İntiharı önlemede inancın gücü

Özel Haber

26.03.2021 |

Bazı insanlar, yaşadıkları sıkıntılara karşı çözüm bulamadıklarında ağır psikolojik zorluklarla karşı karşıya kalabiliyor. Çözülemeyen sorunlar daha da içinden çıkılamaz bir boyuta vardığında çeşitli sebeplerle kişi son çare olarak kendi canına kastetme düşüncesine kapılabiliyor hatta bu düşüncesini eyleme dönüştürerek intihara yönelebiliyor.

Bu fikirden uzaklaşmanın, bu yola başvurmamanın çaresi var! Üstelik bu çareler insanların kendi kalplerinde...

İntihar ve sebepleri

İntihar, intihar davranışı, intihara dair risk faktörleri, sebepler ve dinamikler çok geniş bir yelpazede biyolojik, psikolojik ve sosyal açıdan ele alınabilir. Dünya çapında farklı kuruluşların yaptığı araştırma raporları, intiharların yüzde 90'ının psikiyatrik bir bozukluktan kaynaklandığını, diğer yandan İslamiyet’in benimsendiği ülke ve bölgelerde intihar sayılarının diğerlerine göre belirgin ölçüde düşük olduğunu ortaya koyuyor.

İntihar davranışı, bu düşünceyi taşıma, girişim niyetinde olma, girişim planı yapma, girişimde bulunma, yaralanma veya ölümle sonuçlanan birtakım kademeleri içeriyor. İntihar girişiminde bulunanların sayısı ölümle sonuçlananların 20 katını oluşturuyor. İntihar sıklığının oranları ülke, cinsiyet, yaş, intiharın nasıl tamamlandığı gibi değişkenlere bağlı olarak önemli ölçüde değişiyor. Belli ruhsal sorunları olanlar, intihar davranışı için risk grubunda yer alıyor.

Dünyadaki intihar vaka sayıları

OECD (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) istatistiklerine göre intiharın “zengin ülkelerde” daha yaygın bir davranış olduğu gözüküyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre 100 bin nüfus başına intihar edenlerin sayısı dünyada ortalama 10,5 kişi.

İntihara meylettiren akımlar

Son dönemde bireyci kültürün ve modernitenin intihar riskini artırdığı fikri daha sık sorgulanıyor.

2017 Dünya Mutluluk Raporuna göre birinci sırada olan Norveç’in, Dünya Sağlık Örgütü'nce hazırlanan intihar etme oranlarında da üst sıralarda yer alması, uzmanları ülkede refah ve gelişmişliğe rağmen artan depresyon vakaları, yalnızlık ve bunalım hissine karşı tedbir almaya sevk ediyor.

Raporlarda dünyanın ikinci büyük ekonomisine sahip Japonya’da intihar oranları yüz binde 23.8, İzlanda’da 21.7, ABD’de ise 21.1 olurken, Türkiye ve diğer İslam ülkeleri son sıralarda yer alıyor. Oranlar, Bahreyn’de 3.8, Türkiye’de 3.62, Kuveyt’de 1.8 iken Mısır’da 0.1 olarak karşımıza çıkıyor.

İnanç, intihar fikrinden uzaklaştırıyor

Yapılan araştırmalara göre, İslam’ı bir hayat nizamı olarak gören, hayatın anlamını İslam’da bulan, en tabii haklardan olan yaşama hakkını kendiliğinden elde etmediğini, can verenin Allah olduğu ve yine O’nun alabileceği bilinciyle hareket eden insanlar intihardan uzak duruyor.

İnanç veya iman, insanın davranışları üzerinde belirleyici rol üstleniyor. İslam, insanların birbirleriyle ilişkilerini, davranış ve yargılarını şekillendirebiliyor, insanın düşünce, duygu, irade, vicdan ve davranış gibi birçok yön, tercih ve eğilimlerine hitap ediyor.

İslam’ı benimseyen insan, Allah’a, künhüne vakıf olamadığı olağanüstü aşkın gücüne güven duyuyor, O’na teslim oluyor, gayb âlemine ve ahirete iman ediyor, böylece dünyevi arzu ve hayal kırıklıklarının yanında Allah’a yöneliyor, O’nun vaadini hatırlıyor, huzur buluyor.

