27.07.1986 - Yemek Yeme Adabı, Mescid Adabı

Ve's-salâtu ve's-selâmu alâ hayra halkıhî Muhammedin ve âlihî ve sahbihî ve men tebiahû bi-ihsânin ilâ yevmi'd-dîn.

Emmâ ba'du

Fa'lemû eyyühe'l-ihvân fe inne efdale'l-hadîsi kitâbullah ve efdale'l-hedyi hedyu seyyidinâ Muhammedin sallallahu aleyhi ve sellem ve şerre'l-umûri muhdesâtuhâ ve külle muhdesin bid'ah ve külle bid'atin dalâleh ve külle dalaletin ve sâhibehâ fi'n-nâr ve bi's-senedi's-sahîhi'l-muttasılı ile'n-Nebiyyi sallallahu aleyhi ve selleme ennehû kâl:

Lâ te'kül müttekien ve lâ alâ ğırbalin ve lâ tettehızenne mine'l-mescidi musallen lâ tusallî illâ fîhi ve lâ tetehattâ rıkâbe'n-nâsi yevme'l-cumuati fe-yec'alekallâhu cisren lehüm yevme'l-kıyâmeti.

Sadaka Resûlullah fî mâ kâl ev kemâ kâl.

Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem hazretleri buyurmuş ki;

Lâ te'kül müttekien. "Yan yatıp yaslanmış olarak yemek yeme!" Sofranın bir adabı var, kendini derle topla bakalım. Bir tarafa dayanmış, yaslanmış tarzda yemek yeme... Ve lâ alâ ğırbalin. "Kalbur gibi bir şeyin üstüne oturarak da yeme." O zamanlar için sandalye yok tabi.

Baş tarafta yemeğe saygı göstererek usûlü ile yemeyi emretmiş. Sonra buyuruyor ki;

Ve lâ tettehızenne mine'l-mescidi müsallen lâ tusallî illâ fîhi. "Mescitte muayyen bir yer belleyip de orada namaz kılma." Hani başka bir yerde kılmaya gönlü razı olmuyor. İlle bir yer bellemiş, oraya gidecek; öyle şey yok. Mescidin her tarafı mescittir. Nerede yer bulursan orada kıl. "Yer belleyip de mescitte kendine özel yer edinme." buyurmuş.

Bunların hepsi bir bakıma bir saplantıyı veyahut bir saygısızlığı ifade ediyor. Yaslanarak yemek yemek filan... Sonra buyurmuş ki;

Ve lâ tetehattâ rıkâbe'n-nâsi yevme'l-cumuati. "Cuma gününde insanların omuzlarını adımlayıp adımlayıp atlayıp geçme."

Nasıl olur?

Cuma günü saflar bağlanır. Arkadan birisi gelir, adamların omuzlarından atlaya atlaya öne kadar gelir. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz bunu da yapmasını yasaklamış. Bu mevzuda başka hadîs-i şerîfler de var.

Burada da arkasından şöyle izah ediyor;

Fe-yec'alekallâhu cisren lehüm yevme'l-kıyâmeti. "Ceza olarak, Allah da seni kıyamet gününde onlara köprü yapmasın." Senin onları köprü gibi yapıp da omuzlarından atladığın gibi onlar da kıyamet gününde senin üstünden atlayıp seni köprü gibi kullanmasınlar istiyorsan cuma günü öyle yapma.

Peki nasıl yapacağız?

Yemeği güzelce oturup yiyeceğiz. Bir yere yaslanarak, ağalar gibi kasılarak, gerilerek filan yemeyeceğiz. Mütevazı ve ciddi bir tarzda yiyeceğiz. Mescitte özel yerler yapıp, özel şekiller yapıp özel tutumlara girmeyeceğiz.

Bir de şimdi hatırıma geldi; sandalye modası çıktı. Herkes bir sandalye kapmış; mescide getiriyor, kenara koyuyor, üstüne oturuyor, namaz kılıyor.

Sen bu sandalyeyi boynuna takıp her yerde taşıyacak mısın?

"Taşıyamam hocam!"

Her yerde namaz borç değil mi sana?

"Borç hocam."

"Peki, her yerde taşıyamayacağına göre mescide ne diye sandalye âdeti getiriyorsun?"

Bir yerde otur kıl, bitsin. Anladık eğilemeyeceksin, rükû ve secde yapamayacaksın, tamam. Kenarda oturduğun yerde kılarsın. Böyle bir adet yok. Şimdi herkes bir sandalye edinmiş. Benim kaldığım kasabada öyle. Bari güzel bir sandalye getir! Mescidin manzarasını da bozacak bir sandalye getiriyor oraya koyuyor, oturuyor. Lüzum yok! Dinde zorlama yok, ille bir âlet edavat gerekmez. Nasıl oturabilirsen, oturduğun yerde namazını kılarsın.

Çoğaldı, kimse de bir şey demiyor galiba. Ben söylüyorum ki böyle şeyler bidat. Yok böyle bir şey. Oturduğun yerden güzelce namazını kıl. Eğilemiyorsan eğilmezsin; gözünle, başınla ima edersin, kılarsın ama öyle şey yok.

Sonra saplantı halinde… Mesela adam sabahleyin kalkarmış, gidermiş, dükkânını açarmış. Dükkânını açıncaya kadar kimseyle konuşmazmış. Ondan sonra evine gelirmiş.

Niye konuşmazsın Efendim?

"Öyle geliyor içimden."

Öyle geliyor yok! Dinimizin emri neyse o var. Onun dışında sana öyle geliyor, bana öyle geliyor, benim ictihadım öyle, senin ictihadın öyle; herkes bir âdet çıkartırsa bu işler çorba olur. Dinin aslı, özelliği yani Peygamber Efendimiz'in zamanındaki safiyeti, temizliği, pırıl pırıllığı kalmaz. Herkes bir şey eklemiş olur ve dinimizin emirleri darmadağın olur.

Selam verdi mi selam alacaksın. Birisi hatır sordu mu, sorgusuna cevap vereceksin.

"Efendim, ben öyle edindim kendi kendime, konuşmam."

Olmaz! Dinimizde konuşmamak diye bir şey yok, selam verdi mi almak var. Karşındaki darılıyor sana. "Bu adam nedir? Deli midir, divane midir? Selam veriyoruz, almıyor. Hatır soruyoruz, cevap vermiyor." diye onlar yadırgıyorlar.

Yadırganacak şeyi ne diye yapıyorsun?

Ölçülü olacağız. Burada Peygamber Efendimiz güzel söylemiş, her şeyi güzel de… Mescitte adam özel bir yer ediniyor. Başkası oraya geldi mi, yan yan bakıyor; gözüyle yiyecek neredeyse.

Vay, onun yerine niye o geldi?

Canım, o mübarek bilmiyor; affet, kusurunu bağışla. Oraya gelmiş, bu sefer senin yerinde kılacak, sen de şu tarafta kılıver.

"Yok, ille ben orayı bellemiştim, orada kılacağım."

Öyle şey yok! Buna "saplantı" veya "fikr-i sabit" derler. Bu saplantılara kapı açıldı mı insanı deliliğe divaneliğe kadar götürür. Öyle şey yok! Ölçülü müslüman olacaksın.

"Efendim! Orası çok sevaplı yerdi."

Sevaplı yer de, biraz da kardeşin kullansın. Ondan önce gelseydin, sen kapardın. İmamın arkası vs. en sevaplı yer ama… Tamam…

Gönlümüze dikkat edeceğiz.

Dinimizde, kendi kendimize âdetler çıkartmak yok.

"Şu ağacın etrafında yedi defa dönmeden işime gitmem. Hem işime gittiğim zaman rast geliyor."

Sen şimdi çok büyük, hatalı bir söz söyledin. İşini sana rast getiren Allahu Teâlâ hazretleridir. Senin o ağacın etrafında yedi defa dolanman da bidattir. Bidatten hayır gelmez.

"Yıldız falına baktım, gazetedeki fala baktım; doğru çıktı."

Büyük hatalı söz! Onu tasdik edersen çok büyük günaha girersin.

"Ama benim falımda bugün misafir gelecek demişti, misafir geldi."

Tesadüfen gelebilir, şeytan da getirtir. Seni doğru yoldan saptırtmak için, o fala inanasın diye şeytan da getirtir. Dinimizde fala inanmak, falcının sözünü tasdik etmek yok. Her şeyimizi hadise uygun yapalım. Efendimiz her şeyleri bize ne güzel anlatmış. Onun yolunda yürüyelim, sevabı kazanalım, iltifatına erelim. Peygamber Efendimiz'in teveccühünü kazanalım, has ümmeti olmaya bakalım. Böyle saplantılarla hareket etmeyelim.

Sonra, öteki kardeşlerimize de saygı gösterelim. Onlar saf bağlamışlar. Kimseyi incitme! Ne diye onun omzuna basarak, diğerinin ayağına basarak, onu iterek, bunu kakarak en öne geçiyorsun? Önce gelseydin en öne otururdun, önce gelmediğine göre arkada otur. Orada kıl namazını, ne yapalım… Başkasını rahatsız etme. İslâm'da rahatsız etmemek önemli oluyor. Hadiste böyle söylendiği halde her cuma bu iş olur. Çünkü dinimizi bilmeyenler var. En arkadan atlaya atlaya, atlaya atlaya en öne gelir.

Neden?

Alışmış orada kılmaya, "bu benim yerim" diye düşünüyor. Mescitte yer edinmek yok.

Allahu Teala Hazretleri hayırlara muvaffak eylesin. Sevdiği kul olmayı nasip eylesin. Sevdiği kul olarak yaşamayı nasip etsin. Huzuruna sevdiği, razı olduğu kul olarak varmayı nasip eylesin.