İlke ve Değerlerinden Ödün Vermeden
Özgür Yayın Platformu Olarak Kalsın Diye
İmsak06:38 Güneş08:10 Öğle13:01 İkindi15:22 Akşam17:44 Yatsı19:10
Hava - Hava durumuAçık 13°C Nem %67
Türkçe
7 Cemaziyelahir 1446 7 Aralık 2024 Cumartesi
7 Cemaziyelahir 1446
İMSAK GÜNEŞ İŞRAK ÖĞLE İKİNDİ AKŞAM YATSI
06:38 08:10 08:52 13:01 15:22 17:44 19:10
Giriş Yap

Farkındalığın farkında mıyız?

Özel Haber
Özel Haber
25.04.2024    |

Günümüzde sıkça duyduğumuz kavramlardan olan ‘farkındalık’ ne anlama geliyor? Hangi türleriyle önem kazanıyor? Düşünme biçimleri üzerindeki etkileri nelerdir?  

Prof. Dr. Ali Savaş Çilli, AKRA’da katıldığı bir programda, farkındalık kavramına, hayatımızdaki etkilerine dair şu bilgileri paylaştı:

Farkındalık nedir?

Farkındalık insanın çevreyi ve kendisini algılaması için var olan bir şeyi, var olarak görmesi, işitmesi, algılamasıdır. Etrafımızdaki, dünyadaki algılayabildiğimiz her şeyi; canlı, cansız, bunları farkedebiliyoruz. Kendi iç organlarımızın değişikliklerini, kendi kendimizi farkedebiliyoruz. Aslında farkındalık insanın gerçeği, var olan gerçeği anlaması şuuruna ermesi, bu bilinçte olması için söylenen bir kavram.

Tıbbi anlamda farkındalığı, bilinçli, şuurlu olmanın yani aklı başında olmanın en önemli özelliği olarak değerlendiriyoruz. Mesela bir kişiyi muayene edecek olduğumuzda mutlaka önce şuur muayenesi, bilinç muayenesiyle başlıyoruz ve bunun da en önemli öğeleri o kişinin, kişiye, yere ve zamana farkındalığını anlamaktır. Bunlar sağlıklı olmanın en temel göstergeleridir. Bir insanın sağlıklı olması için önce kendisini tanıması, kendisinin farkında olması lazım. 

Farkındalık türleri…

Kişiye farkındalık, yere farkındalık, zamana farkındalık.

Kişiye farkındalıkta önce kendi kişiliğinin, kendi varlığının farkında olması, kendisini tanıması sonra diğer kişileri de tanıması gerekir insanın. En yakın olduğu, en iyi bilmesi gereken kişileri tanıması gerekir. 

Kişinin yerle ilgili de farkındalığının olması lazım. Mesela ben şimdi şuradayım, şu ülkede, şu şehirde, şu bölgedeyim, şu apartmanda, şu kattayım diye bütün bunların farkında olmamız, doğal olarak olması gereken en temel farkındalıklardandır.

Zaman için farkındalığı, en üst aşama olarak söyleyebiliriz. Kişi, yer ve zaman olarak değerlendirdiğimizde zaman daha soyut. Kişinin mesela ruh sağlığı bozulduğunda veya bilinci herhangi bir sebeple etkilendiğinde önce zamana olan farkındalığı bozuluyor. Zamanın farkında olamıyor.

Bir bebeğin, çocuğun gelişme aşamalarına bakarsak; önce kişiyi farkeder ve kişiyi tanımaya başlar bebek. Önce annesini tanır, babasını tanır, insanları birbirinden ayırt etmeye başlar. En son ise zamana olan farkındalık gelişiyor.

Tıp, insanı biyolojik, psikolojik ve sosyal bir varlık olarak kabul ediyor ve sağlığı da 'insanın hem biyolojik hem psikolojik hem de sosyal olarak sağlıklı olması' diye tanımlıyor. Biz de kişiye farkındalığı bu şekilde ayrıntılandırırsak kişi önce bedeninin farkında olmalı diye düşünebiliriz. Bir yandan yeteneklerini bilip o şekilde kullanmalı, diğer yandan da sınırlarını, sınırlılıklarını bilip ona göre davranmalı.

Bedenimizin farkına varmak üzerinde biraz daha düşünürsek; sağlığımızın, beden sağlığımızın farkında olmalıyız ve kıymetini bilmeliyiz. Çünkü insan pek çok şeyin ancak yok olduğunda farkına varabiliyor. Varken devamlı gözümüzün önündeyken o zaman farkına varamıyoruz ve dolayısıyla kıymetini de anlayamıyoruz. Mesela sağlıklı iken sağlığımızın farkına varamıyoruz. Ancak hasta olunca bunu anlayabiliyoruz maalesef. Halbuki biraz dikkatli düşünürsek bedenimizle ilgili özellikleri düşünürsek,  bedenle ilgili ne kadar çok işlevimizin olduğunun farkına varabiliriz.

Bedene farkındalık, sağlığımızı bozan şeylere dikkat etmeyi de içermeli.  Bunun için, beslenmemize dikkat etmemiz gerekiyor. Sağlıklı beslenme, beslenme miktarımız, katkı maddeleri gibi sağlığımızı bozabilecek şeylerle mi besleniyoruz gibi bunların hep farkında olmamız gerektiğini söyleyebiliriz.

İnsan psikolojik bir varlık aynı zamanda. Psikolojik varlık deyince duygularını, düşüncelerini, davranışlarını ve algılamalarını daha çok buna katıyoruz. Duygularımızın farkında olmalıyız. Duygular bizim için çok önemli.

Sevmemizi belirleyen şeyler neler? İnsan neyi sever? Neyi sevmeyiz? Sevdiğimiz bir insanı niçin seviyoruz? Sevmiyorsak bir insanı niçin sevmiyoruz? Bunların çoğu kez farkında olmuyoruz. Farkında olmadan bu duygular bizde gelişiyor. “İnsan tamlığı sever” diyorlar mesela. Yani her şeyin tam olmasını, eksiksiz olmasını sever.

Duygu bir yandan hayatın tadı, tuzu. Pek çok şey duygularla yapılabilir hale geliyor. Mesela bir çorbanın üzerine baharat, tuz koymadan içmek yavan kalırken üzerine biraz baharat eklenince çok tatlı hale geliyor. Duygular da sanki hayatta böyle yapılagelen şeylere bir anlam katıyor ve bizim için cezbedici hale getiriyor.

Bilinçli tercihler ve farkındalık

Farkındalığı bilinçli tercih yapmak olarak değerlendirdiğimizde tabii düşünerek aldığımız kararları hayata geçirebilmek; insanın düşüncelerini davranışa geçirebilmesi ayrı bir şey.

Mesela arabanın motoruna insanın duygularını benzetebiliriz. Bir arabanın motoru ne kadar güçlü olursa o kadar iyidir diyebilir miyiz? Güçlü motor arabaya hız kazandırır. Daha ağır yük taşımasını sağlar. Yokuşa geldiğinde zor şartlarda yokuşta kalmayıp arabanın yoluna devam etmesini sağlar. Fakat arabanın motorunun gücü arttığı nispette direksiyon hakimiyeti zorlaşır bu sefer. Belki ideal araba güçlü bir motoru olan ve onunla orantılı direksiyon ve fren, gaz hakimiyetini sağlayabilecek bir sistem olmalıdır.

İnsanın güçlü olması tek başına yetmiyor. İrade, gereğinde frene basmak veya gaza basmak önemli. Direksiyon hakimiyetiniz çok iyi olabilir, yolu çok iyi biliyor olabilirsiniz ama gaza basmadığınız sürece hiçbir işe yaramaz. Yani o kadar güçlü motor çalışmadan orada durur. O irade eğitiminin de olması gerekiyor. Mesela oruç, insanın frene basmak konusunda özellikle yardımcı olan belki en önemli irade eğitimlerinden biri.

Kritik analitik düşünce anlamında şöyle bir örnek vardır: Olağan sıradan alışılageldik düşünce, düşünme şeklinin başkalarının çizdiği bir haritada ve onların koyduğu kurallara göre güzergahta hareket etmek, seyahat etmek, yolculuk etmek iken; kritik analitik düşünce ise kendi yol haritanı, rotanı çizmektir.

