Kumaşın doğal ve sentetik hali

Doğduğumuz ilk andan son anımıza kadar bize eşlik eden hem kendimizi hem yaşam alanlarımızı giydirdiğimiz tekstil ürünleri pek çok süreçten geçiyor. Bu nedenle hayatımızın her anında bize temas etmesi sebebiyle sağlığımızı ve yaşam kalitemizi doğrudan etkileyen bu ürünlerin kullanımına karar verirken nelere dikkat etmeliyiz?

Kumaşların cilde temas etmesinde, kumaşın dokusu, kalınlığı, lif tipi ve işlenme şekli gibi faktörler önemlidir. Bu faktörler kumaşın ciltteki hissini, ısıyı, nemi ve hava geçirgenliğini etkiler. Yine bu temas ciltteki sinir uçlarının uyarılmasıyla hem fiziksel hem de duygusal tepkilere yol açar. Örneğin, yumuşak bir kumaş cilde hoş bir his verirken, sert bir kumaş rahatsızlık verebilir.

Doğru kumaş seçimi cilt sağlığı için önemlidir. Cilde uygun olmayan kumaşlar alerji, tahriş, pişik, terleme ve koku gibi sorunlara neden olabilir. Bu sorunları önlemek için doğal liflerden yapılmış, nefes alabilen ve antibakteriyel özellikli kumaşlar tercih edilmeli.

Giyim rahatlığı için de kumaş seçimine dikkat etmek gerekir. Nefes alabilen, yumuşak, esnek ve dayanıklı, doğru renk seçimi yapılmış kumaşlar giyimde konfor sağlar. Doğal kumaşlar vücudun hareketlerine uyum sağlar, ısıyı ve nemi dengeler ve vücut şeklini destekler.

Kumaşlar; liflerin kökenine, üretim şekline veya nihai kullanımına göre sınıflandırılabilir.

Liflerin Kökenine Göre Kumaşlar:

Bir kumaşın hangi elyaftan oluştuğu ve bu liflerin kalitesi kumaşı tanımlar. Buna göre kumaşlar üçe ayrılır:

1. Doğal liflerden elde edilen kumaşlar; hayvansal liflerden, ipek böceği kozalarından ve bitkilerin tohumlarından, yapraklarından ve gövdelerinden oluşturulan kumaşlardır. Pamuklu, yünlü, keten, kenevir gibi kumaşlar buna örnektir.

2. Suni ve sentetik liflerden elde edilen kumaşlar; tamamen kimyasallarla birleştirilmiş organik veya inorganik malzemelerden yapılmış liflerden üretilir. En yaygın olarak kullanılan polyester, naylon, akrilik, spandeks ve bunların türevleridir.

3. Yarı sentetik kumaşlar ise hammaddesi doğal olmakla birlikte birçok fiziksel ve kimyasal işlem sonucunda elde edilen rejenere elyaftan üretilmektedir. Viskon, rayon, floş, modal, kupro, bambu, liyosel yarı sentetik kumaş örnekleri arasındadır.

Doğal Lif Kaynakları

Doğal kumaşlar, doğal liflerden elde edilen ipliklerin çeşitli şekillerde yapılandırılmasıyla oluşur.  İplik üretiminde kullanılan lifler ise bitkisel ve hayvansal olarak ikiye ayrılır. 

Bitkisel Lif Kaynakları:

En önemli bitkisel, selülozik lif kaynakları şunlardır:

Tohumlarından lif elde edilen bitkiler: Pamuk.

Saplarından lif elde edilen bitkiler: Keten, kenevir, bambu, jüt, rami, hibiskus.

Yapraklarından lif elde edilen bitkiler: Muz, manila ve sisal keneviri.

Meyvelerinden lif elde edilen bitkiler: Lif kabağı, kapok ve hindistan cevizi.

Hayvansal Lif Kaynakları ise:

Deride Meydana Gelen Lifler: Yün, tiftik, kaşmir, alpaka, angora

Salgı Lifleri: İpek

Bununla birlikte Rejenere elyaf denilen lifler için kullanılan bitkisel kaynakların başlıcaları: Kayın, huş, meşe, okaliptüs, bambu ağaçlarından elde edilen selülozik hamurlardır. Bu hamurların lif çekme adı verilen bir işlemle elyaf haline getirilmesi ile üretilen yarı sentetik kumaşların kullanımı da oldukça yaygındır.

Kumaş seçiminde püf noktası

Kumaş seçiminde ilk dikkat edilecek husus kumaşın kullanım amacı ve kullanıldığı yerdir. Örneğin dayanıklılık, su geçirmezlik, yanmazlık gibi bazı teknik özellikler gerektiren giysilerde malzemenin doğal olması beklenemez. 

Bununla birlikte vücuda temas eden, gündelik giyim veya ev tekstil ürünlerinin doğal kumaşlardan olması çok daha sağlıklıdır.

Ayrıca kalite standartlarına uygun, sertifikalandırılmış üretim yapan firmaların kumaşları tercih edilmelidir.

Doğal liflerle elde edilen kumaşların sentetik kumaşlara göre pek çok avantajı bulunmakta.

•  Güçlü ve dayanıklıdır. Doğal lifler, yüksek kaliteli ve uzun ömürlü kumaşlar oluşturur. Aşınmaya ve yıkamaya karşı dirençlidir.

• Hipoalerjik ve antibakteriyeldir. Doğal lifler, cildin nefes almasını sağlar ve terlemeye yol açmaz. Alerji yapma potansiyelleri düşüktür ve bakteri üremesini önler.

• Nefes alabilir ve çok yönlüdür. Görünse de görünmese de boşlukları olan kumaşlardır. Doğal lifler, vücudun ısısını korumaya yardımcı olur. Yazın serin, kışın sıcak tutar. Ayrıca farklı renk, desen ve dokularda bulunabilir.

• Biyolojik olarak parçalanabilir ve sürdürülebilirdir. Doğal lifler, doğada kolayca çözünür ve geri dönüştürülebilir. Çevreye zararlı kimyasallar içermez ve plastik atık oluşturmaz.

Bu avantajlarının yanında bakımı zordur ve yıkama talimatlarına uyulmazsa kalitesini kolaylıkla kaybedebilir. Diğer elyaftan üretilen kumaşlara göre daha çabuk buruşurlar ve ütülenmesi zordur. Ancak alerji türü rahatsızlıklara sebep olmazlar.