Huzur mu Mutluluk mu?

İnsanoğlu bu hayata gözünü açtığından beri kendini anlamlı hissetmek ve varoluşsal amacını keşfetmek için adeta bir serüven içinde. Bu hayat yolculuğunda navigasyona huzur mu yazmalı mutluluk mu?

Sesli dinlemek için:

Hangisinin peşinden gitmeli; hangisi daha anlamlı, daha kalıcı, daha doyumlu, daha derin? Merak ediyor, akıl yürütüyor, sorguluyor insan.

Mutluluk nedir?

Mutluluk, sevinme halini, saadeti ifade eden bir duygu olarak tanımlanıyor. Kendini iyi hissetmek ve mutlu hissetmek Batı toplumlarında birbirine eşdeğer görülüyor. Çünkü haz odaklı yaklaşımlarda mutluluk, iyilik halinin bir göstergesi kabul ediliyor. Söz konusu bireysel toplumlarda meta elde ederek mutluluk aramak ön planda. Bu yaklaşımda zevk alma, heyecan duyma gibi içgüdüsel duygulara ağırlık veriliyor ve “acının olmaması” ölçü kabul ediliyor.

İş, stratejik ilişki, sosyal statü, kariyer gibi maddi ve sembolik kaynaklar maddi refahı yüksek bu toplumlarda giderek artan bir şekilde tüketim malları ve etkinlikleri biçimini alıyor. Maddi odaklar içinde duygularının sorumluluğunu kabul etmekte zorlanan insanlar kaybettikleri hayatın anlamını ararken psikoterapistlere başvuruyor. 

Mutlu ülkeler sıralaması

Son 30 yıldır araştırmacılar, insanların kendini iyi ve mutlu hissetmesini sağlayan şartlara odaklanıyor. Uluslararası kuruluşlar dünya genelinde hangi ülkelerde yaşayan insanların daha mutlu olduğunu araştırıyor. Söz konusu araştırmalarda kişi başına düşen milli gelir, devletin tanıdığı sosyal destek, sağlıklı yaşam beklentisi/ hayat kalitesi, yaşam seçimlerini yapma özgürlüğü, cömertlik ve yolsuzlukla mücadele gibi kavramlar mutluluğu belirleyici ölçütler olarak kullanılıyor.

2013’ten bu yana Dünya Mutluluk Raporu’nun verilerinde Finlandiya, Danimarka, Norveç, İsveç ve İzlanda gibi İskandinav ülkelerinin her sene en mutlu ülkeler arasında yer alması oldukça dikkat çekici. Kullanılan Cantril merdiveni ve yaşam memnuniyeti anketinin sonuçlarına göre dünyanın en mutlu ülkeleri bu zengin ülkelerken en mutsuz ülkeleri Afrika ülkeleri gibi fakir ülkeler.

Mutlu ülkeler gerçekten mutlu mu?

Diğer yandan mutluluk ölçütlerine göre yüksek puan alan ülkelerde yaşayan insanlar hayatı daha iyi ve anlamlı bulmuyorlar. Gelir, sağlık ve sosyal imkanlardan, hayat konforlarından memnun olduklarını ifade ediyorlar ama hayatı yaşamaya değer bulmayarak hayatlarını sonlandırma eğilimi gösterebiliyorlar. Son 30 senede İskandinav ülkelerinde bildirilen intihar oranları Avrupa ortalamasının üzerinde; Fransa, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki oranlar da buna yakın. Dünyanın en zengin ülkeleri arasında yer alan İskandinav ülkelerinde anomi, zihinsel gerginlik ve intihar etme eğilimi belirtileri, daha yoksul ülkelere göre belirgin şekilde daha yüksek. Bu sebeple İskandinav ülkelerinden Danimarka 2012, 2013 ve 2016'da, Norveç 2017'de, Finlandiya 2018 ve 2019'da dünyanın en mutlu ülkesi ilan edildiğinde bu ülkelerin melankolik öz imajlara sahip vatandaşlarının oldukça şaşırdıkları belirtiliyor.

