Çocuklarda İshale Dikkat!

İshal, çocukluk çağında sık görülen sağlık sorunlarından biri. Özellikle bebekler ve küçük çocuklar ishale karşı daha hassastır.

Genellikle hafif seyreden bir hastalıktır. Bununla birlikte vücuttan su kaybına yol açarak çoğu kez acil servis başvurularına neden olur. Hatta bazen hayatı tehdit eden durumlar ortaya çıkabilir. Yaz aylarında görülme sıklığı artar.  Ancak iyi haber şu ki, önlem alarak ishalden korunmak mümkün.


İshal Nedir?

İshal dışkının kıvamında gevşeme (cıvık veya sıvı) ve/veya dışkılama sıklığında artış (tipik olarak 24 saat içinde 3 veya daha fazla sayıda) olarak tanımlanır. Ateş veya kusma ile birlikte veya bunlar olmaksızın görülebilir. Ancak, özellikle yaşamın ilk aylarında dışkılama sayısından ziyade dışkı kıvamının daha önceki dışkı kıvamına göre değişmesi ishalin daha iyi bir göstergesidir. Çünkü özellikle ilk bir aylık dönmede anne sütü alan bebekler günde 8-12 defa, formül mama alanlarda günde 3-4 kez sulu dışkılama normaldir. Sıklıkla virüs, daha az sıklıkla bakteri ve nadiren parazit gibi etkenlerin neden olduğu bir enfeksiyon sonucunda gelişir. 0-5 yaş arası çocuk hastalarda en sık etken rotavirüstür. Genellikle kaynak yiyecek ve içeceklerdir.


Çocuklarda İshalin Normal Süresi Nedir?

İshal tipik olarak 7 günden kısa sürer ki bu tür ishal kısa süreli akut ishaldir. İshal süresi 2-3 haftayı geçiyor ise kronik ishal adı altında değerlendirilmeli ve buna göre takip ve tedavisini düzenlenmelidir.


İshalin Belirtileri Nelerdir?

• Sık ve sulu dışkılama

• Dışkı miktarının artması

• Sümüksü ve/veya kanla karışık dışkı

• Karın ağrısı veya gaz

• Kusma

• Ateş

• Halsizlik, huzursuzluk

• Ağız kuruluğu, gözyaşı azalması (su kaybı belirtisi)


İshal Gelişiminde Risk Faktörleri?

• İlk 4-6 ayda anne sütü ile beslenememe

• Biberon ve emziğin iyi sterilize edilmemesi

• Uygun olmayan su kullanımı, kötü hijyen ve özellikle kanalizasyon sisteminin bulunmaması

• Uygun şekilde yıkanmamış sebze/meyveler

• Bozulmuş ya da iyi pişmemiş yiyecekler

• Kişisel hijyen eksikliği (el yıkamama)

• Kalabalık ve hijyeni iyi olmayan ortamlarda bulunmak

• Kişiye ait risk faktörleri (bağışıklık sisteminin zayıf olması, kronik hastalık)


Akut İshalde Beslenme

• Sıvı kaybeden çocuk iştahsızdır

• Sıvı kaybını ağızdan ya da damar yolu ile yerine koyduktan sonra hemen çocuğu ağızdan beslemeye başlanmak gerekir

• Anne sütüne devam edilmeli

• Diyet sulu, posasız ve düşük osmolariteli olmalı

• Hazır meyve suları ve tatlılar kısıtlanmalı

• Kompleks karbonhidrat içeren gıdalar tercih edilmeli. Muz, pirinç lapası, elma püresi, kızarmış ekmek gibi.

• İyi pişmiş yağsız et, yoğurt ve ayran verilebilir


Çocukları İshale Karşı Nasıl Koruyabiliriz?

1. El Temizliği
Çocuklar tuvaletten sonra, yemekten önce mutlaka ellerini sabunla yıkamalıdır.

2. Güvenli Su Kullanımı
Şebeke suyuna güvenilmeyen yerlerde su kaynatılmalı veya hazır su kullanılmalıdır.

3. Besin Hijyeni
Sebze ve meyveler bol suyla yıkanmalı, yiyecekler taze ve iyi pişmiş olmalıdır.

4. Ortak Eşyaların Temizliği
Oyuncaklar, mama sandalyeleri, musluk başlıkları gibi sık temas edilen yüzeyler düzenli temizlenmelidir.


İshalde En Önemli Tehlike: Su Kaybı!

Çocuklar ishalle birlikte çok hızlı sıvı kaybeder. Bu durum böbrekleri etkileyebilir ve ciddi sonuçlar doğurabilir.

Uyarı işaretleri:

• Ağız kuruluğu

• Gözyaşının azalması

• Bezini daha az ıslatma, idrarın azalması

• Çökük göz küreleri ve bıngıldak

• Halsizlik, uyku hali ya da huzursuzluk

Bu belirtiler varsa gecikmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.


Ne Zaman Doktora Gidilmeli?

• Çok fazla sayıda ve miktarda dışkılama olması

• Tekrarlayan kusmaların varlığı

• Dışkıda kan veya sümük görülmesi

• Ateşin yükselmesi

• Çocuk ağızdan sıvı alamaması

• İdrar çıkışının azalması

Durumlarında mutlaka doktora başvurulmalıdır.


Çocuklarda İshal Tedavisi Nasıl Yapılır?

• Kaybedilen sıvının yerine konulması (ağız yolu ile ya da damar yolu ile)

• Devam eden sıvı kaybı varsa sıvı verilmeye devam edilmesi

• Diyet değişiklikleri

• İlaçlar (probiyotikler, bazı durumlarda antimikrobiyal ilaçlar)


İshal önlenebilir bir sağlık sorunudur. Temizlik, güvenli beslenme ve aşı ile çocuklarımızı koruyabiliriz. Aileler olarak alacağımız basit önlemlerle çocuklarımızın sağlıklı büyümesine katkı sağlayabiliriz.