24.12.2000 - La Havle Ve La Kuvvete

Eûzü billâhi mineşşeytânir-racîm.

Bismillâhir-rahmânirrahîm.

Elhamdü lillâhi rabbil-âlemîne hamden kesîran tayyiben mübâreken fîh. Kemâ yenbağî li-celâli vechihî ve liazîmi sultânih.Ve's-salâtü ves-selâmü alâ seyyidinâ ve senedinâ ve üsvetinel-haseneti Muhammedini'l Mustafâ. Ve alâ âlihî ve sahbihî ve men tebiahû bi- ihsânin ecmaîn.

Emmâ ba'dü:

Fudâletübnü Ubeyd radıyallahu anh 'dan naklolunduğuna göre, Peygamber sallallahu aleyhi vessellem Efendimiz buyuruyor ki:

Men erâde kenzel-cenneh. "Kim cennetin hazinesini elde etmek istiyorsa" fe-aleyhi lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh. "O zaman lâ havle ve-lâ kuvvete illâ billâh'ı çok söylesin." Ona sarılsın, ona sımsıkı yapışsın!"

Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh cennetin hazinesi. Hadîs-i şerîflerden biliyoruz ki; insan dünyada zikrettikçe, iyilik yaptıkça, ibadet ettikçe cennetteki yerine, bahçesine her yaptığı zikir için türlü türlü nebatler, bitkiler, çiçekler dikiliyor. Hattâ Peygamber Efendimiz buyuruyor ki:

"İbrâhim aleyhisselam ile Mi'rac’da görüştüm. 'Ümmetine selâm söyle!' dedi bana. 'Eğer kul çalışmazsa cennetin arazisi dümdüzdür' Bu aynen ekinsiz bir tarla gibidir. Bunun ekin, bitki, ağaç, çiçek vs. ile tarlanın güzelleşmesi, getirip onları ektiğin zaman olduğu gibi; cennetin dümdüz olan, bitkisiz olan arazisinin da güzelleşmesi zikirlerle olur, ibadetlerle, tâatlerle olur. Yapılan zikirlerle orası bağlık bahçelik, emsalsiz güzelliklere sahip olur." dedi.

Cenâb-ı Hak her şeye kâdir... Böyle zikirleri, orada cennet bahçelerinin çiçeklerine, bitkilerine döndürüyor.

Tebâreke Sûresi hakkında bir rivayet var. Peygamber Efendimiz'in anlattığından öğreniyoruz, yoksa bilemezdik...

Adamın birisi vefat edip gömülüyor. Kabre konulunca korkuyor. Fakat biraz sonra çok tatlı, çok sevimli, çok cana yakın bir insan geliyor, kendisiyle ahbaplık etmeğe başlıyor. Diyor ki:

"Ben burada toprağın altında yalnızlıktan korkmuştum, ama sen geldin. Seni sevdim, canım ısındı sana... Sen kimsin mübarek?" diyor, soruyor bu gelen adama.

O da diyor ki:

"Ben senin dünyada okuduğun Tebâreke Sûresi'yim! Allah bana bu sûreti verdi, sana yoldaş gönderdi." diyor.

Yâni Cenâb-ı Hak kişinin, kulun algılayabileceği bir hâle bürüyüp, onun karşısına sunuyor. Buradan onu anlıyoruz. Yâni, Cenâb-ı Hakk'ın işlerini anlıyoruz.

Şimdi Tebâreke Sûresi'ni okusan, sevabı hasıl olsa, sen onu gözle görmeyince, hissedemezsin. Çünkü senin hissedebilmen için ya gözüne hitab etmesi lâzım, ya eline hitab etmesi lâzım, ya da ses olup kulağına hitab etmesi lâzım!

Sen yanındaki radyoaktif maddeleri vs. görünmez maddeleri göremediğin gibi, onu da anlayamazsın. Ama Cenâb-ı Hak ona, senin algılayabileceğin bir güzel şekil veriyor, o zaman mutlu oluyorsun.

İnsan yalnız olduğu yerde neyi sever?

Bir güzel cana yakın arkadaşı oldu mu, canı sıkılmaz; onunla sohbet eder.

Cenâb-ı Hak o hâli veriyor. Zikirler de cennette çiçek oluyor, bitki oluyor, ağaç oluyor, meyva oluyor. Cennetin güzellikleri insanın buradaki çalışmalarıyla artıyor.

Onun için, cennetin hazinesi lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh... Veyahut, lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh insana o kadar çok sevap kazandırıyor ki; o kadar büyük sevap kazandırıyor ki, insan hazinelere sahip olmuş gibi oluyor. Sanki hazineleri ele geçirmiş gibi oluyor.

O halde nedir bu kelime bir anlayalım, anlamı ne demek oluyor:

Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâhil' aliyyil' azîm. "Ne kadar güç kuvvet varsa, hepsi Allah'ındır. Her şey Allah'ın kudretindedir. Allah dilerse olur, dilemezse olmaz. Allah dilemezse, kimse bir şey yapamaz. Allah dilemezse, sen yerinden de kıpırdayamazsın! Her şey, yâni bütün oldurma, değiştirme, yapma, var etme, yok etme... bütün şeyler hep Allah'ındır, Allah sayesindedir, Allah'ın elindedir." demek.

O zaman, ben Cenâb-ı Hakk'ın sevdiği kul olursam, Cenâb-ı Hak beni korursa, kimse zarar veremez. Ben Cenâb-ı Hakk'ın gazab ettiği bir iş yaparsam, -Allah saklasın- o zaman da Cenâb-ı Hak gazab edip azap vereceği zaman, dünyadaki hiçbir kimse beni koruyamaz. Nereye saklasalar, Cenâb-ı Hakk'ın gazabından kaçıramazlar. Padişah olsa, Firavun olsa, Nemrut olsa, şah olsa; Allah-u Teâlâ Hazretleri onun cezasını ona ulaştırır, askerlerinin arasında bile verir. Tarihte bunların misalleri çok. Tepesine yıldırım yağdırır. En ummadığı yerde, kaçtım kurtuldum sandığı yerde cezası gelir. Çünkü her şey Allah'ın elindedir.

İşte bu imanın özüdür.  Lâ ilâhe illallah. "Allah var, başka tanrı yok!" diyorsun, bu zahirî tevhid. Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh. "Bütün güç, kuvvet Allah'ın elinde." Bu da imanın perde arkasındaki asıl temel inanç; buna da gizli tevhid diyorlar. Her şey Allah'tan!

Bu kadar Allah'a bağlandı mı bir insan, her şey yolunda...

Şimdi nasıl oluyor bu işler, misal vereyim:

Bizim Ömer Ziyâeddin Efendi, Osmanlı zamanında Türkiye'de hakkı söylediği için; "Yapmayın, etmeyin, bunlar yanlış! Tefrika çıkartmayın, yabancıların oyununa geliyorsunuz!" filân deyince, o zaman bunu sürmüşler. Medine-i Münevvere'ye sürmüşler. Hadi yallah.Yâni merkezden uzaklaştırıyorlar.

Orada yoksulluk çekmiş. İnsanın bağı bahçesi bile olsa ne yapacak, yanında götüremez ki... Sürüyor, bindiriyor arabaya veya vapura; "Bunu Cidde'de indirin!" diyorlar. Hükümetten emir, ne yapsın?.. Cidde'de indiriyorlar. Parası, pulu yok, ne yapacak?.. Çok sıkıntı çekmiş, ama Allah'ın sevgili kulu... Parasız pulsuz. Bakın olanlara, oğlu anlatıyor:

Mısır valisinin rüyasına, Peygamber sallallahu aleyhi vessellem giriyor. Mısır'ın o zamanki valisi rüyada Peygamber Efendimiz'i görüyor. Peygamber Efendimiz rüyasında Ömer Ziyâeddin Efendi'yi gösteriyor;

"-Şu hafız Ömer Ziyâüddîn'i himâyene al!" diyor.

Rüyadan uyanıyor Mısır valisi, tanıdığı birkaç kimseye diyor ki:

"-Bu gece ben Resûlullah sallallahu aleyhi vessellem'i gördüm. Bana, 'Hafız Ömer Ziyâeddin'i himâyene al!' dedi." diyor.

"Ooo mübarek olsun, Resûlullah sallallahu aleyhi vessellem'i görmüşsün!" diyorlar.

"İyi ama, Ömer Ziyâeddin kim? Rüyada simasını gördüm ama, 'Himayene al!' buyurdu Peygamber Efendimiz ama, koca dünyada Ömer Ziyâeddin kim?.."

"İşte o artık Allah'ın bir mübarek kulu demek ki, Resûlullah'ı görmene vesîle olmuş." demişler.

"Peygamber Efendimiz himaye et dediğine göre, arayıp, bulup himâye etmem lâzım!" demiş.

Sonra bir daha rüya görmüş. Peygamber Efendimiz bu sefer valiyi azarlamış:

"Hafız Ömer Ziyâeddîn'i himayene al!" demiş.

Peygamber Efendimiz, rüyasında Ömer Ziyaeddin Efendimiz'i mescidinde gösterdiği için toparlanmış, maiyetiyle, adamlarıyla beraber, Medine-i Münevvere'ye gitmek üzere yola çıkmışlar. "Ömer Ziyâeddin oradadır" diye... Kalkmışlar, Mısır'dan Medine-i Münevvere'ye, Mısırın valisi, adamlarıyla beraber gitmişler. Tabii Mısır çok büyük bir yer, önemli bir yer. Onun valisi de çok önemli bir kişi. Büyük bir saygıyla, ihtişamla Mescid-i Nebevî'ye doğru geliyorlar.