Araştırmalarda mutluluk ölçütlerine olumlu duygular ve tatminkarlık eklendiğinde Latin Amerika ve Endonezya gibi mahalli kültürün hakim olduğu ülkeler ilk sıralarda yer alıyor ve İskandinav ülkeleri son sıralara kayıyor.

Öyleyse insan ne için var oldu? Hayatın anlamı mutlulukta değilse nede gizli?

Gılgamış Destanında bile izine rastlanan varoluşçuluk, psikoloji biliminde çok önemsenen bir alan. İnsanı yaşama motive eden, bağlayan adeta bir pusula. Victor Frankl zor şartlarda edindiği hayat tecrübesinden sonra, o güç şartlar içinde hayata anlam arayışının kendisini ayakta tuttuğunu fark ederek varoluşçu psikoterapinin temellerini atıyor. Tolstoy'un “İnsan Ne İçin Yaşar” isimli kitabında da bu konuya değiniliyor.

Sanayi Devrimi'nden sonra insanın makine ile ilişkisi arttıkça insan ilişkileri de azalıyor ve adeta köreliyor.

Bunlar rağmen insanın dünyaya geliş amacının bir maddeyi elde etmek, bir üstünlük çabası değil 'anlam arayışı' olduğu sonucuna varılıyor. Sonraki yıllarda gelişen pozitif psikoloji yaklaşımında ise insanın hayatı anlamlı kılmasını sağlayan şeyin pozitif duygular ve ahlaki değerler olduğu ortaya koyuluyor. Araştırmalarda bir meta olarak paranın; hayır faaliyetlerinde, sosyal ilişkileri geliştirmeye yardımcı olan şeylerde, tecrübe kazanımında harcanmasının insana kendini daha iyi ve mutlu hissettirdiği belirtiliyor.

Sosyal ilişkilerin mutluluğa kattıkları

Mahalli kültürlerde, toplumsal iş birliğini ve yardımlaşmayı teşvik eden, komşuların, akrabaların ve arkadaşların birbirinin ihtiyacını gördüğü, insanların kendini hayattan memnun olarak tanımladığı bir sosyal mekanizma, bir yaşam tarzı olduğu gözlemleniyor. Güçlü sosyal ilişkilere sahip, sosyal karşılık ağları içinde başkalarıyla uyum içinde yaşayan, kendi ihtiyaçları konusunda yardım talep etmeye ve başkalarının ihtiyaçlarını görmeye hazır, kişisel değil toplumsal hedeflerle yönlenen, kanaatkâr insanlar.

Dünyanın farklı yerlerinde Afrika’da, Amerika’da, Endonezya’da eskiden beri kabile kültürünü yaşatan insanlar sosyal tanınmayı, kamusal imajı korumayı, alçakgönüllü olmayı, aile büyüklerini ve toplumun yaşlılarını onurlandırmayı önemsiyor. Mahalle kültürü içinde yaşayan bu insanlar bireyselden ziyade sosyal kaygı taşıyor, dayanışarak ve yardımlaşarak mutlu oluyor, ruhsal sıkıntılara daha az yakalanıyorlar.

Araştırmalar gösteriyor ki maddi yaşam koşulları iyileştiğinde, insanların beklentileri ve iddiaları da artıyor. İhtiyaçlarının karşılandığı bir hayat standardına erişen insanlarda gelirin, özgürlüğün, tüketimin artması sürdürülebilir bir mutluluk getirmiyor. Avustralya, İngiltere, Almanya gibi ülkelerde gönüllü sadeleşme akımları yaygınlık kazanıyor.

Gönüllü sadelik

Gönüllü sadelik; azaltılmış tüketim, çevreye duyarlı davranışlar ve genellikle çalışma saatlerinin azaltılmasını içeren sürdürülebilir bir yaşam tarzı olarak tercih ediliyor. Daha az şey tüketmenin ve ekolojik sorumluluk taşıyan davranışlar sergilemenin kendilerini daha mutlu ve huzurlu hissettirdiğini dile getiriyorlar. Uzmanlara göre bu durumda içsel motivasyonun dışsal motivasyondan kuvvetli olması insana kendini iyi ve mutlu hissettiriyor.

© İzinsiz ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz.