Vücudunuzun her yerinde ağrılar mı var? Sık sık yorgun mu hissediyorsunuz? Çok sayıda tıbbi muayeneden geçtikten sonra bile, tedavi eden doktor istisnai bir şey söyleyemiyor mu? Bu tanıma aşinaysanız, fibromiyaljiden şikâyetçi olmanız mümkün.
Fibromiyalji, vücudun birçok kas bölgesinde, bağlarda ve tendonlarda ağrı olarak görülen kronik bir tıbbi durumdur, aynı zamanda Fibromiyalji Sendromu (FMS) olarak adlandırılan kronik bir sendromdur. Şiddetli yorgunluğa ve birçok ağrılı bölgeye ek olarak, üzerlerine hafif bir baskı uygulanan alanlar şiddetli ağrıya neden olur.
Fibromiyalji kadınlarda erkeklerden daha yaygındır ve gelişme riski yaşla birlikte artar. Bu sendrom bazen duygusal bir kriz veya fiziksel yaralanmanın bir sonucu olarak ortaya çıkar, ancak vakaların çoğunda fibromiyaljinin ortaya çıkmasında nedensel bir faktör yoktur.
Fibromiyalji belirtileri nelerdir?
Havada, streste, fiziksel aktivite hacminde meydana gelen değişikliklere bağlı olarak veya bazen sadece günün saatlerini değiştirerek fibromiyalji semptomları bir vakadan diğerine farklılık gösterebilir.
Geniş alanlarda ve sorunlu bölgelerde ağrı:
Fibromiyalji sendromuna atfedilen ağrı, genellikle kas kaynaklı, kalıcı olan ağrı olarak tanımlanır. Geniş olarak tanımlanabilmesi için ağrının vücudun her iki yanında görünmesi ve gövdenin üstünde ve altında (bel hattı) olması gerekir. Fibromiyalji, vücudun belirli bölgelerine uygulanan baskının neden olduğu "tetik noktaları" olarak adlandırılan diğer ek ağrılarla da ayırt edilir.
Bu tetikleme noktaları şunları içerir:
* Ensede
* Kürek kemiği arasında
* Omuzlarda
* Boynun önünde
* Üst göğüste
* Dirseklerin arkasında
* Bel üstünde
* Bel kenarlarında
* Diz boşluğunda
Yorgunluk ve uyku bozuklukları:
Fibromiyaljili kişiler, çok fazla uyudukları görülmesine rağmen, genellikle çok yorgun uyanırlar. Huzursuz bacak sendromu ve uyku apnesi ile olan ilişkiye ek olarak uyku bozuklukları ile fibromiyalji arasında bir ilişki bulunmaktadır.
İlişkili tıbbi vakalar:
Fibromiyaljiden şikayetçi insanların çoğunda aşağıdaki belirtiler de vardır:
* Kronik yorgunluk sendromu
* Depresyon
* İrritabl bağırsak sendromu
* Kireçlenme
* Travmatik stres bozukluğu
* Huzursuz bacak sendromu
* Romatizmal eklem iltihabı
Fibromiyaljinin nedenleri ve risk faktörleri
Doktorlar şimdiye kadar fibromiyaljinin ortaya çıkmasının gerçek nedenlerini bilmiyorlar, ancak birkaç faktörün bir araya gelmesinden kaynaklı olarak ortaya çıkması mümkün. Bu faktörler şunları içerebilir:
Kalıtım: Fibromiyalji ailede bir nesilden diğerine aktarılıyor gibi göründüğünden, bir kişiyi fibromiyalji ve buna eşlik eden semptomları geliştirmeye daha duyarlı hale getirebilecek genetik bir kusur (kalıtsal) temelinde bir ilişki olması mümkündür.
Kontaminasyon: Fibromiyaljiye neden olan veya şiddetlendiren bir dizi spesifik hastalık olduğu görülmektedir.
Arka Planda psikolojik veya fiziksel bir travma: Fibromiyalji ile travma sonrası stres bozukluğu arasında bir ilişki olduğu kanıtlınmıştır.
Bu günlerde yaygın olarak sendromun temelinin merkezi ağrı faktöründe yattığına inanılıyor. Bu teori, beynin ağrı sinyallerine duyarlılığı nedeniyle fibromiyaljiden mustarip kişilerin ağrı eşiğinin diğerlerinden daha düşük olduğunu söylüyor.