İslamiyet'te, eşrefi mahlûkat olan insan, kendisine Allah’ın lütfettiği yaşama hakkıyla Allah'ın iradesi doğrultusunda hareket etme sorumluluğuyla O'nun katındaki değerini artırmaya gayret ediyor.

İnsan, Allah kelamında bazı yasaklarla koruma altına alınıyor. Öyle ki, İslam'da zarurat-i diniye şeklinde ifade edilen temel değerler sıralamasında canın muhafazası önemli bir yer tutuyor. Hatta dinin, canın, aklın, neslin ve malın korunması şeklinde sıralanan bu beş temel ilkenin hepsi, dolaylı ya da doğrudan, canın korunmasıyla ilişkili.

İnsanın boşuna yaratılmadığını, başıboş terk edilmediğini, eceli geldiğinde her nefsin ölümü tadacağını, iman eden ve salih ameller işleyenlerin mükafatlandırılması ve inanmayanların cezalandırılması için tekrar diriltileceklerini bildiren ve ahiret hayatına işaret eden esaslar, İslam'ın yaşam motivasyonuna diğer bir katkısını teşkil ediyor.

İslam dininde; iman, tevbe, sabır gibi özelliklerin geliştirilmesine verilen önem, ruh sağlığına da hizmet ediyor. Mü’min musibetlere tevekkülle yaklaşıyor. Şer görünende bir khayr olabileceğini biliyor.

Kalbi ferahlatan ilahi ifadeler

İnsanı muhatap alan Allah, kelamında, “Allah, iman edenlerin dostu ve yardımcısıdır; onları (küfür, şirk, materyalizm ile her türlü “izm”lerin, batıl yaşantı ve zihniyetin) karanlıklarından aydınlığa çıkarır.” (2/ 257). buyruluyor.

“Ey insanlar! Rabbinizden size, bir öğüt, gönüllerde olan (kötü duygulara, batıl inançlara, dert ve sıkıntı)lara bir şifa, inananlara bir yol gösterici ve bir rahmet (olan Kur’an) gelmiştir.” Ayeti mucibince insanlığın asıl aydınlığa geçişinin, toplumun nizamının, sosyal düzen ve adaletin Allah kelamına tabi olmakla sağlanabileceği belirtiliyor. Zira Kur’an’ın hayat nizamı olarak, dünya ve âhiret saadeti için gönderildiği, hayata rehber oldukça bu aydınlığın devam edeceği belirtiliyor.

İntiharın haram olduğunun delilleri

İslâm’da dinin temel amaçlarının başında gelen nefsin korunması ilkesinin bir sonucu olarak kişinin haksız yere başkasını öldürmesi gibi (17/33) kendi canına kıyması da meşru görülmüyor. “Kendinizi (yahut birbirinizi) de (telef edip) öldürmeyin.” (4/29) ifadesi tefsir alimleri tarafından intihar yasağının delillerinden biri olarak görülüyor. Ayrıca, “Kendinizi kendi ellerinizle tehlikeye atmayınız” meâlindeki âyet de (el-Bakara 2/195) dikkate alınarak kişinin kendi ölümüne yol açacak davranışlara girişmemesi gerektiği belirtiliyor.

Bu dünyada bulunmanın amacı nedir?

Yalnız kendisi için değil toplum için de yaşayan insanın topluma faydalı olma görevi bulunuyor. Halbuki intihar eden kişi bu görevden kaçmış ve görevlerini ifa imkânına son vermiş oluyor. Öte yandan İslâm âlimleri insanın uhrevî âleme olan yolculuğunda dünyayı bir durak, bedeni de binit saymışlar ve onun korumasının dinî bir ödev olduğunu belirtmişlerdir. Bedenin ihtiyaçlarını karşılamayan insanın bu yolculuğu tamamlaması mümkün değildir. Bu sebeple intihar, yaratılış düzenine ve dinin insanları ulaştırmak istediği hedeflere aykırı bir yol olarak görülüyor.v

İntihardan uzaklaştıracak yöntemler nelerdir?

Çoğu intihar, ruhsal bir sorundan kaynaklanmakla birlikte, bunun önüne geçilebilecek risk faktörleri ve güçlendirilebilecek koruyucu faktörler bulunuyor. Psikiyatri uzmanları, imanın intihardan koruyucu en önemli faktörler arasında sayıldığını söylüyor.