Sakallı, mübarek, yaşlı bir zât yolunu kesmiş onun;

"Burası neresi? Burası Rasûlüllah sallallahu aleyhi vessellem Efendimiz'in şehri! Siz nereyi ziyarete gidiyorsunuz? Böyle saltanatla, tantanayla, gösterişle olur mu? Tevâzuyu takınmanız lâzım, âdâba riayet etmeniz lâzım!" diye kafilenin önüne çıkıyor.

Devlet adamı bunlar; askerler bir tane patlatır, yıkar aşağıya... "Böyle tantana ile gidilmez, tevâzû ile gidilir." diye nasihat ediyor.

Mısır valisi bir bakıyor, rüyada kendisine gösterilen şahıs... Peygamber Efendimiz'in gösterdiği, "bunu himâyene al" dediği, Ömer Ziyâeddin Efendi...

"Aaa, Hafız Ömer Ziyâeddin!" diyor.

Halbuki hiç görmedi daha önce, rüyadan tanıyor. Onun o nasihatı karşısında başka birisi olsa ve böyle bir şey olmasa, askerler bir kenara alırlar yâni.

Şimdi meselâ, Suudun meliklerinden bir tanesi mescide girecek olsa, birisi böyle önüne çıkmak istese; askerler hallederler.

Vali hemen onu alıyor, Mısır'a götürüyor, bir konak tahsis ediyor. Bak Cenâb-ı Hak bir kulu sevdi mi, nerelerden neler yaptırtıyor, nasıl rahata erdirtiyor.

Sonra o yine Mısır'da, "Devletimizi yıkmak istiyorlar. Dış oyunlara gelmeyin, İngiliz oyunlarına gelmeyin!" diye nasihat ettikçe, bu sefer orada da şikâyet oluyor. İngilizler bunu yakalıyorlar, muhakeme ediyorlar; herhalde sakınmadı, dobra dobra sakınmadan konuştu, idama mahkûm ediyorlar.

O sıralarda İngilizler Mısır'a hâkim olmuşlar. İngilizler hâkim olunca eski valiyi de İsviçre'ye sürgüne göndermişler. Bu olay İsviçre'de valinin kulağına gidiyor. İngiltere kraliçesine mektup yazıyor, diyor ki:

"Bu zatı asamazsınız! Bu mübarek bir zâttır. Resûlullah, rüyamda bunu bana havale etti. Hakkında böyle idam fermanı filân olmuş; onu asmayın!" diyor.

Kraliçenin emriyle asamıyorlar.

Demek ki, Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh... Misâl tamam mı?.. Bak bütün mantığımızla, kendi düşüncemize göre kurtuluş olmayan hallerde, hep Cenâb-ı Hakk'ın istediği nasıl oluyor!

Adamlar öldürmeğe karar veriyorlar, öldüremiyorlar. Hükümet sürgüne gönderiyor, Allah konağa getirtiyor, izzet itibar yaptırtıyor. Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh... Anladınız mı?..

İşte bu cennetin hazinesi... Ya cennette insanı hazinelere kavuşturduğu için, ya da kendisi cennette bir hazine bu Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh sözü... "Arş'ın altında bir hazinedir." diye de geçiyor başka hadîs-i şerîflerde. "Bunu çok söyleyin!" diyor.

Neden?

Bu inanca sahip olun, buna göre yaşayın!" demek.

Bu hadis-i şeriften çıkarılacak anlam, "Hesaplarınızı buna göre yapın!" demek.

Güç kuvvet Allah'ındır. Allah'ın sevgili kulu olmaya çalışın! Başka türlü şeyin faydası yok, Allah'a iyi kulluk edin! Her yaptığınız işi Allah rızası için yapın! Allah'tan isteyin, Allah'a sığının, Allah sizi korusun. Çünkü kurtulmak için Allah'tan başka hangi dala kurtulmak için yapışsa, kırılır. Hangi ipi tutsa, kopar. Hangi insana dayansa, o insan ölür. Hangi duvara yaslansa, o duvar yıkılır.

Çare; Cenâb-ı Hakk'a dayanmak, tevekkül etmek, inanmak, onun emrini tutmak, onun rızasını kazanmağa çalışmak, ona güzel kulluk etmek... Çünkü, Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh... En önemli iş! Bizim İslâmımızın özü, iliği bu! Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh... Ona göre adımlarımızı uygun atalım, öyle yürüyelim, doğru yolda yürüyelim! Bu düşünceyi gönlümüzden, aklımızdan, hafızamızdan çıkartmayalım, unutmayalım!..

