayramlara erişmenizi, sıhhat afiyet kesbetmenizi -çünkü oruç bir taraftan mânevî sevap kazandırır, bir taraftan da insanı sıhhatlendirir- hem maddeten hem mânen, hem dünyevî bakımdan hem uhrevî bakımdan, hem bedenî bakımdan hem ruhî bakımdan azamî derecede kârlı ve istifadeli olmanızı temenni ederim.

Allahu Teâlâ hazretleri hepinizden razı olsun. Hepinizi cennetiyle, cemaliyle müşerref eylesin. es-Selâmü aleyküm ve rahmetullâhi ve berakâtüh.

Mahmud Es'ad Coşan (Rh.A.) - 1997, Avustralya

© İzinsiz ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz.