Kene Vakaları Tedbir ve Müdahale

Yaz mevsimine girerken artan hava sıcaklığı ile kırsal alanlarda daha çok vakit geçiriliyor. Yeşil alanlarda piknik yapanlar ya da hayvancılık faaliyeti ile uğraşanların dikkat etmesi gereken bir konu var: Kene ve sebep olduğu Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığı.

Dünya genelinde 900 farklı türü olan, Türkiye’de ise 40 civarında türü tespit edilen kenelerin tamamı kanla besleniyor ve bunun için de hayvan, insan ayrımı yapmıyor. ‘Kesin olarak zararsızdır’ şeklinde tam olarak güvenilebilecek hiçbir kene türü bulunmuyor.  

Kenelerden kaynaklanan Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığı can kayıplarına da sebep oluyor. Kene ısırmasının önemsenmemesi, fark edilmemesi ya da ardından yapılan yanlış müdahale sonucu son yıllarda onlarca kişinin hayatını kaybettiği görülmekte.

Kenelerden korunmak için neler yapılmalı? Uzmanların bu konudaki tavsiyeleri şu şekilde:

* Bahçe, bağ ve tarlalarda çalışanlar, pantolonlarını, paçalarını mutlaka çoraplarının içerisine sokarak tedbir almalı 

* Açık ayakkabılar, terlik, çarık, yırtık lastikler kullanılmamalı. 

* Giysilerin kol ve yakalarının kapalı olması, lastikli olması tercih edilmeli. Kıyafetler mümkünse açık renkli olmalı. 

* Kenelere karşı muhafaza sağlayan jel ve krem türü ürünler, etken maddelerin özelliklerine göre 4-8 saat koruma “kovucu” etki sağlayabilmektedir. Bu gibi ürünleri, ayak, bilek, el, kol, boyun gibi yerlere yeterli sıklıkta uygulayarak daha fazla tedbir alınabilir. 

* Çok yoğun kene bulunduğu bilinen yerlerde, ilaç depolarından temin edilecek sıvılar leğen veya kova gibi kaplara dökülerek, çorap ve kıyafetler bu suda bekletilip, güneş görmeyen kuytu bir odada kurutularak kullanılabilir. Böylece daha uzun süre kene kovucu etki elde edilecektir. 

* Hayvan otlatan insanların yemek, dinlenmek niyetiyle tercih ettikleri çalı ve ağaç gölgeleri aynı zamanda kene istilasına maruz kalabilecekleri yerlerdir. Bu gibi yerleri terk ederken önce mümkün olduğu kadar el, kol, ayak, baş, boyun gibi açıkta kalan vücut bölgeleri parmak uçları üzerinde gezdirilerek, kene olup olmadığı yoklanarak kontrol edilmeli. 

* Eve geri dönüldüğü zaman, mümkünse hanenin iç odalarına girilmeden aile bireylerinden yardım alarak detaylı bir muayene, kene kontrolü tekrar yapılmalıdır. 

* Tarlada veya merada kullanılan çizme, ayakkabı, çorap ve diğer kıyafetler hane içerisinde değil, mümkünse dış depo, garaj gibi bir ortamda çıkarılmalı. 

* Meradan geri dönen tüm hayvanların her akşam mutlaka kene kontrollerinin yapılması sağlanmalı. Hayvanın türüne göre, kaşağı, tarak fırça ile kontrolleri yapılmalı. Bulunan keneler patlatılmamalı, sıkılmamalı, zorlayarak çıkarılmamalı, veteriner hekim ile irtibata geçilmelidir. 

* Evlerin, hayvan barınaklarının, kamp ve tatil alanlarının etrafına silisli kumlu toprak karışımları 1 metre eninde ve 5-10 cm kalınlığında serilerek belli bir ölçüde kene mücadelesine katkı sağlanabilir. 

* Gezmek, tatil, kamp yapmak üzere gidilen dağ evleri, yayla evleri, çadırlar, karavanlar, göl evler, piknik alanları, panayır alanları gibi doğaya yakın konumda vakit geçirenler, doğayla sık temasta olanlar, yürüyüş, araştırma, spor yapanlar, gece doğada açık havada uyuyanlar ve hayvan yetiştiriciliği yapan üreticiler aynı risklerle karşı karşıyadır. 

Bu nedenle sadece kendimizi korumak değil yanımızda yakınımızda gördüğümüz, ulaşabildiğimiz insanlarla bu gibi önerileri paylaşmak da fayda sağlayacaktır.­

Kene yapışmasına nasıl müdahale edilmeli?

* Hiçbir kene türüne çeşidine çıplak elle temas etmemeli.

* Hiçbir kene türü sıkılmamalı, patlatılamamalı.

* Eğer kene bulunursa, kesinlikle çıkarılmaya çalışılmamalı, sıkılmamalı, bırakması için üzerine hiçbir şey uygulanmamalı ve en yakın sağlık kuruluşuna müracaat edilmeli. 

* Eğer kene tutunmasında sonraki ilk 6-12 saat içerisinde bir sağlık kuruluşuna, yetkiliye ulaşma imkanı yok ise kene bir eldiven, poşet, bez maharetiyle tutularak, kan emme noktasına en yakın yerden tutulup, dikkatlice ve dik olarak yukarı doğru sakince geri çekilip mutedil bir şekilde çıkartılmalı. Bu esnada, dik tutma konumu korunarak, hafifçe (5-10 derece) sağa, sola oynatarak çevrilerek, çevir-çek-bekle, çevir-çek-bekle usulüyle çıkarılabilir. 

* Kene vücuttan ayrıldıktan sonra eski yapışma noktasına tentürdiyot gibi antimikrobiyal (kolonya vs) ürünler, bol pamukla uygulanmalı. Kene patlatılmadan, sıkılmadan yerinden çıkarılarak, içinde bol kolonya ve pamuk bulunan, temiz boş bir su şişesi içerisinde sağlık kuruluşuna teslim edilmeli.