Bir de bunu söylemişken, bu nasihat dilime gelmişken, bir şeyi daha söyleyeyim:

Peygamber Efendimiz başka bir hadis-i şerifinde de buyurmuş ki:

"İmanın en üstün derecesi, en sağlam derecesi, en faziletli, en kıymetli iman..." Herkesin imanı var. "Eşhedü en lâ ilâhe illallah, ve eşhedü enne Muhammeden abdühû ve resûluh" diyoruz. "Allah'ın varlığına birliğine iman ettik. Resûlullah'ın onun elçisi, peygamberi, gönderdiği Resûlu olduğuna inandık. Amentü billâh." diyoruz, mü'miniz.

Ama imanın en yüksek mertebesi, en faziletlisi, en kıymetlisi nedir?

"Nerede olursan ol, Allah'ın seni gördüğünü bilmendir." İmanın en kıymetlisi bu!

Nerede olursan ol, ne iş yaparsan yap, ne kadar saklı, tenha yerde olursan ol; Allah seni görüyor. Çünkü her yerde hâzır ve nâzır... Odadasın, hiç kimse yok, kimse görmüyor; Allah görüyor...

Allah da görüyor, melekler de var zâten; sen yalnız değilsin ki... Senin gözlerin görmediği için, sen kendini yalnız sanıyorsun.

Şurası yalnız mı? Bu odada sayılamayacak kadar Allah'ın melekleri var!

-Nerden biliyorsun, görüyorsun da mı söylüyorsun?..

Peygamber Efendimiz buyuruyor ki:

"İlim meclislerini melekler bulurlar, toplanırlar, yığılırlar. İzdihamlı bir şekilde, üst üste birikirler." diyor.

Resûlullah'ın hadisi okunuyor. Allah'ın Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh olduğunu anlatıyoruz. Bunlar önemli şeyler.

-Görüyor muyuz?

Görmüyoruz ama, melekler görünebilir aslında... Bazen de görünmüşler.

Meselâ, Peygamber Efendimiz Ebûbekr-i Sıddîk Efendimiz'le otururken Cebrâil aleyhisselam geliyor Peygamber Efendimiz'e... Peygamber Efendimiz Cebrâil aleyhisselam'ı görüyor ve diyor ki:

"Yâ Ebûbekir, Cebrâil aleyhisselam geldi, Allah'tan sana selâm getirdi." diyor.

Ebûbekr-i Sıddîk ağlamağa başlıyor sevincinden. Ne kadar büyük sevinç... Ama görmüyor.

Görmez, görmeyebilir. Çünkü biz neleri görmüyoruz, neleri görmüyoruz. Görmeyebiliriz. Ama görünebilir de... Görünebildiğinin misâli var mı?..

Var!

Bir keresinde Peygamber Efendimiz ashabı ile oturmuş iken, bir yabancı adam geldi. Çok güzel bir adam geldi. Tertemiz, bembeyaz, tozsuz, güzel, pırıl pırıl elbiseleri vardı. Herkes baktı, şaşırdı. Dediler ki:

"Biz tanımıyoruz. Medine'de olan bir kimse olsaydı, bilirdik."

Zâten nüfus ne kadardı o zaman, herkes birbirini bilirdi. Medine'den değil... Dışarıdan gelmiş olsa, bu elbiseler böyle temiz durmaz. Terden, tozdan, yolcunun elbisesi kirli olur. Yolda kirlenir, tozlanır, saçı başı tozlanır. "Allah Allah!.." diyorlar.

Geliyor, kalabalığın içinde ilerliyor, ilerliyor, Peygamber sallallahu aleyhi vessellem  Efendimiz'in yanına kadar geliyor ve oturuyor. Herkes buna hayret ediyor. Şöyle kapıdan girer girmez bir köşeye ilişiver... Hayır. Resûlullah Efendimiz'in ta yanına kadar gidiyor. Kim istemez Resûlullah'ın yanına gitmek ama, edepten dolayı herkes gidemiyor.

Ben de isterim Resûlullâh'ın ta yanında oturmayı ama, herkes gidemiyor. Bu taa Resûlullah'ın yanına gidiyor. Davranışlarına yine şaşırıyorlar. Güzel bir adam ama, çok güzel bir kimse ama, şaşılacak işler yapıyor.

Dizini Peygamber Efendimiz'in dizine yanaştırıyor, dizi dizine değecek gibi.

"Allah Allah, bu ne samîmiyet?" diyorlar.

Diyor ki Peygamber Efendimiz'e: Yâ rasûlallah, ahbirnî anil-îmân. "Ey Allah'ın Resûlu, bana imanı bildir! İmandan bilgi ver, haber ver bana..."

Peygamber Efendimiz de: "İman Allah'a inanmaktır, meleklerine inanmaktır, kitaplarına inanmaktır..." diye imanın esaslarını söylüyor. Herkes dinliyor. Cevap bittikten sonra, soran kimse diyor ki: Sadakte. "Evet, doğru söyledin!"

"Allah, Allah! Hem soru soruyor, hem de cevabı aldıktan sonra, doğru, tamam, bildin der gibi sadakte diyor." diyorlar. Daha şaşırıyorlar. Hem samîmiyetine, yakınlığına şaşıyorlar, hem böyle pervâsızlığına şaşıyorlar. Soru soruyor, hem de 'tamam, bildin, doğru' demesine şaşıyorlar.

Ondan sonra, "Pekiyi, İslâm'ı söyle!" diyor. Peygamber Efendimiz, İslâm'ın namaz kılmak, oruç tutmak, zekât vermek, hacca gitmek olduğunu söylüyor. Yine sadakte "Bunu da doğru söyledin." diyor. Herkes hayretler içinde ama, can kulağı ile dinliyorlar. Çok ilgi çekici bir olay...

Ondan sonra, "Pekiyi ihsân ne demek?" diyor. Türkçede ihsan; cebinden parayı çıkartıp birisine bahşetmen, vermen demek. Padişah bir kölesine bir mal ihsân etti. Verdi demek yâni.

Arapça'da ihsân ne demek?

Güzel yapmak demek. "Müslümanlığını, kulluğunu insan nasıl güzel yapar? Güzel bir müslüman olmak, müslümanlığı güzel yapmak nasıl olur? İhsânı anlat!" diyor.

El-ihsânü en ta'büdallâhe keenneke terâhü. "İhsân; sanki görüyormuşsun gibi, karşısındaymış gibi Allah'a kulluk etmendir. Fein lem tekün terâhu feinnehû yerâke. Çünkü, her ne kadar sen onu görmüyorsan da, o seni görüyor." Her yerde hâzır.

Allah bizi görmüyor mu?.. Görüyor, âmennâ ve saddaknâ... Biz?.. Biz göremeyiz. Biz göremeyiz ama, Allah içimizi, dışımızı biliyor; evvelimizi, ahirimizi biliyor; önümüzü, sonumuzu biliyor, her sözümüzü işitiyor, her yerde hâzır.

Bir sıfatı karîb. Karîb; yakın demek. Öyle yakın ki, akrabü min hablil-verîd, şahdamarından daha yakın... Yanımızda, her şeyi görüyor, basîr... Semî', her şeyi işitiyor, hiç bir şey gizli kalmıyor. İki kişi fısıldaşsalar, bir münafıklık yapsalar, onu bildiriyor Peygamber Efendimiz... Kim haber verdi?.. Allah... Çünkü her şeyi biliyor, her şeyden haberdar.

"-Allah'ı görüyormuş gibi ona kulluk yapmak, en güzelidir. Her ne kadar sen onu görmüyorsan da, o seni görüyor." diye cevap veriyor.

"-Doğru söyledin." diyor. "Peki kıyamet ne zaman kopacak? Kıyametin kopma saatinden bilgi ver!" diyor.

O zaman Peygamber Efendimiz bir güzel cevap veriyor ki... Her cevabı güzel, bizim için dersler var içinde. Buyuruyor ki:

Mel-mes'ûlü anhü bia'leme mines-sâil. "Bu konuda kendisine soru sorulan, yâni ben, soru sorandan, yâni senden daha bilgili değilim!" diyor.

Bu ne demek?..

"Sen ne kadar biliyorsan, ben de o kadar biliyorum; sen ne kadar bilmiyorsan, ben de o kadar bilmiyorum." demek.

Bundan çıkacak derslerden bir tanesi nedir?..

Biz de bize bir şey sorulduğu zaman, biliyorsak cevabı veririz. Peygamber Efendimiz'e imanı sordu, söyledi; İslâm'ı sordu, söyledi; ihsânı sordu, söyledi. Ama kıyameti sorunca; Peygamber Efendimiz, "Senin bildiğin kadar biliyorum, o kadar, fazla bir şey değil!" diye cevap verdi.

Demek ki ; insan bildiğine 'biliyorum' diyecek, bilmediğine de 'bilmiyorum' diyecek, atmayacak. İlle bir cevap vereyim diye kalkmayacak.

Eski büyük alimler, bilmedikleri meseleyi bilmiyorum demişler. Bildiğinin cevabını vermiş, bilmediğinin cevabını vermemiş, "Ben bilmiyorum!" demiş.

Şimdi bu soruları soruyor. Kıyameti sorunca, kıyametin cevabını vermiyor Peygamber Efendimiz; "Bu konuda sen ne kadar biliyorsan, ben de o kadar biliyorum. Fazla bilgi yok!" demiş oluyor. Sonra diyor ki: "Ama kıyametin alâmetleri vardır. Belirtileri vardır ki, onları gördüğün zaman, kıyametin kopmasının yakın olduğunu ordan sezinlersin."

