27.01.1995 - Dünyanın Faniliği, Kabir Hayatı, Asi Olmamak, İbadet ve Taat Etmek, Şükredici Olmak

es-Selâmu aleyküm ve rahmetullâhi ve berekâtüh!

Cumanız mübarek olsun!

Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz Allahu Teâlâ hazretlerinin şöyle buyurduğunu naklediyor:

Yebne Âdem. "Ey Âdemoğlu!" İ'lem enne'd-dünyâ beytü'l-harâb. "Bil ki dünya harap olacak evdir, harap evidir!" Ve umruke li'l-harâb. "Senin ömrün de haraba gidecektir, ömrün de sona erecektir." Ve cesedüke li't-turâb. "Ve vücudun, etin kemiğin de toprağa gidecektir." Ve mâ ceme'tehû li'l-verese. "Senin hayatında topladığın, çalışıp kazandığın mallar, mülkler, paralar, varlıklar onlar da varislere gidecektir, onların olacaktır, onlarındır." Fe'n-naîmu li-gayrike. "O halde görülüyor ki nimetlerle safa sürmek senden başkasına ait olacak!" Ve'l-hisâbu aleyke. "Ama onlar senin miras mallarınla sefa sürerlerken hesap da sana sorulacak, hesap senin boynunda olacak." Ve'l-ikâbu leke. "O miraslık mallar günahlı yollarla haramdan kazanılmışsa onların cezası sana yüklenecek, ikabı sana verilecek!" Ve'n-nedemü leke. "Ve pişmanlığı da sen duyacaksın." Ve's-sâhibu leke fi'l-kabri el-amel. "Kabirde sana arkadaş olacak olan şey senin amelindir!"

Kabirde başka arkadaş olmaz, bir kabirde bir kişi olacak. İşlediğin işler, yaptığın fiiller, hayatındaki yapmış olduğun çeşitli faaliyetlerdir. O halde;

Fe hâsib nefseke kable en tuhâseb. "Nefsin hesaba çekilmeden önce sen kendini bir hesaba çek!"

Bakalım kârda mısın zararda mısın, durumun ne tarafa doğru gidiyor; onu anla.

Ve'l-zem tâatî. "Bana ibadet ve taate yapış." Va'hzer ma'siyyetî. "Bana âsî olmaktan, isyandan sakın." Va'rda bimâ a‘teytüke. "Sana vermiş olduğuma rıza göster, verdiklerimi kanaatle, gönül hoşluğuyla karşıla; aç gözlülük ve tatminsizlik gösterme." Ve küm mine'ş-şâkirîn. "Şükredecek kullardan ol!"

Enne'd-dünyâ beytü'l-harâb. "Dünya harap evidir!"

Dünyayı harap olacak olan bir ev gibi düşünebiliriz. Hani şu sırada içinde bulunuyoruz ama bu ev harap olacak, sonunda insanlar âhirete gidecek. Harap olacak; fâni, biz de fâniyiz.

Ve umruke li'l-harâb. "Ey Âdemoğlu! Senin ömrün de harap olacak."

Ömür de yok olacak, o da fânidir. İnsanoğlu dünyada ebedî, sermedî kalmıyor. Bir miktar kalıyor, bir ömrü var. Bu ömür ne kadar uzun olsa sonunda bitiyor, ecel geliyor ve insan -genç veya yaşlı- bir zaman sonra hayata veda ediyor, sevgili yakınlarının arasından ayrılıyor!..

Ve cesedüke li't-turâb. "Ve senin vücudun toprağındır."

Toprağa gidecek, toprağa gömülecek, mânasına.

Tabii bu da bir ilâhî emir.

Hz. Âdem atamızın evlatları zamanından bu böyle başlamış; insanoğlu toprağa gömülüyor, dışarıda bırakılmıyor. Bizim dinî bilgilerimizde Hz. Âdem aleyhisselam'ın evladının öteki öldürülmüş olanı nasıl toprağa gömeceği, bir kuşun gelip kendisine tarif ettiği, işaret ettiği anlatılır.

Demek ki gömülmesi ilâhî olarak iyi!

Ben kardeşiniz davet edildiğim için başka şehirleri, ülkeleri görüyorum.

Mesela Avusturalya'da bir yer gösterdiler. Onlar cemetery diyorlar, kabirlerin olduğu yer. İnsanları öldükten sonra yakıyorlarmış. Bir kaşık, bir avuç kül; onu bir yere koyuyorlarmış, mermerden bir yazı yazıyorlarmış.

Bu yakma işini Hindistan'dan da duyuyoruz. Hintliler'in de ölülerini yaktığını, kendi dinlerindeki kültürlerinde böyle bir şey olduğunu okuyoruz.

Bizde, tabi böyle değildir. İnsanoğlunun her şeyi muhteremdir. Eti, kemiği, saçı, sakalı, dişi, tırnağı… her şeyi muhteremdir. Bizim muhterem büyüklerimiz tırnaklarını kesince toplarlar, bir torbaya koyarlar. Ayak basmayan münasip bir yere, toprağa gömerler veya ömrü boyunca biriktirip de saklayanlar da vardır. Ya da dişleri çıktığı zaman bir cami kovuğuna, öyle bir yere koyarlar.

Diş, tırnak insandan ayrıldıktan sonra bile onun bir şeyi [değeri] vardır. Berberden saçlarını alırlar… Bu kadar titiz olan insanlar vardır.

Dinimizin genel emri insanoğlunun çok muhterem olduğu istikametindedir. İnsanoğlu hayattayken de muhteremdir, vefat ettikten sonra da muhteremdir ve kabri de muhteremdir.

Onun için Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz buyuruyor ki;

"Kabirlere, kabirlerin üstüne basmayınız. Kabre oturan ateşten bir şeyin üstüne oturmuş gibi olur"

Kabre dahi hürmet etmek icap ediyor. Onun için İslâm'da kabristana hürmet vardır; kabristanın ağaçlandırılması vardır, bitkilerinin kesilmemesi vardır. Kabirlerin böylece hürmete mazhar olması, çiğnenmemesi meselesi vardır.

Ayrıca dinimiz; insanın etinin, kemiğinin başka hiçbir şekilde kullanılmasını uygun görmemiştir. Bu insanın şerefinden dolayıdır, bu bizim dinimizde güzel bir şeydir.

İnsanoğlunun ömrü fânidir. Cesedi de toprağa gömülecek. Toprağa gömülünce, topraktan gelmiş olan bu ceset yine toprağa girecek, toprak olacak.

Bazı insanların cesetlerinin toprak olmadığı hadîs-i şerîflerde bildirilmiştir. Aynen kaldığı hakkında menkıbeler vardır, bazı kimselerin rivayetleri vardır.

En yakın rivayeti ben size nakledeyim:

Hocamız cennet-mekân Mehmed Zahid Kotku hazretlerini çağırmışlar.

"Biz Süleymaniye camiinin ön tarafındaki kabristanda bir düzenleme yapacağız. Şuradaki kabirleri şu tarafa alacağız. Burada sizin kendisinden feyiz aldığınız hocanız varmış. Gelin de kabrinin nakil işinde bulunun…" diye Hocamız'ı çağırmışlar.

Kabirler Kânûnî Sultan Süleyman hazretlerinin türbesinin kapısına yönümüzü döndüğümüz zaman sol taraftaki türbenin yanındaki geniş alanda, oradaki kabirleri biraz daha ilerdeki diz boyu yüksek duvarın ötesine almışlar. Bu arada Hocamız'ın hocasının, Tekirdağlı Mustafa Feyzi hazretlerinin kabri de açılmış:

"Aradan o kadar uzun seneler geçtiği halde aynen hiç bozulmadan kalmıştı!" diyor.

Eski kitaplarda bir hadîs-i şerîfte okumuştum:

"Adaletli hükümdar ile ilmiyle âmil olan; ilmini yaşayan, söylediğini tutan, dürüst, mübarek, Allah'ın sevdiği alimlerin vücutlarını toprak yemez."

Abbasî hükümdarlarından birisinin yanında "Evliyâ ise vücudunu toprak yemez, adaletli kimseyse vücudunu toprak yemez!" diye bir hadîs-i şerîf okunmuş. O da demiş ki;

Müslümanın kabrini açamayız ama şu Sasanîler'in hükümdarı Enûşirvan var. Nuşirevan da diyorlar, telaffuz olarak doğrusu Enûşirvan'dır. Enûşirvan adaletiyle tanınmış, Enûşirvan-ı adil derler.

"Adaletli diyorlar. Şunun kabrine bir bakalım, acaba bu çürümüş mü çürümemiş mi? Bakalım adaletli mi değil mi?.."

Galiba çürüyüp çürümediğinden adaletli olup olmadığını çıkartmak için kabrini açmışlar, aynen, çürümemiş bulmuşlar, diye nakledilir.

Bu da işin bir başka tarafı. Böyle birçok mübarek alimlerin, şehitlerin -bir vesile ile kabir açılırsa- kabirlerinde çürümeden durduğu da görünüyor. O durumlara mazhar olmayı Allah cümlemize nasip eylesin, diyelim; güzel temennide bulunalım.

İnsanoğlunun ömrü fâni, cesedi de toprağa gömülecek ve belki de toprak olacak. Belki evliyâ ise öyle kalır ama toprağa gitmiş olacak, toprağın malı.

Ve mâ cema'tehû li'l-verese.

Buradan bir adım daha ileri.

İnsanın ömrü fâni, vücudu toprak altında! Peki hayatı boyunca kazandıkları "Benim…" dediği mallar, evler, tarlalar, bahçeler, mülkler, paralar vs. ne olacak?

Ve mâ cema'tehû li'l-verese. "O da varislere gidecek."

Tabii gitsin. İyi bir insan varislerini de kollar hatta vefatını bekletmeden çevresindeki insanlara hayırlı hizmetler yapar, bağışlarda bulunur, gönüllerini hoş eder. O daha güzel!

Miras olarak kendilerine kalmasını beklemeden, kalmasına lüzum kalmadan, o vakte tehir etmeden insan varislerini dünyadayken böyle memnun ederek, zengin ederek duasını alabilir; o daha iyi.

Öldükten sonra mal nasıl olsa varisin olacak ama hayattayken kendisi bağış yaparsa sevabı kendisine gider. O halde insan, varisi olacak kimselere hayattayken hayır hasenât yapar da onları memnun ederse iyi olur, bir de vefatını gözettirmemiş olur. O da bir bakıma iyi!

Eski zamanda bir vezir varmış. Fukarâya borç para verirmiş.

"Borcu ne zaman geriye vereceğiz?"

"Hükümdar ölünce verirsiniz." dermiş. Kime borç verdiyse "Hükümdar ölünce geriye verirsiniz." dermiş.

Tabii bu söz yayılmış, duyulmuş, ne maksatla böyle dendiğini anlamamışlar, gitmişler; hükümdara da söylemişler.

"Senin bu vezirin herkese borç veriyor, sizin ölümünüzden sonra borcu verebileceğimizi söylüyor." demişler. O da sebebini anlamamış, kızmış. Çağırmış:

"Bre nankör! Ben sana vezirlik verdim, sana bunca imkânlar sağladım, mevki makam verdim. Sen benim ölümüme borç veriyormuşsun... ‘Hükümdar ölünce borcu geri verirsiniz.' diyormuşsun. Bu ne biçim iştir!" diye gazapla bağırarak söyleyince;

"Evet hükümdarım, öyle. Ben sizin vefatınıza tehir edilmesi şartıyla ödenmesi vefatınızdan sonra olmak şartıyla birçok fukarâya borç para veriyorum ama bunda kızılacak bir şey yok. Size söyledikleri gibi bunun kötü tarafı yok. Benim niyetim o fakirlere sizin uzun yaşamanız için candan dua ettirmek!" demiş.

Adam; hükümdar yaşasın da borcu vermesin, borcu ödenmesi geciksin diye düşünüyormuş. Bu da bir nükte ve şaka olarak bu arada hatırınızda olmuş olsun.

Eğer kendin hayır hasenât yapmazsan kazanılan paralar pullar varislere gidecek, onların malı olacak. Onlar istediği gibi kullanır.

Ölüm hak, miras helal! Ölüm haktır, İslâm'da miras vardır.

Mirasın taksimatının usulü vardır. Mirasın taksim usulüne ferâiz ilmi diyorlar. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz ilm-i ferâizi de öğrenmeyi tavsiye etmiştir. Ve yine şaşılacak bir şey:

İlm-i ferâizi en iyi bilenlerden birisi de mü'minlerin annesi, sevgili validemiz Âişe-i Sıddîka radıyallahu anhâ imiş. Herkes hayret edermiş. Ferâiz ilmini çok güzel bilirmiş.

Mirasın taksimi biraz matematik bilgisi istiyor: Kesirler var, bayağı kesirler, onların paydalarının eşitlenmesi, payların tayin edilmesi, miktarlar… Bu bayağı bir matematik bilgisi gibi ciddi bir bilgi. Aişe annemiz radıyallahu anhâ onu da güzel bilirmiş.

Ölüm hak, miras helal; mallar mirasçılara gider. Bu normal bir şey.

Ama gerçek manzara şudur:

Fe'n-naîmu li-gayrike. "O mallardan mutlu bir yaşam geçirmek, nimetlenmek, istifade etmek senden başkasına, varislere nasip olacak." Ve'l-hisâbu aleyke. "Ama malın hesabı sana sorulacak!"

Gel bakalım: Bu malı nereden kazandın? Bu parayı kimden aldın, nasıl kazandın? Helal bir ticaret mi yaptın, haram bir ticaret mi yaptın? Yemin mi ettin, aldattın mı, eksik mi tarttın? Yetim malı mı yedin, dul malı mı yedin? Tüyü bitmedik yetimlerin malı…

Bizim fakültemizin sekreteri vardı; Fevzi Bey, rahmetli, nur içinde yatsın. Toplu iğne yere düşse devletin malı diye kaldırırdı. Bir kâğıdı ziyan etmezdi. Bunda yetimin, dulun hakkı vardır, diye bir tarafını kullanırsa arka tarafını gene kullanırdı.

Bu, İslâm'ın devlet maliyesine bakış açısını göstermesi bakımından güzel bir jesttir. Evet, toplu iğne çok büyük bir şey değildir, bir kâğıt çok önemli değildir ama bu zihniyet, kimsenin hakkını yememeye çalışmak çok önemlidir, çok güzeldir!

Mal mirasçılara gider; onlar nimetlenir, safa sürerler, eğlenirler, nimetler içinde yaşarlar. Hesabı sana sorulur. Onlara helaldir. Çünkü ölüm hak, miras helal. Eğer haramdan kazanmışsan hesap sanadır.

Ve'l-ıkâbu leke. "Hesap sanadır."

Bir haramdan kazanmak var: Bu önemli! Kazanma; faiz olmayacak, haram, zulüm, hak yeme tarzında, aldatmaca, eksik tartma, yalan yanlış sözlerle yutturmaca olmayacak…

"Hayır, ben hiç böyle yapmadım. Çok temiz bir yoldan çok helal bir şekilde para kazandım…" diyen bir kimsenin tehlikeleri nedir?

O da tehlikede!

Ona da "Acaba kendisinin bu mala sahip olması dolayısıyla üzerine tereddüb eden dinî, malî vazifelerini yaptı mı? Malının zekâtını verdi mi?" bunu sorarlar.

Zekâtını vermediği zaman onun da azabı olur. Sadaka-i fıtrını verdi mi, hayrını hasenâtını yaptı mı?

Ve'l-lezîne yeknizûne'z-zehebe ve'l-fiddate. "Altını gümüşü hazine gibi sandıklarda depolarda saklayan, kenz eden…" Ve lâ yunfikûnehâ fî sebîlillah. "Allah yolunda onları harcamayanlara…" Ve beşşirhüm bi-azâbin elîm. "Elim bir azaba uğrayacaklarını bildir!" diye âyet-i kerîmede bildiriliyor.

Malların Allah yolunda sarf edilmesi lazım. İnsanın canıyla, malıyla İslâm'a hizmetkâr olması, hizmet etmesi lazım. İslâm'da bu çok önemli bir şey! Malî ibadetler de bedenî ibadetler gibi; namaz gibi, oruç gibi zekât da çok önemli bir ibadettir. Allahu Teâlâ hazretleri bunların yapılıp yapılmadığını da sorar. Onun için insanın İslâmî konularda cömert olması, İslâmî faaliyetlerde eli açık olması lazım ve buralara bol bol yardım yapması, fazla fazla yapması lazım. Asgarî seviyede değil de garantili, yüksek miktarlarda, borcu olandan fazlası miktarında yapması lazım.

Ebû Bekr-i Sıddîk Efendimiz radıyallahu anh her şeyini vermiş de Peygamber Efendimiz sormuş:

"Yâ Ebâ Bekir! Sen hayra hasenâta her şeyini çıkarttın verdin. Peki, çoluk çocuğuna ne bıraktın?"

O da Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz'e cevabı gayet güzel vermiş:

"Allah'ı ve Resûlullah'ı bıraktım!"

Allah; kâinatın sahibi, her şeyi veren alan O!

Resûlullah; Allah'ın sevgili kulu elçisi!

İnsan Allah yolunda, Resûlullah yolunda olunca harcadığı parayı gözü mü görür! Allahu Teâlâ hazretleri elbette ve elbette kat kat fazlasını vermeye kâdirdir. İsterse verir isterse vermezse bile harcananlar Allah yoluna gitmiş oluyor.

Peygamber Efendimiz yemin ederek söylüyor:

"Vallahi zekât, sadaka vermekten mal azalmaz, vallahi azalmaz!" diye bildiriyor.

Demek ki Allah infak edene, sadaka verene, zekât verene, hayır verene kat kat fazlasını telafi olarak veriyor ve ana ölçüler itibariyle malı eksilmiyor; artıyor.

Bu şeye benzer; -gördünüz mü bilmiyorum- ziraatçılar bir ağacı budadığı zaman orasını burasını keserler. Kış günü bütün dalları; kolları, kanatları kesilmiş ağaca acırsınız.

Kışın "Bu dalı da kesti. Eyvah, şu dalı da kesti…" diye acırsınız fakat baharda dallar büyür, ağaçlar yapraklanır, yazın bol bol meyve verir. Güzel budanmış bir asma, güzel budanmış bir ağaç çok güzel, çok iyi meyve verir. Kıyamadığın kesemediğin dallar da meyve vermez veyahut meyveler cılız olur. Ağaç gittikçe ihtiyarlar.

Bunu ben kendim denedim. Bizim almış olduğumuz bir arazide 50-60 tane elma ağacı vardı. "Bunlar ihtiyar, bunları keselim." dediler. Ben kıyamadım. "Kesmeyin, budayın." dedim, budadılar. O kadar güzel, iri elmaları oldu ki…

Biz ondan sonra budatamadık, ondan sonraki senelerde dalları çok olduğu halde meyvesi az oldu.

Bu misali niye verdik?

Ağaç budandığı zaman meyvesi nasıl kaliteli ve çok oluyorsa insan malından da zekât, sadaka ve hayır ve hasenât yapıldığı zaman mal daha çok bereketlenir, daha çok meyve verir, daha çok faydalı olur. Bu bir ilâhî kanundur. Ve bu hususta Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz yeminle buyurmuş ki;

"Vallahi, hayırdan, sadaka ve zekâttan mal eksilmez!"

Evet, biraz verirsin eksilir ama yine fazlası gelir, malın daha çok olur. Ben çevremdeki hayır sahiplerine bakıyorum. Hakikaten, Allah yolunda parasını sarf eden hayır hasenât yapan insanlara Allah çok daha fazla veriyor. Tanıdığım çok sevgili dostlarım var çok cömert; Allah milyonlar veriyor, milyonlar az geliyor milyarlar veriyor, daha çok veriyor! Onun için hayır yapmaktan Allah yolunda başkalarına; mü'minlere, İslâm'a faydalı olacak harcamalar yapmaktan asla kaçınmayın ve bunun yolunu, çaresini arayın!

"Hangi hayrı yaparsam daha çok sevap alabilirim, hangisi daha önemli, nereye daha çok para vereyim…" diye insan düşünüyor. Biz bunun zor bir iş olduğunu biliyoruz. Nereye hayır yapılacak ve ne yolla yapılacak, hangi işe öncelik verilecek, kime verilecek… Bu önemli bir husustur, bunun düşünülerek taşınılarak yapılması lazım ve bu hususta çalışma yapmak lazım.

Onun için sevgili dinleyiciler, mirasçılar da neticede sizin yakınlarınızdır ama asıl güzel olan mirasçıları da dâhil olmak üzere insanın hayrı hayatındayken yapmasıdır. Çünkü hayatındayken yaptığı bütün iyiliklerin sevabı mirasçısına, çoluk çocuğuna akrabasına verdiği de dâhil olmak üzere kendisine gelir.

Biliyorsunuz bir hadîs-i şerîfte Peygamber Efendimiz buyuruyor ki;

"Bazı hayırların sevabı bire yedi yüz mislidir!"

Bayağı büyük bir kat sayısı var. Kat kat fazla mükâfat veriliyor.

Onlar nedir?

"İnsanın anne ve babasına yaptığı hayır bire yedi yüzdür."

Anne babasına hayatında yaptığı bire yedi yüz.

Tabii eğer kendisi erken ölürse anne-baba da mirasçıdır.

"Sonra ehline, ıyaline, ailesine, çoluk çocuğuna hayatındayken getirdiği nafaka, yiyecek içecek, evdeki bolluk bereket, giyim kuşam, rahatlık onlara yapılan masraf; o da bire yedi yüzdür."

Bu da ne kadar güzel! Anne babasına çoluk çocuğuna hayatındayken yaptığı şeyler bire yedi yüz sevap oluyor. Ondan sonra:

"Allah yolunda yapılan harcamalar, fîsebilillah harcamalar da bire yedi yüzdür!" Onun için bu hayırları hayatınızda istediğinize, gözünüz göre göre, sevine sevine yapmanızı tavsiye ederiz.

Böyle yapmayıp cimrilik yapanlar ne duruma düşer?

Topladığı mal varislere gider; varisler mutluluk içinde onları afiyetle yerler, içerler, rahat ederler ama miras kalan malın mülkün hesabı, "Bunu nereden kazandın, bununla ilgili vazifeleri yaptın mı?" diye onu kazanan kimseden, yani ölenden sorulacak. Eğer yapmamışsa durumu negatifse o zaman hadîs-i şerîfte;

Ve'l-ıkâbu leke. "O zaman cezası bu miras malı bırakana tahakkuk edecek." buyuruluyor.

Hem mal var, hem başkaları faydalanıyor kendisi faydalanmıyor hem de ikabını kendisi çekiyor!

O halde ne yapacak?

Dünyadayken vazifelerini yapacak.

Peygamber Efendimiz bir hadîs-i şerîfinde -çok güzel bir hadîs-i şerîftir- buyurmuş ki;

"Kendi malını başkasının malından daha çok sevmeyen hanginiz var?"

Hep siz başkalarının malını daha çok seviyorsunuz kendi malınızı sevmiyorsunuz!" demiş

Şaşırtmacalı bir soru.

Niçin şaşırtmacalı soru sorulur?

Dinleyen pürdikkat kafasını toplasın; "Allah Allah, bu nasıl şey!" diye sebebini araştırsın diye sorulur.

Demişler ki;

"Yâ Resûlallah! Herkes kendi malını sever. Kendisinin tarlası olsa o tarlasını korumaya çalışır. Başkasının tarlasından daha fazla kendi malına sahip çıkar ve onu sever. Bu ne demek?"

Peygamber Efendimiz buyurmuş ki;

"Ey mü'min! Senin dünyadayken hayır hasenât yaptığın, harcadığın kendi malındır; harcamayıp, biriktirip biriktirip depo edip depo edip de hiç bir şey yapmadan ölüp gittiğin ve geride mirasçılara kalanı mirasçıların malıdır!"

Demek ki harcamadığın, hayır hasenât yapmadığın, bir biriktirme illeti içine düşüp de cimrilik yaptığın zaman aslında başkasının malının koruyuculuğunu yapmış gibi bir durumuna düşülüyor. O halde insan helalinden kazanmalı, helal kazandığından hayrını hasenâtını hayatında yapmalı. Yunus Emre çok güzel söylüyor:

Dürüş kazan ye yedir
Bir gönül ele getir
Bin Kâbe'den yeğrektir
Bir gönül imâreti.

"Kendin gayret et, çalış çabala, alın teriyle helalinden kazan; kendin de ye çoluk çocuğun da yesin, başkalarına da yedir. Arkadaşlarını çağır, ziyafet çek. Hayır hasenât yap. Başkalarına da yedir, giydir, hayrını yap; bir gönül ele getir." diyor.

Yunus Emre'miz gayeyi iyi yakalamış, Allah bizleri mübarek zâtın şefaatine erdirsin ve diğer bütün mübarek evliyâullahın sevgisine, şefaatine erdirsin. Ne güzel söylüyor!

Bir gönlü ele getirmekten maksat, "Ele getir." demekten maksat; bir gönül kazanmak, gönlünü hoş etmek, duasını almak.

"Bir gönlü memnun etmek, bin Kâbe'den daha iyidir. Bin tane Kâbe tamire muhtaç olsa bir gönlü hoş etmek sevindirmek, bin defa Kâbe'yi tamir etmekten daha iyidir."

Beriki hadisinde; harcamadığın mal varisinin malıdır, sanki sen onu daha çok seviyorsun bekliyorsun, gibi oluyor. Harcadığın kendi malındır çünkü senin defterine yazılıyor âhirette sevabına ereceksin. Yine mirasçıya ver ama hayatında ver, böylece hayatında iyilik yapmanın sevabını kendin kazan.

İyilikleri, vazifeleri, dinî, malî vazifelerini yapmazsan ikab senin olur.

Ve'n-nedemü leke. "Pişmanlık da senin olur."

"Ah niye öyle yapmadım, ah niye hayır hasenât yapmadım? Niye cimrilik yaptım, niye paraları harcamadım, niye cihada, müslümanların hayrına hasenâtına sarf etmedim, niye hocalarımızın söylediği istikamette kullanmadım…" diye sonradan pişmanlık olur.

O bakımdan hayrınız hasenâtınız bol olsun, hayırsever insan olun; İslâm'a yarayacak, şuurlu hayır yapın. İslâm gelişsin, müslümanlar rahat etsin, çevrenizde hayır dua edecek insanlar çoğalsın. Siz öldükten sonra da sizi hayır duadan hiç unutmasınlar. Kabrinize nur yağsın, sevaplar aksın; yüzünüz gülsün, kabriniz cennet bahçelerinden bir bahçe olsun.

Ve's-sâhibû leke fi'l-kabri el-amel.

Kabirde sana kim yoldaş olacak? Annen mi kalacak, baban mı, kardeşin mi çocuğun mu gelecek; kimse gelemez! Kabrin içine kimse giremez. Bir kişi gömülür, orada kabirde tek başına kalır.

Kabirde arkadaşı kim olacak?

Ameli. İyi amelliyse iyi arkadaş, kötü amelliyse fena; o zaman vaziyet çok fena. İnsanın dünya hayatındaki âmâli, işlediği fiiller kabirde yoldaş olacak." Onun için;

Fe-hâsib nefseke kable en tuhâseb. "Âhirette mahkeme-i kübrâdâ mizan kurulup Allah; ‘Defterini açın, hesap edin, hayırlarını, günahlarını, sevaplarını tartın!' demeden önce, nefsin hesaba çekilmeden önce, sen kendin nefsini kendin hesaba çek."

Günün nasıl geçiyor, ömrün nasıl geçiyor. Tevbekâr mısın, ibadetkâr mısın, itaatkâr mısın, hayırkâr mısın, lütufkâr mısın? Nasıl bir insansın, kendin kendini bir tart!

Allahu Teâlâ hazretlerinin sözü:

Ve'l-zem tâatî. "Benim taatime, benim kulluğuma, bana itaate yapış; ömrünü benim kulluğum yolunda geçir." Va'hzer ma'siyetî. "Bana isyan etmekten çok sakın!"

Allah'a itaat etmekle ömrümüzü geçirmeliyiz. Bir göz yumup açıncaya kadar bile Allah'a isyandan, Allah'ın rızasına uygun olmayan bir işe bulaşmaktan sakınmalıyız. Harama bakmamalıyız, harama el uzatmamalıyız; ibadetleri yerine getirmeliyiz, haramlardan sakınıp kaçınmalıyız, kendimizi Allah'a isyan durumuna, günahlı pozisyona düşürmemeliyiz.

Va'rda bi mâ a'teytüke ve kün mine'ş-şâkirîn. "Benim sana verdiğime gönül hoşluğuyla razı ol, şükreden kullardan ol!"

Allah bize nice nice nimetler vermiştir; haddi hesabı yoktur, saymakla bitiremeyiz. Âyet de öyle söylüyor:

Ve in teuddû ni'metallâhi lâ tuhsûhâ. "Allah'ın nimetlerini saymaya kalksanız sayıp tüketemezsiniz!"

Çok nimetler vardır.

Kompleks nimetler, tek tek saymaya kalksak olmaz! Bir öğle yemeği yiyorsunuz sofranızda kaç çeşit nimet var! Bir nefes alıyorsunuz hayatınız uzuyor, bir nefes veriyorsunuz içiniz rahatlıyor; her nefeste bile en aşağı iki hayır var! Kalbiniz çalışıyor, aklınız çalışıyor, sıhhatiniz iyi, ağrınız sızınız yok, başınız dinç, çoluk çocuğunuz rahat, çevreniz… Sizinle ilgili her şey nimet nimet, milyarlarca nimet içindeyiz!

O halde Allah'ın verdiklerine teşekkür duygusunu bilmeliyiz. Hani çocuğa annesinin yanında bir şey veriyorsunuz. Annesi hemen çocuğa arkadan;

"Teşekkür et bakayım, bak sana bunu verdi. Teşekkür et… Aferin." diyor. Çocuğa teşekkürü öğretiyorsunuz!

Bizim kul olarak Rabbimizin bize verdiklerine de şükredici, teşekkür edici, memnun olucu, memnuniyetimizi belirtici, Allah'a hamd edici kullar olmamız lazım geldiğini pek çok kimse düşünmüyor, nimetleri küçümsüyor.

"Bu da ne? Başkasında daha çok!"

Bir başkasında daha çok olabilir. Belki sana da sıra gelecek, seninki de bir zaman sonra ondan fazla olacak!

Ben kendi hayatımı düşünüyorum: Talebelik çağımı, evlendiğim çağı, fakülteye asistan girdiğim ilk zamanı, profesör olduğum zamanı, şimdiki zamanı… İnsanın hayatında çeşitli mevsimler gibi çeşitli durumlar oluyor. Zenginlik, fakirlik, bolluk, darlık, sıhhat, hastalık, ameliyat, iyilik, kötülük… hepsi insanoğlu için.

Belki sana ondan daha iyisi nasip olacak ama şu anda edebini takınman, şu anda Allah'ın sana verdiğine müteşekkir olman lazım.

Çünkü sana verdiği kadarını da vermediği başka kullar vardır. Sana vermiş olduğuna müteşekkir olman lazım.

Şükür de İslâm'ın çok önemli duygularından birisidir, bir ibadettir. Mü'minin aynı zamanda şükretmeyi bilen bir kul olması lazım. Kendisine yapılan iyilikleri bilen, Allah'ın kendisine yaptığı lütufları fark eden ve Allah'a şükreden bir kul olması lazım.

Allah bizi; elde ettiği malları hayra sarf eden, helalinden kazanıp, dinî vazifelerini yapıp hayra sarf edenlerden, hayatın fâni olduğunu bilip de âhirete hazırlananlardan eylesin. Malı dolayısıyla âhirette azap ve ikab görenlerden, pişman olanlardan eylemesin. Bize kabirde, dünya hayatında yaptığımız işlerimiz yoldaş olacağından ömrümüzü hayırlı, güzel, sevimli, sevaplı, Allah'ın sevdiği işlerle geçirmeyi, çok faydalı işler ortaya koyup, eserler bırakıp ömrümüzü değerlendirmeyi nasip etsin. Her zaman "Kârda mıyız zararda mıyız, dünyamız nasıl âhiretimiz nasıl?" diye nefsini muhasebe edenlerden eylesin. Allah'a taat ve ibadet yolunda yürütsün.

Allah; isyandan sakınan, verdiklerine razı olup şükrünü eda eden, zikrinde, şükründe tevfîkât-ı samedâniyeye mazhar kullardan olmayı cümlemize nasip eylesin.

Ömrünüzün güzel geçmesini, iki cihanda bahtiyar olmanızı hepinize ve sevdiklerinize temenni ediyorum.

es-Selâmu aleyküm ve rahmetullâhi ve berekâtüh!