Kritik analitik düşünmeyi doğru güzergahı belirleme ve hangi yöne hareket edeceğimizi bilinçli olarak yapma şeklinde düşünebiliriz

Kıyaslama yaparak düşünmek…

Düşünme sürecimizin en önemli öğelerinden biri kıyaslamak. İyi bir kıyaslama yapmak için iki şeyi iyi tanımak gerekiyor ki onları böyle kıyaslamamız mümkün olsun. Tanımak da ölçmeyle ilişkili. Doğru ölçüm kriterlerini kullanarak doğru bir şekilde ölçmek. İyi bir ölçüm yapamıyorsak iyi tanıyamayız. İyi tanıyamadığımız şeyleri de kıyaslayamayız. Mesela iş yerine bir eleman alacağız. İki kişi var, birini tercih edeceğiz. Burada tabii doğru kriterinizin olması lazım.

Hazreti Ömer’den nakledilir. Kişiyi tanımak için onunla yolculuk yapmak, ticaret yapmak gibi kriterler koymuş. Demek ki Hazreti Ömer kritik analitik düşünüyormuş. Bizim de öyle olmamız lazım. Yani iki şeyi kıyaslamak için ikisini de iyi tanımamız lazım. Tanımak da ölçmekten geçer. Ölçebilecek durumda olmalıyız. Eğer ölçemiyorsak tanıyamayız. İyi tanıyamadığımız şeyleri de iyi bir şekilde kıyaslayamayız.

Duyu organlarımızdan gelen duyumları beyinde yorumlayarak onları bir algılamaya çeviriyoruz. Bütün bunlar bizim için çevreyi tanıma ve çevrenin farkında olmanın temel gerekleri, bütün düşünceler neticede bunların üzerine kuruluyor.

Devam edecek...

 

 

 

© İzinsiz ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz.

Kabe
Canlı Yayın
Şuan Canlı Yayın
Canlı Yayın
AKRA CANLI
 / 
player image icon close icon
AKRA CANLI
Canlı Yayın
Canlı Yayın Add Icon volume up
 / 
Canlı Yayın
fast rewind
fast forward
Playlist
Bu özelliği kullanabilmek için üye girişi yapmanız gerekmektedir
  
Fikrini Paylaş
TAAHHÜTNAME

Hazırlamış olduğum ve sitenize gönderdiğim/ teslim ettiğim, tamamen orjinal ve bana ait olan, projemin/görüntü veya kaydımın, AKRA MEDİA tarafından kendisine ait kablolu/karasal/uydu, şifreli/şifresiz, free/paralı TV, video, DVD, VCD,VHS ,radyo, kaset, sinema ve sair mevcut yada ortaya çıkacak her türlü İşaret, ses ve /veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletim hakkı ve tüm internet siteleri ve sosyal medya platformlarında yayınlamasına, çoğaltma hakkı, yayma hakkı, işleme hakkı ve temsil hakkının kullanılmasına süresiz olarak müsaade ediyorum.

Projemin/görüntü veya kaydımın, bant, CD, VCD, DVD, GSM, MP3 Player, dijital kayıt vb. tüm yollarla kayıt, çoğaltma ve dağıtım haklarını, bilişim veya iletişim ortamında görüntülenmesini, iletilmesini, okunmasını, izlenmesini, dinlenmesini vb. interaktif veya normal CD, VCD, DVD, GSM, MP3 Player vb. şekilde basılarak veya ses kayıtlarının metin haline getirilip kitap olarak piyasaya sunulmasını sağlayacak her türlü materyal üzerine kaydı ile çoğaltılması, kullanılması, işlenmesi, yeniden ve genişletilmiş şekilde sesli, yazılı ya da görüntülü yayın haklarını, bu suretle de çoğaltılarak kullanılması, dağıtılması, pazarlanması vb. fikri, mali ve manevi haklarımın tamamını, programda gerekli görülen değişiklikleri yapma haklarımı bila bedel olacak şekilde, AKRA.MEDİA sitesine ve bu site'nin yetkilisi ve sahiplerine devir ve temlik ettiğimi, beyan, kabul ve taahhüt ederim.

Şehir Seçin
Close