Yeterli sosyal destek ve iyi kurulmuş sosyal bağlar, diğerkâmlık, kişilerin stresli yaşam olayları ile ve ruhsal sorunlarla daha kolay başa çıkabilmelerine yardımcı olacağı için intihar riskini azaltıyor.

İslami organizasyonlarda gönüllü olmak, aktif görev almak ya da sadece katılım göstermek, intihar eğilimlerini engelleyici ağları ve sosyal desteği besliyor. Bunun yanında kişinin bir yaşam amacı ve gelecek planlarının olması, iletişim becerilerinin iyi olması, kişinin kendini ifade araçlarını kullanıyor olması, yardım alma, tedavi görme konusunda istekli olması, aile desteğin yeterli olması, yakın arkadaş ilişkilerine sahip olması da kuvvetli bir imanın yanı sıra hayat nizamı içinde sayılabilecek başlıca koruyucu etkenler.

İslam ülkelerinde intihar oranları yok denecek kadar az

İslam ülkelerinde intihar oranının düşüklüğü istatistiklerle sabit. Bu ülkelerde intihar oranları dünya ortalamasının hayli gerisinde. İslam inancı ile intihar riskinin değerlendirildiği bir

çalışmada, geleneksel olarak İslam ülkelerinde intihar oranlarının düşük olduğu, ancak bu ülkelerden elde edilen verilerden anlamlı bir çalışma ortaya koymak için İslam’ın nüfusun belli yüzdesi tarafından benimsendiği çeşitli etnik yapıya sahip ülkelerin de değerlendirilmesinin gerektiği belirtiliyor.

Malezya gibi farklı etnik grupların bulunduğu ülkelerde yapılan incelemelerde de Müslümanların intihar oranının diğer toplum kesiminden daha düşük olduğu belirtiliyor. Çeşitli araştırmacılar tarafından bu düşük oran, sosyo-ekonomik açıdan az gelişmişlik, modernleşmenin düşük seviyelerde olması, geniş aile tipinde yaşam biçimi, geleneklere bağlılık gibi hayat nizamının farklı unsurlarına atfediliyor. Genel bir sağlık taramasında çok etnikli yapı içinde İslam’ı yaşayan Malaylar’ın başta Çin ve Hint ırklarına göre hayatlarından en memnun olanlar olduğu belirleniyor.

İslam ülkelerinde intihar vakalarına az rastlanmasının sebepleri

İslamiyet’in yaşandığı ülke ve bölgelerde, sosyal yasaların toplumsal ve ekonomik sıkıntıları gidermeye yönelik olması, ihtiyacından fazlasını infak etme, mal ve servet biriktirmeme gibi prensipler, diğer ırklarda görülen başarı ve zenginlik hırsına galebe çalıyor. Ayrıca İslam kültüründe, sosyal destek ve yardımlaşma anlayışıyla kadının maddi manevi korunma altına alınması da boşanmış çiftlerin tekrar evlenmesini daha kolay hale getirerek, intihar girişimlerinde önemli bir paya sahip olan boşanmaların etkisini azaltıyor.

Araştırma sonuçlarına göre, Müslüman nüfusunda güçlü dini inançlar, canı veren ve alanın Allah olduğu inancı, Allah'ın iradesine teslimiyet ve kadere rıza, ahiret inancı, İslam'ın intiharı katı, kınayıcı tutumu, sağlam aile bağları, toplu ibadetler, sosyal dayanışma gibi unsurlar intihardan alıkoyuyor.

Kendi acziyetlerinin, çaresizliklerinin, güçsüzlüklerinin bilincine vararak Allah'ın yardım ve desteğini isteyen yani dua ile ona yönelen gençlerin, günlük stres, depresyon ve umutsuzlukla daha rahat baş edebildikleri, dolaysısıyla intihar olasılıklarının daha düşük olduğu tespit ediliyor.

Hayatın insana ‘Hay’ isminin tecellisi olarak verilmiş bir imkan ve mehli müddet olduğu ifade ediliyor. İnsanın Allah’ın yeryüzündeki halifesi konumunda olduğunun, İslam’ın hayat nizamını sağlamak ve âhiret saadetini kazanmak için gönderildiğinin idrakiyle Niyâzî-i Mısrî’nin dilinden şöyle dizelere dökülüyor:

Derman arardım derdime

Derdim bana derman imiş

Bürhan sorardım aslıma

Aslım bana bürhan imiş.