Bu alâmetleri biliyor muyuz?.. Hepsini biliyoruz. İçkinin yayılması, zinanın yayılması, binaların çoğalması, kat kat yüksek binaların yapılması, çoluk çocukların ana babasına âsî olması, hattâ kızların anasının babasının sözünü dinlememesi... Hadi erkek çocukları biraz haylaz olur, kızların dinlememesi... Ahlâkın ters, tepe taklak gitmesi, kötülerin başa geçmesi, iyilerin aşağıda kalması, güzel ahlâkın alay konusu olması, beğenilmemesi, kötü ahlâkın alkışlanması... Ters şeyler... İşte bunlar kıyamet alâmeti.

Peygamber Efendimiz bunların bazılarını da söylüyor. Ondan sonra, "Pekiyi" diyor, kalkıyor gidiyor o zât... Kalktı gitti. Peygamber Efendimiz diyor ki:

"-Bu zâtı tanıdınız mı?.."

Çok ilginç... Diyorlar ki:

"-Allah ve Resûlu bilir, biz tanımadık, ilk defa görüyoruz."

"-Bu Cebrâil aleyhisselam'dı. Size dininizi öğretmek için bu şekil ile geldi. Soruları sordu, ben cevapları verdim. Böylece sorulu-cevaplı bir ders görmüş oldunuz, dînî konuları öğrenmiş oldunuz."

Demek ki; Allah dilerse, bazen melekler bir şekil ile görünebilirler, insanın karşısına gelebilirler. Nasıl olur bu?..

Ben bir tane çağımızdan, zamanımızdan bir misal söyleyeyim:

Benden altı yaş büyük Mithat Ağabeyim, babamlarla oturur. Babamlara hizmet eder. Zengin, varlıklı bir kimse... Pazara gitmiş, taze taze sebzeler, meyvalar almış. Getirmiş hepsini, arabasına doldurmuş. Tam o sırada yanı başında iriyarı bir dilenci belirmiş. Ama levent gibi, sapasağlam... Turp gibi mi derler, taş gibi mi derler, arslan gibi mi derler; sağlam bir dilenci... İstanbul'un külhânî edasıyla:

"-Ağabey, şu salatalıklardan bir tanesini versene bana!.."

"Salatalık turfanda, yeni çıkmıştı. Babamlar yesin diye pahalı olmasına bakmadım, ne kadar pahalı olursa olsun aldım." diyor. "Elma dese elma vereceğim, ayva dese ayva vereceğim... Ötekilerden ne istese vereceğim. Tuttu, turfanda fiyatı çok pahalı olan yeşil salatalık istedi." diyor.

Şimdi böyle hırpânî tavırlı, ama vücudu sapasağlam, dinç, sakat değil, hasta değil, ihtiyar değil, aciz değil... Öylelerini zâten birisi gördü mü, ne diyor: "Dileneceğine, biraz çalış da para kazan! Sapasağlamsın, ayıp değil mi, utanmıyor musun dilenmeye?" filân diyorlar.

Tabii, ağabeyim öyle bir şey dememiş de; İstanbul'un böyle külhanî havası edasıyla konuşma tarzıyla;

"Abi, şu salatalıklardan bir tanesini versene bana" demiş.

Çok para. Rakam astronomik. Abim de biraz şakacıdır. Demiş ki;

"-Sen onun fiyatının kaç para olduğunu biliyor musun?" demiş. "Yâni, öyle bir şey istedin ki, yirmi gün sonra istesen, çuvalla vereyim sana, küfeyle vereyim... Ama şu sırada turfanda, pahalı yâni, çok pahalı... Sen onun kaç para olduğunu biliyor musun, gittin onu istedin." demiş.

"Bunları da söyledim ama, eğildim bir taraftan, salatalığı da aldım. Yâni, 'Ne yapayım, istedi, gözü bir kere gördü, o zaman vereyim!' dedim. Döndüm, adam yok..." diyor. Öyle bir yerdeyim ki, arabayı meydana bıraktım. Pazarın yanı geniş, arabanın etrafında kimse yok... Döndüm baktım, benimle konuşan adam yok olmuş. Şaşırdım, sağıma baktım, soluma baktım, etrafa baktım. Eğilip salatalığı alıncaya kadar adam yok..."

Ağabeyim bunu anlatırken ağlıyor. Öyle heyecanlanmış, öyle duygulanmış ki, hüngür hüngür ağlıyor. Tir tir titriyor.

Kim bu?.. İnsan değil... Çünkü bir an göründü, ondan sonra da kayboldu. İmtihan... İnsan sûretinde, hem de insanın hoşlanmadığı bir şekilde, külhânî kılığında Allah birisini gönderdi, cömertliğini imtihan ediyor. Artık kazandı mı, kaybetti mi, bilmem... Eğer o lafı söylemeden, eğilip verseydi daha iyi olacaktı ama, o lafı da söylemiş.

Ah bizim bu dillerimiz!.. İki dudağın arasında diller var ya... Bu dil çok tehlikeli bir uzvumuz bizim. Ekseriyetle insanları cehenneme sokan, bu dildir. Neden?

İleri geri konuşur, kötü konuşur. Yalan söyler, küfür söyler vs. cehenneme düşeriz. Her an dikkatli olmamız gerekiyor. Allah bizi dikkatli Müslüman eylesin.

Biz de imtihanı kaybedebiliriz. Böyle olmadık, ummadık bir zamanda böyle birisi gelse, insan o şartlara göre bir olmadık cevap verebilir kendisini tutamayıp da... Allah imtihanda kaybettirtmesin, yardım etsin... Edebimizi, ahlâkımızı güzel eylesin... Allah hepinizden razı olsun...

Daha çok hadîs-i şerîf okuyacaktım ama vakit bitiverdi. Üç tane okumaya niyetleniyordum, okuyalım!

İkinci hadîs-i şerîf:

Men erâdallâhu bi-hî hayran yüfakkıhhü fid-dîn.

Abdullah ibn-i Mes'ud radıyallahu anh'dan rivayet edilmiş. Peygamber sallallahu aleyhi vessellem  Efendimiz buyuruyor ki:

"Allah bir müslüman kulunun hayrını murad ederse, iyiliğini isterse onu ne yapar?

Yüfakkıhhü fid-dîn. "Din konusunda bilgili, anlayışlı, isabetli görüşlü kılar."

Allah bir kulu sevdi mi, onun hayra ermesini istedi mi, ona lütfetmek istedi mi, onu dinde bilgili yapar. Dinini doğru bilen, imanını doğru bilen, imanına göre yaşamasını doğru yapan bir insan yapar. Çünkü en önemli şey budur.

Sanmayın ki, günahları işleyen insanlar bu işleri mantıksız yapıyorlar. Onların da kendilerine göre bir mantığı var. "Sen bu içkiyi niye içiyorsun?" dediğin zaman, sana kırk beş dakika konferans veriyor. Bir mantık söylüyor. Dilenene, "Niçin dileniyorsun?" dediğin zaman, bir cevap veriyor. Her işi yapan bir mantık söylüyor. Doğru mantığı anlamak kolay değil.

Nasreddin Hoca'nın hikâyesinde biliyorsunuz: Birisi bir şey söylemiş;

"Doğru, haklısın." demiş.

"Yok hocam, öyle değil, şöyle şöyle..." demiş karşısındaki öteki adam;

"Sen de haklısın!" demiş.

Yâni onun dediğine, bu hayır diyor; ona da "Sen haklısın!" diyor, buna da "Sen haklısın!" diyor. Bir başkası dayanamamış:

"Hocam, şimdi olmadı. İki zıt insan iki zıt fikri söyledi. Ona da 'Evet, doğru, haklısın!' dedin, buna da 'Evet, doğru, haklısın!' dedin. Hem o, hem bu, ikisi birden haklı olur mu; ya o haklı, ya bu haklı?.."

"Sen de haklısın!.." demiş.

Hoşuma gidiyor Nasreddin Hoca'nın hikâyeleri...

Şimdi, insan doğruyu kolay bulamaz. Sağa kulak verirsin, sola kulak verirsin, o gazeteyi okursun, bu gazeteyi okursun; hepsi de sana doğru gibi gelir. Hiç kimse ayranım ekşi demez, hepsi ballandırır, tatlandırır, gerçekleri bir başka türlü anlatır. "Allah Allah! Acaba bu mu haklı, o mu haklı?" dersin.

Allah bize dini doğru sezip, gerçekleri doğru görüp, imanın gereğini doğru olarak yapmayı nasip etsin...

"Namaz kıl!" diyorsun adama;

"Sen o kadar softalık yapma! Allah gafûrur-rahîmdir, affeder." diyor.

Demiyorlar mı?.. Aynen diyorlar böyle.

"Allah'ın benim namazıma mı ihtiyacı var?" diyor.

Allah namaza ihtiyacı var diye mi, bize namaz kılmamızı emretti?.. Bizim ihtiyacımız var. Lafa bak!.. Ama bir mantık yürütüyor böyle, kendine göre...

"Hacca git, bak zenginsin!" diyorsun;

"Dur, şimdi olmaz! Çoluk çocuk var, onları büyüteyim, evlendireyim, öyle..." diyor.

Veyahut da diyor ki:

"Ben zayıf bir müslümanım hocam, şimdi ben hacca gidersem, ondan sonra günah yapmamak lâzım! Ben şimdi gitmeyeyim." diyor.

Demek istiyor ki, "Biraz daha, on onbeş sene günah işlemeye devam edeyim!" demek istiyor. Hacı olduktan sonra ayıp olacak ya... "Utanmıyor musun, hacı olduğun halde bu işleri yapıyorsun?" diyecekler diye, "En iyisi hacı olmamak..." diye düşünüyor.

