Çölyak hastalığı nedir, nasıl tedavi edilir?

Çölyak hastalığı, ince bağırsakta sorunlara sebep olan bir sindirim sistemi bozukluğudur. Glüten içeren yiyeceklerle beslendiğinizde bazı sorunlar yaşarsınız. 

Gluten şu besinlerde bulunur:

Buğday

Arpa

Çavdar

Çölyak hastalığı olan bireylerde glüten, bağışıklık sistemine uyarı verdirerek ince bağırsağa saldırmasına sebep olur. Bu nedenle ince bağırsak zarar görür. Bu durum gerçekleştiğinde, vücudunuzun ihtiyacı olan önemli besinler alınamaz. Bunlar:

Vitaminler

Protein

Kalsiyum

Karbonhidratlar

Yağlar

Vücut bu besinler olmadan çalışamaz.

Çölyak hastalığının belirtileri nelerdir?

Çölyak hastalığı olan herkes bunu fark etmez veya semptom ortaya çıkmaz. Fakat birçok insanda semptomlar vardır. Belirtiler şunlar olabilir:

Bebeklerde

Karın ağrısı, kusma, şişkinlik ve kabızlık gibi sindirim sorunları.

Sinirli, huysuz, bitkin, içe kapanıklık.

Diş minesinde problemler.

Büyümede gerilik ve kilo alamama.

Fazla kilolu olmak.

Gençlerde

İshal ve kabızlık gibi sindirim problemleri.

Ergenliğe geç girme.

Kısa boylu olmak.

Saç kaybı.

Yetişkinlerde

İshal veya kabızlık gibi sindirim problemleri.

Yorgunluk ve halsizlik.

Sinirlilik.

Depresyon.

Vücut ağrıları.

Adet dönemlerinde düzensizlik.

Kemiklerde kalsiyum kaybı.

Çölyak hastalığı olan her yaştaki bireyde görülen diğer yaygın belirtiler şunlardır:

Laktoz intoleransı: Süt ürünlerini sindirememe.

Dermatitis herpetiformis: Kaşıntılı ve kabarık belirtileri olan cilt problemleri.

Ağızda yaralar oluşması.

Çölyak hastalığına ne sebep olur?

Yapılan araştırmalar çölyak hastalığına neyin sebep olduğunu tam olarak belirleyememiştir. Ancak aşağıdaki kişilerde daha yaygın görüldüğü tespit edilmiştir. 

Çölyak hastalığını taşıyan akrabaların olması. Ailenizin 1 üyesinde varsa, muhtemelen diğer 10 aile üyesinden 1'inde de olacaktır.

Otoimmün bir hastalığı olanlar. Bu, tip 1 diyabet, otoimmün tiroid, romatoid artrit, karaciğer hastalığı, sjogren sendromunu ve addison hastalığı olabilir.

Down sendromu ya da turner sendromu gibi genetik bozukluğu olanlar.

Çölyak hastalığınız varsa, muhtemelen hemen fark edeceksinizdir. Bu hastalığı belirtiler olmadan da taşıyabilirsiniz. Ancak hastalığı tetikleyen bir durum olduğunda da ortaya çıkabilir veya belirtiler başlayabilir. Bu durumlar; ciddi stres, fiziksel yaralanmalar, doğum yapmak, enfeksiyon veya ameliyat olabilir.

Çölyak hastalığı nasıl teşhis edilir?

Bu hastalığı teşhis etmek kolay olmayabilir. Semptomlar diğer sindirim bozukluklarına benzer. Ancak yapılacak kan testleri doktorunuzun çölyak hastalığını teşhis etmesine yardımcı olabilir. Kan testleri çölyak hastalığı olabileceğini gösteriyorsa testin ardından bağırsak biyopsisi yapılır. Biyopsi için ince bir tüp kullanılır, ince bağırsaktan küçük bir doku parçası alınır. Pozitif biyopsi sonuçları çölyak hastalığını doğrular. Kan testi yapılacağı zaman glüten yemeyi bırakmamalısınız. Bunu yaparsanız, sonuçlar yanlış çıkabilir.

Çölyak hastalığı önlenebilir mi?