Bilim adamları, fibromiyaljili bir kişinin beyninde tekrarlanan sinir uyarılmasının bazı kimyasal değişikliklere neden olduğuna inanıyor. Bu değişiklikler, beyindeki işlevi ağrıyı (nörotransmiterler) uyarmak olan bazı kimyasal bileşiklerin salgılanmasında olağanüstü keskin bir artış şeklinde ortaya çıkar. Dahası, serebral reseptörler kısa süreli bir ağrı hafızasından mustariptir ve sonuç olarak aşırı duyarlıdır. Bu durum da ağrı belirtilerine aşırı tepki verdiği anlamına gelir.
Fibromiyaljiyle ilgili belirli risk faktörleri şunları içerir:
Cinsiyet: Fibromiyalji kadınlarda erkeklere göre daha yaygındır
Yaş: Fibromiyalji yetişkinlerde görülme olasılığı daha yüksektir. Ancak çocuklarda veya çok yaşlılarda da görünebilir.
Uyku düzeninde bozukluk: Uyku düzenlerindeki bozukluğun fibromiyaljiden mi yoksa başka bir sebepten mi kaynaklandığını belirlemek zordur. Ancak geceleri kas spazmları, örneğin huzursuz bacaklar veya uyku apnesi gibi uyku problemlerinden şikayetçi çoğu insan da fibromiyaljiden şikayetçidir.
Aile öyküsü: Ailesinde ya da yakın akrabasında fibromiyalji semptomları mevcut ise bu kişide fibromiyalji gelişme olasılığı daha yüksektir.
Eklem hastalıkları: Bir kişi romatoid artrit veya lupus gibi herhangi bir eklem hastalığından şikayetçiyse, fibromiyalji gelişme olasılığı daha yüksektir.
Fibromiyalji komplikasyonları nelerdir?
Fibromiyalji, zamanla alevlenen ve kötüleşen bir hastalık olarak görülmez ve genellikle ek tıbbi durumlara veya başka hastalıklara neden olmaz. Ancak şüphesiz ağrıya, depresyona ve uykusuzluğa neden olur.
Bu sorunlar hastanın günlük hayatına normal şekilde devam etmesine engel olabileceği gibi aile ve toplum yaşamını da etkileyecek şekilde pratik yaşamında bir engel oluşturabilir. Genellikle doğru şekilde teşhis edilmeyen bir hastalıkla başa çıkmanın hayal kırıklığı durumu daha da kötüleştirebilir.
Fibromiyalji nasıl teşhis edilir?
Tetikleme noktaları
Bir tıbbi muayene yaparken, ilgilenen hekim vücuttaki bir dizi tetik noktasını (ağrıyı tetikleyen noktaları) inceler. Bu noktalara uygulanan basıncın derecesi genellikle doktorun tırnaklarının dibinde ağarmaya neden olmak için yeterlidir ve bundan başka bir şey değildir. Bu 18 nokta, tartışmanın fibromiyalji hakkında olup olmadığının kesin olarak kabul edilmesinin biçimsel niteliği olarak kullanılır.
Kan Testleri:
* Tam kan sayımı
* Eritrosit sedimantasyon hızı (ESR)
* Tiroid fonksiyon testleri
Fibromiyalji nasıl tedavi edilir?
Fibromiyalji tedavisi, çoğunlukla ilaç tedavisi ile tedavi edilir. Hastalığa bağlı semptomların mümkün olduğu kadar azaltılmasına ve hastanın genel sağlığının iyileştirilmesine önem verilmektedir.
İlaç tedavisi: İlaç tedavisi ayrıca fibromiyaljinin neden olduğu ağrıyı azaltır ve hastanın uyku kalitesini artırır.
Yaygın ilaçlar şunları içerir:
* Ağrı kesici
* Depresyonu tedavi etmek için ilaçlar
* Epileptik nöbetleri tedavi etmek için ilaçlar
Tedavi yöntemleri:
* Fizik tedavi (Fizyoterapi)
* Danışmanlık
Alternatif Tedaviler
Ağrı ve stresi ele almak için önerilen tamamlayıcı ve alternatif terapiler yeni değildir. Bu tedavilerden bazıları ağrı ve stres semptomlarını giderirken, diğerleri geleneksel tıp çerçevesinde tedavi yöntemlerinin ayrılmaz bir parçası olma yolunda ilerlemektedir. Bununla birlikte, bu tedavilerin çoğunun etkinliği, konu hakkında henüz yeterli araştırma yapılmaması nedeniyle kanıtlanmamıştır.
Ağrı yönetimini hafifleten ve iyileştiren tamamlayıcı veya alternatif tedaviler arasında: Akupunktur, kayropraktik tedavi, masaj terapisi uygulanabilir.