Mantık mı bu?.. Yamuk mantık... Bu mantıklar var, yok değil, hepsi var. Allah doğruyu bulmayı, dini doğru öğrenip doğruyu uygulamayı Allah nasip etsin...

Doğruyu bulamazsa, bilemezse ne olur insan?..

Hayatı kayar, ahireti mahvolur. Tutturur bir yol gider, sonunda yanlışlığı anlaşılır.

Firavun ile Mûsâ aleyhisselam, karşı karşıya uzun uzun konuştular, çok konuştular. Mûsâ aleyhisselam bir laf söyledi, Firavun da karşılığını verdi. İtham etti:

"Siz siyaset yapıyorsunuz! Siz buradaki benim tebaamdan bazılarını ayırmak istiyorsunuz." dedi, bilmem ne dedi.

O da kendine göre, bir yönetici olarak bir mantık ileri sürdü. Yanlış... Sonra tam suda boğulacağı sırada:

"Şimdi iman ettim. Mûsâ aleyhisselam inandığı, söylediği, Benî İsrâil'in inandığı Allah'a şimdi inandım." dedi.

Âl-âne. "Şimdi mi aklın başına geldi, iş işten geçtikten sonra..."

Böyle olmayacak!

Dinde fakîh olmak için, yâni dini doğru anlamak, doğru uygulamak için ne lâzım?Dinlemek lâzım, hocaya gitmek lâzım, okumak lâzım, tahsilini yapmak lâzım, çalışmak lâzım!..

Çalışmadan oluyor mu?.. Evini neyle geçindiriyorsun, çalışmadan oluyor mu bu iş?.. Olmuyor, mecbursun çalışmaya...

Dünya işleri çalışmadan olmuyor da, ahiretin sultanlığı, evliyâlık çalışmadan olur mu?.. Ona da çalışacak, gayret edecek.

Üçüncü hadîs-i şerîf;

Men erâde ilmel-evvelîne vel-âhirîne felyüsevviril-kur'ân.

"Kim evvelkilerin ve sonrakilerin, bütün dünyadaki bilgili insanların, alimlerin bilgilerini öğrenmek istiyorsa, elde etmek istiyorsa; Kur'an-ı Kerîm'in bilgisine derinlemesine dalsın, Kur'an-ı Kerîm'i incelesin!"

Kur'an-ı Kerîm'in içinde evvelkilerin, sonrakilerin ilimleri saklı, hazineler saklı... Araştırırsan bulursun. Hazineler, zümrütler, yakutlar, zebercedler, elmaslar, pırlantalar, her türlü mücevherât Kur'an-ı Kerim'in hazinesi içinde... İlim hazinesi.

Hepimizin müslümanlığı şöyle: Küçükten namaz sûrelerini öğrenecek tatillerde... Namaz sûrelerini öğrendikten sonra, Allah nasip ettikçe namaz kılacak... O kadar. Ramazan gelince, oruç tutacak... O kadar. Büyüdüğü zaman para kazanırsa, zekât verecek fukaraya... Merhametli olmak lâzım! O kadar... Bir de imkânı olursa hacca gidecek...Öyle değil ya.

Hayat dopdolu İslâm'la geçecek. Mantık İslâm'la çalışacak. Niyet İslâm olacak. Her anın, her saniyen, her yerde, her zaman; ya sana sevap kazandıracak iyi bir şey yapacaksın, ya da günah kazandıracak.

İslâm'ı çok küçültüyorlar, hayattan çok ayırıyorlar, çok kenara koyuyorlar. İslâm hayatın içi... İslâm hayatı yaşam biçimi.

Hayatı yaşam biçimleri var... Amerikalının hayatı yaşam biçimi var, İşveçli’nin hayatı yaşama tarzı var, Fransız’ın var, İtalyan’ın var, Rus’un var...Güney Amerikalının başka türlü...Herkesin bir hayat felsefesi ve yaşam biçimi var. Her milletin kendi örfüne adetine göre bir yaşam biçimi var.

İslâm, müslümanca yaşam biçimi gösteriyor müslümana... İslâm, her şeyi kendine mahsus, müstakil, tam bir düzen, sistem, teşkilat... Öyle azıcık ondan al, azıcık ondan al, azıcık ondan al; öyle değil!.. Tüm hayatın ya müslüman olacak, müslümanca yaşayacaksın;

Her şeyin; nikâh yapman, düğün yapman, çocuğunu yetiştirmen, hanımınla sohbetin, ticaretin, alış verişin, okuman, yazman, tatilin, gezmen, eğlencen...Her şey İslâm'a göre olacak!.. Öyle İslâm'a rafta, üç beş kalem faaliyetten ibaret değil... Hayatın çok küçücük bir şeyi. Öyle değil! Hayatın her şeyi, hayatı sürme tarzı İslâmca olacak. Müslümanlık bu!

Allah muvaffak etsin, yardımcımız olsun.

Es-selamu aleyküm ve rahmetullah.