Çölyak hastalığını önlemenin bilinen bir yolu yoktur.

Çölyak hastalığının tedavisi nasıl yapılır?

Oldukça ciddi bir rahatsızlıktır Çölyak hastalığı. Glütensiz bir diyet listesi sayesinde hastalığı kontrol altına alabilirsiniz. Bu, glüteni tamamen diyet listesinden çıkaracağınız anlamına gelmektedir. Bunu yaparak çölyak hastalığının sebep olduğu zararı giderebilirsiniz. Böyle beslendiğinizde kendinizi daha iyi hissedeceksiniz. Ancak diyetinizi bozarsanız çölyak vücudunuza hasar vermeye başlayacaktır. Bazen rahatsızlığı hemen hissetmeyebilirsiniz, bu nedenle glüten yemeye devam edebilirsiniz. Fakat bu doğru değildir.

Glutensiz diyet uygulayanlar, şunları içeren tüm gıdaları yemekten kaçınmalıdır: 

Buğday

Çavdar

Arpa

Un içeren tüm gıdalar

Glüten içermeyen yiyecekler şunlardır ve yenebilir:

Mısır

Pirinç

Yulaf

Darı

Karabuğday

Kinoa

Bazı yulaf ürünleri buğday glüteni ile karıştırılıyor olabilir. Bu nedenle çölayak hastası kişilerin yulaf yemekten de kaçınması gerekebilir.

Gluten bazen yiyeceklerin içinde bulunabilir:

Pek çok sosa kıvam artırıcı olarak eklenir.

Bazen ilaçların içinde kullanılır. Yeni bir ilaç almadan önce bunu öğrenin. Bu ilaçlara vitaminler ve takviyeler de dahildir.

Kozmetiklerde de bulunabilir.

Günümüzde çölyak hastalığı daha iyi bilinir bir hale gelmiştir. Glutensiz ürünlerle beslenmek öğrenildi ve hastalar diyet listesi hazırlayıp bu listeyi uyguluyor. Birçok restoranda glütensiz yiyecekler bulunuyor. Artık birçok markette glütensiz yiyecekler bölümü bulunuyor. Böylece bol miktarda glütensiz ürün bulunabilir.

Doktorunuza sormanız gereken bazı sorular:

* Babamın çölyak hastalığı vardı. Bende risk altında mıyım?

* Çölyak hastalığım var. Çocuklarımda da bu hastalık ortaya çıkabilir mi?

* Çölyak hastalığının semptomları nelerdir ve diğer sindirim problemlerinden nasıl ayırt edebilirim?

 * Çölyak hastalığım başka bir sağlık sorunumun işareti olabilir mi? Beni farklı sağlık sorunlarım riske sokuyor mu?

* Çölyak hastalığım nasıl tedavi edilebilir?

* Çölyak hastalığımdan dolayı psikoloğa gitmem gerekir mi?

* Glütensiz yiyecekleri nerde bulabilirim?

* İlaç kullanmam gerekecek mi?

Çölyak hastalığı ile yaşamak

Glütensiz yaşamayı öğrenmek başta zor olabilir fakat siz ve aileniz glütenden nasıl kaçınabileceğinizi öğrenebilirsiniz. Glüten içeren yiyeceklerin hangisi olduğunu öğrenmek için ürünün içerik etiketlerini okumayı öğrenmek gerekir. Dışarıdaki yiyecekleri yerken dikkatli olmalısınız. Glüten içerebilir. Yeni yemek tarifleri öğrenmek gerekebilir.

Bu hastalık hakkında araştırma yapmak için birçok kaynak mevcuttur. Kitaplar ve web siteleri, glütensiz yiyeceklerle beslenmek için bilgiler, ipuçları ve tariflerle doludur. Ayrıca bir diyetisyenle görüşmek de faydalı olacaktır. Hangi gıdalarla beslenmemek gerektiğini, gıda etiketlerinin nasıl okunacağını ve sağlıklı ikamelerin neler olduğunu öğrenmenize yardımcı olabilir. Doktorunuzdan hangi diyetisyene gidebileceğiniz konusunda yardım isteyin.