Karbon ayak izi nedir, nasıl hesaplanır?

Günümüzde kirlilik en büyük problemlerden biri. Hava kirliliği rekor seviyelerde. Fosil yakıtlar, egzoz dumanı, sera gazları bu kirliliğin artışını körüklüyor. Telefon ve bilgisayar ekranlarından maruz kaldığımız mavi ışık bile buzdağının sadece görünen kısmı.

Etrafımızdaki yapay ışık kaynaklarının çokluğu yüzünden gökyüzündeki yıldızlar görünmez oldu. Çevre kirliliği en büyük sorunlarımızdan. Yoğun atıklar yüzünden ekosistemler bozulmuş durumda. Bunun gibi pek çok şey birbirini tetikleyerek dünyayı yaşanması güç bir gezegene dönüştürüyor.

Peki, bunu bireysel çapta azaltabilmemiz mümkün mü? Size bunun karbon ayak izinizi hesaplayarak mümkün olduğunu söylesek? Öyleyse gelin bu içerikte karbon ayak izini tanıyalım ve kendi karbon ayak izimizi azaltmanın yollarına göz atalım.

İnsanoğlu doğayı çok çeşitli şekillerde kirletme ve doğal yaşamı bozma eğiliminde. Artan dünya nüfusunun etkisi de yadsınamaz. Peki, sürekli şikâyet etmek yerine biz neler yapabiliriz? Kendi karbon ayak izimizi hesaplayarak çevreye ne kadar zarar verdiğimizi görebilir ve böylece bunu tamir etmek için afaki düşünmek yerine kendi azaltmak için çözüm yolları geliştirebiliriz.

“Karbon ayak izi nedir?”, “Nasıl hesaplanır?”, “Karbon ayak izi nasıl azaltılır?” gibi sorulara cevap arayacağız.

Karbon ayak izi nedir?

Karbon ayak izi, diğer adıyla karbon emisyonu atmosfere yayılan sera gazlarını ifade eder. Sera gazlarının metan, karbon dioksit gibi birçok çeşidi vardır. Bunların çoğu içerisinde karbon molekülü barındırdığı için genel olarak bu şekilde isimlendirilirler. Sera gazları bilerek yahut bilinçsizce; kişiler, kurumlar, kullandığımız ürünler tarafından atmosfere salınır. Böylece kişilerin, kurumların, ürünlerin, hizmetlerin karbon ayak izi oluşur. Salınan gazlar atmosfer tarafından emilerek kötü etkileri azaltılır. Böylece tabiat kendi döngüsü içinde zararı en aza indirmeye çalışır. Ancak haddinden fazla gaz salımı bu emme işleminin verimli şekilde gerçekleşmesini engeller. Bunun sonucunda da atmosfer tabakası delinir. Tabakanın delinmesi sıcaklık dengesinin bozulması, iklim problemlerinin baş göstermesi gibi olaylara sebep olur. Bundan sonrası bir zincir gibi devam ederek bitki örtüsünü etkiler ve çeşitliliğin azalmasına neden olur. Böylece çok fazla gaz salımı gezegenimizin dengesini bozar.

Sera gazları arasında insan tarafından en çok salımı olan gaz karbon dioksittir. Bu gaz genellikle evlerde, fabrikalarda, elektrik santrallerinde fosil yakıt kullanılmasıyla ortaya çıkar. Bu nedenle yenilenebilir enerji kaynakları gaz salımını azaltmanın en kolay yoludur. Atmosfere verilen zarara sadece karbon dioksit yol açmaz. Diğer sera gazları da aynı şekilde etkilidir. Burada anahtar nokta karbon salımını azaltmaktır. Bu konuda hem bireysel olarak hem de kitlesel olarak bizlere çok fazla görev düşüyor. Dünya çapında bir kişinin ortalama dört ton karbon ayak izi vardır. Bunu dünya nüfusu ile çarptığımızda atmosferimizin başa çıkamayacağı kadar çok zararlı gaz ürettiğimiz açığa çıkar.

Ancak bu olumsuz etkiyi tersine çevirmek en azından azaltmak yine biz insanların elinde. Buna da "ekolojik ayak izi" denir. İnsan eliyle bozulan doğal dengeyi hesaplamak ve doğaya geri kazandırılması gereken miktarı belirlemek olarak tanımlanabilir. Karbon ayak izi, ekolojik ayak izinin onda altısını oluşturur. Yani mantıken salınan gazları aza indirdiğimiz zaman ekolojik dengeyi korumak adına büyük bir adım atmış oluruz.

Karbon ayak izi nasıl hesaplanır?

Bu hesaplama için; evin büyüklüğü,  kullanılan elektronik cihazlar, araba kullanımı, uçakla ne sıklıkta seyahat edildiği, geri dönüşüme yapılan katkı gibi faktörler göz önüne alınır. Bahsedilen faktörler sayesinde yaklaşık bir değer elde edilir. Ayrıca karbon ayak izi ölçen birçok site mevcuttur. Değerler yaklaşık olarak verilse de aşağı yukarı ne kadar karbon salımı yapıldığı görülebilir.

Çıkan değerin yaklaşık bulunmasının en önemli sebebi direkt ve dolaylı gaz salımıdır. Çünkü bir ürünün üretimi sırasında bizim göz önünde bulundurduğumuz etmenler bellidir. Ancak bunun yanı sıra hesaplayamadığımız karbon salımı gerçekleşmiş olabilir. Bu yüzden karbon salımımızı mükemmel şekilde hesaplayamayız. Ancak yaklaşık olarak bulduğumuz değer bize çevreye ne kadar zarar verdiğimizi göstermek için yeterlidir.

Karbon ayak izi nasıl azaltılır?

Hesaplamamız ve gözlemlememizi tamamladıktan sonra en önemli kısım azaltmaya çalışmak. Bunu nasıl yapacağız? İlk adım olarak israftan kaçınmak çok önemli. Bunun yanında en çok hangi alanda karbon salımına sebep olduğumuzu tespit edip o alan üzerinde yoğunlaşmak en verimli yoldur. Burada devreye bireysel bilinçlenme giriyor. Kendimizi tanımak ve doğaya verdiğimiz zararı engellemek bizim elimizde. Mükemmel olarak karbon salımımızı engelleyemiyor olsak da az da olsa düzenli bir şekilde yavaş yavaş azaltmak emin olun ki doğaya çok büyük katkılar sağlayacaktır.

Karbon ayak izimizi azaltmanın yanında ağaç dikmek de karbon emilimine büyük katkı sağlar. Çeşitli kurum ve kuruluşlar sayesinde gerçekleşen fidan dikim etkinlikleri sayesinde yeşil alanlarımızı arttırarak da doğanın bu yükü kaldırmasına destek olabiliriz. Bunun için güvendiğiniz bir siteden karbon ayak izinize denk gelecek kadar fidan dikmek iyi olacaktır.

İyilik Tasarım Merkezi