Kokarca Böceği Zararları ve Mücadele Yöntemleri

Son günlerde Karadeniz’in kıyı illerinde, çeşitli şehirlerdeki fındık bahçelerinde, meyve ağaçlarında ve hatta evlerin duvar diplerinde dolaşan küçük kahverengi böcekler; halk arasındaki adıyla “kokarca” hem üreticileri hem de yöre halkını endişelendiriyor.

İstilacı türlerden Kahverengi Kokarca Böceğinin ana vatanı Asya kıtası iken 2016'da komşumuz Gürcistan'da ortaya çıktıktan sonra Doğu Karadeniz bölgesinden başlayarak ilk kez 2017 yılında ülkemizde görüldü.

Hangi tarım ürünlerini etkiliyor?

Orman Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Oğuzhan Sarıkaya, AKRA'ya yaptığı açıklamada şu bilgileri paylaştı:

 “Özellikle fındık üzerindeki zararı daha çok gündeme gelse de bu böcek çok sayıda farklı üründe zararlı olabilen bir tür. Elma, armut, turunçgiller, şeftali, ceviz, Karadeniz'de Trabzon hurması, mısır, fasulye, domates, biber, patlıcan gibi çok sayıda sebze ve meyvede de zararlı. Hızla farklı bölgelere yayılan bu böcek, Karacabey Ovası'nda hem sebze hem de kivi yetiştiriciliğinde zararlara sebebiyet verdi.

 Sokucu emici ağız yapısına Kokarca Böceği, ürünlerin özsuyu, bitki, meyve ve sebzelerin sularıyla besleniyor. Elma, armut, şeftali, nektarinde üretim dönemi boyunca hem meyvelerde görünüm bozukluğuna hem de meyvenin içine doğru genişleyerek zedelenmesine yol açıyor. Ayrıca fındık alanlarında da çok etkili özellikle Sakarya bölgesinde, Batı Karadeniz'de, Zonguldak'ta bu böceğin zararlarını görmekteyiz.“

 Yerleşim alanlarına ulaşıyor

“Böcek kışı ergin halde geçiriyor. Yani kışlamak gibi bir davranışı var. Kışlamak için de ev, depo gibi kapalı mekanların korunaklı kısımlarına doğru yöneliyor. Dolayısıyla evlerin içerisine dahi girecek şekilde özellikle biraz daha sıcaklığın dışarıya göre daha yukarıda olduğu kapalı mekanlarda bu böceğin çok sayıda erginliği görmekteyiz. İnsanlar da zaten esas olarak bundan şikayetçi.”

Hangi bölgelerde yayılıyor?

Prof. Sarıkaya, istilacı türün, fındık başta olmak üzere Karadeniz bölgesinde yayılım göstermekle birlikte sadece bu bölgeyle sınırlı olmadığını belirterek şu bilgileri paylaşıyor: “Son tespitlere göre; Ankara'da Kızılcahamam bölgesine kadar indi. 2024'ten itibaren Bursa'da Karacabey yöresinde yoğun popülasyon görülüyor ve Balıkesir'e doğru yavaş yavaş girmeye başladı. Böceğin Türkiye'ye girişi 2017 ve geçen 8 yıllık süreçte oldukça etkili oldu ve alanını genişletti. Bu gidişata göre önlemler artırılmazsa gelecek yıllarda güney yörelerimizde de yani Balıkesir, İzmir, Ankara ve daha güney alanlarda da meyve sebze alanlarında bu böceğin epidemisiyle karşılaşma riskimiz bulunuyor.”

İnsanlar üzerinde tehlikeleri var mı?

Böceğin insanlar üzerinde doğrudan bir tehlikesi yok ama özellikle kapalı evlere girdiğinde veya depo gibi alanlarda alerjik hassasiyeti olan insanlar da handikap oluşturabilir.

Kokarca böceği adı üzerinde özellikle kendisini tehlikede hissettiği zaman hoş olmayan bir koku çıkarıyor. Bu koku özellikle astım gibi solunum yolu hastalıklarına sahip olan insanlarda olumsuz etkilere sebep olabilir.

Kokarca istilası ile nasıl mücadele edilebilir?

Etkin bir mücadele için entegre bir çalışma yapılması gerektiğini vurgulayan Sarıkaya bu yöntemleri ise şöyle anlattı:

“Bakanlık ve ilgili ekiplerin bu epidemiyi riskle ortaya çıktıktan sonra ortaya koymuş olduğu mücadele programı var. Bu programda özellikle kimyasal savaş uygulanan yerler var ancak bu yöntem diğer başka zararlı böcekleri de etkiliyor. Bu böceklerin popülasyonunu düşüren doğal düşmanları olan faydalı böcek türlerini de ortadan kaldırabiliyor. Tabi doğal düşmanlar ortadan kalktığı için de bu böceği popülasyonun altına alacak, herhangi bir artık etkilenme kalmıyor.

Bunun yanı sıra biyoteknik savaş dediğimiz, feromon tuzakları yoluyla böceğin popülasyonu düşürmeye çalışılıyor. Böceklerde tür içi haberleşmeyi sağlayan bazı kokular vardır. Buna feromon deniliyor. Bu feramonları sentetik olarak üretip, belli tuzaklarda kullandığımız zaman böcekleri kitlesel olarak tuzaklara çekebiliyoruz. Bunlara da ‘feromon tuzağı’ deniyor. Bu türe karşı da feromon tuzakları yine bu zarar yaptığı alanlarda mücadele programına dahil edilmiş durumda.

Bir de mekanik savaş var. Mekanik savaş boyutu da bu böceğin ev ve depo gibi böyle kuytu yerlere girdiği alanlarda böceği toplu bir şekilde imha edip öldürmek.

Ayıca biyolojik mücadele kapsamında samuray arıları da kullanılmakta. Samuray arıları özellikle yumurtalarını bu böceğin yumurtalarının içerisine bırakıyor böylelikle böceğin popülasyonunu düşürmüş oluyoruz.

Dolayısıyla tek başına bir mücadele metodu bazen çok etkili olmayabilir.

Entegre olarak bu metotların en az iki veya üçünün bir arada kullanılması çok daha etkili olacaktır.

Çiftçiler ve yöre halkı nelere dikkat etmeli?

Gerek tarım alanlarında gerek Anadolu'da kırsal alanda bu böcek türü çok iyi tanınmadığı için farkedilmeyebiliyor. Böceğin farkedilmemesi ya da önemsenmemesi sebebiyle bulunduğu bölgede hızla yaygınlaşıyor.  Bu sebeple bilinçlendirme çalışmaları hızlandırılmalı.  Kokarca böceğinin yanı sıra başka istilacı türler de söz konusu olabiliyor.

Sarıkaya” Hem tarım gelirlerimiz hem insanlarımızın ekonomisi açısından hem de orman alanlarımız açısından daha bilinçli davranarak hareket edilmeli mücadele yapılırken de iş birliği içinde olunmalı” diyor.

© İzinsiz ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz.