Kanser nedir? Belirtileri, tedavi yöntemleri...

Kanser, tümü anormal hücreler olan hücrelerin büyümesi ve birçok hastalığa neden olmasıdır. Vücutta birçok hücre türü bulunur. Normal hücreler büyür, bölünür ve sonra ölür. Bazen de hücreler mutasyona uğrar yani değişir.

Normal hücrelere kıyasla daha hızlı büyümeye ardından bölünmeye başlarlar ve ölmek yerine, bu anormal hücreler bir araya gelerek tümör oluştururlar. 

Bazen bu tümörler iyi huyludur yani kanserli değildir. Ancak tümörde bulunan hücreler kanserli yani kötü huylu ise, vücudun sağlıklı dokularını da istila edip öldürebilirler. Tümörlerdeki kanser hücreleri aynı zamanda metastaz yapabilir (diğer organlara yayılabilir) ve vücudun diğer bölgelerde de yeni tümörler ortaya çıkabilir. İyi huylu tümörlere neden olan hücreler vücudun diğer organlarına yayılmaz.

Bilinen çok sayıda kanser türü var. Tüm kanserlere anormal hücrelerin kontrolden çıkması neden olur. Kanserin türü, hangi hücrelerin anormal şekilde çoğaldığına nerede başladığına ve nerede büyüdüğüne göre değişir. Deride büyüyen kanser türüne cilt kanseri denir. Memede büyüyen kanser hücrelerine ise meme kanseri denir. Bu kanserler vücudun başka bir yerine yayılırsa, yine cilt veya meme kanseri olarak adlandırılır. Bunun sebebi yayılan hücrelerin cilt veya meme kanseri hücreleri olmasıdır. Örneğin, meme kanseri akciğerlere metastaz yaparsa, yine adı meme kanseri olacaktır. Fakat metastaz yapmış meme kanseri olarak adlandırılır.

Yetişkinlerde en sık görülen kanser türleri şunlardır; cilt kanseri, akciğer kanseri, meme kanseri, kolorektal kanseri ve prostat kanseridir.

Kanser belirtileri nelerdir?

Kanserin birçok belirtisi vardır. Genellikle belirtiler hangi kansere yakalanıldığına bağlı olarak değişir. Örneğin, meme kanseri semptomu, memede oluşan bir yumrudur. Deri kanserinin bir belirtisi anormal hücrelerin deride oluşmasıdır. Birden fazla kanser türünde ortak olan bazı semptomlar şunlardır:

* Açıklanamayan kilo kaybı

* İyi hissetmemek

* Yorgunluk

* Dışkıda ya da idrarda kan

* Vücudun herhangi bir yerinde çıkan yumrular

* Cilt görünümünde, dokusunda ya da renginde değişiklikler

Kansere sebep olan şeyler nelerdir? 

Kansere, hücre DNA’sının bozulması neden olur. DNA, genleri oluşturur ve hücrelere nasıl davranması gerektiği konusunda talimatlar verir. DNA mutasyona uğrarsa talimatlarda yanlışlıklara neden olur. Bu, hücrenin normal şekilde çalışmasına engel olur.

Pek çok şey genlerinizin mutasyona uğramasına sebep olabilir. Bazen de genetik yatkınlık sebebiyle bu genlerle doğabilirsiniz ya da doğduktan sonra gelişebilir. Buna neden olabilecek sebepler şunlar olabilir:

* Sigara içmek

* Radyasyona maruz kalmak

* Virüsler

* Kanserojenler

* Kronik iltihap

* Hormonlar

Kimler kanser riski altındadır?

Herkesin kanser olma riski vardır. Sahip olduğunuz risk miktarı bazı şeylere bağlıdır. Bunlar:

* Tütün kullanmak

* Sağlıksız beslenme

* Genetik yatkınlık

* İşyeriniz ve çevrenizde maruz kaldığınız kanserojenler

Kanser nasıl teşhis edilir?

Doktorunuzun kanserden şüphelenmesi durumunda yaptığı bazı testler vardır. Bunlar:

Fiziki muayene, doktorunuz kapsamlı bir fizik muayene yapacaktır. Vücudunuzda yumru yani tümörler olup olmadığını kontrol edecektir. Cildinizin herhangi bir bölgesinde değişiklik var mı diye inceleyecektir.

Laboratuvar testleri, kanserin neden olabileceği anormallikleri bulabilen idrar ve kan testlerinin yapılmasını isteyebilir.

MRI, BT ve PET yaptırmanız gerekebilir.

Eğer bir tümöre rastlanılırsa, bu tümörün kanserli hücreler içerip içermediği araştırılır. Biyopsi, kanseri teşhis etmek için kullanılan en kesin yoldur.

Kanser riskini azaltmak için ne yapabilirim?

* Sigara ve alkol kullanmayın

* Sağlıklı kiloda kalın

* Aktif olun

* Sağlıklı beslenin

* Güneş ışığında kaldığınız süreyi sınırlayın

Kanserden yeni kurtulmuşsanız bu yaşam tarzı değişiklikleri sağlıklı kalmanıza yardımcı olabilir.

Doktorunuza düzenli olarak gidin ve kontrollerinizi yaptırın. Yaşınıza ve tıbbi geçmişinize göre, doktorunuz bazı kanserlerin erken belirtilerini tespit etmek için bazı testler yaptırmanızı isteyebilir. Çoğu kanser türü için, kanser ne kadar erken teşhis edilirse ve tedaviye başlanırsa iyileşme imkanınız o kadar artar.

Kanser tedavisi nasıl yapılır?

En yaygın üç kanser tedavi türü vardır; ameliyat, kemoterapi ve radyoterapidir. Tedavi, kanser hücrelerinin vücuttan çıkarılması veya ilaçlarla veya başka yollar ile yok edilmesine yöneliktir.

Bazı kanserler maalesef tedavi edilemez.  

Ameliyat

Cerrahi, kanseri vücuttan çıkarmanın bir yoludur. Bazı kanser türlerinin tedavisinde ameliyat başarılı olabilir. Ancak her durumda tercih edilen bir seçenek değildir.

Şu durumlarda tümörü ve etkilenen dokuyu güvenli bir şekilde çıkarmak mümkün olabilir:

Kanser, kötü huylu bir tümör şeklindedir (vücuda yayılan bir tümör).

Tümör hala tek bir yerdedir (lokalize).

Bazı durumlarda ameliyat olmak mümkün olmayabilir:

- Kanser vücudun diğer organlarına yayılmıştır.

- Tümör, karaciğer veya beyin gibi hayati organlara zarar vermeden çıkarılamaz hale gelmiştir.

Radyoterapi

Kanser hücrelerini dondurmak için radyasyon kullanılır, böylece çoğalamazlar. Radyasyon, özel X-ışınları, gama ışınları ya da elektronlar şeklindedir. Bu tedavi esnasında genellikle ağrı olmaz. Tedavi edilen bölgeye göre normal dokular da radyasyondan etkilenebilir ve yan etkiler ortaya çıkabilir. Doktorunuz size neler olabileceği hakkında bilgi verecektir. Radyoterapi bazen ihtiyaç duyulan tek tedavi yöntemi olabilir. Diğer tedavilerle birlikte de kullanılabilir. Tek bir yerde bulunan tümörler için cerrahi ve radyoterapi birlikte kullanılabilir.

Kemoterapi

Kemoterapi, kanser hücrelerini yok etmek için güçlü ilaçlar kullanılarak uygulanır. "Kemoterapi" kelimesi korkuya neden olur çünkü yan etkiler ciddi olabilir. Bununla birlikte, herkes ciddi yan etkiler yaşamaz. Kemoterapinin yan etkileri başka ilaçlarla tedavi edilebilir.

Kemoterapi çoğunlukla kanser, vücudun diğer organlarına yayıldığında kullanılır. Kemoterapi, cerrahi ve radyasyonla birlikte kullanılabilir. Bazen tümör ameliyatla çıkarılır. Ardından kalan kanser hücrelerini yok etmek için kemoterapi kullanılır.

Diğer özel tedavilerde de kullanılabilir. Doktorunuz size uygunsa bu tedavilerden bahsedecektir.

Doktorunuza sormanız gereken bazı sorular:

* Kanseri önlemek için neler yapabilirim?

* Hangi kanser türlerine yakalanma ihtimali daha yüksek?

* Kanser teşhisi konulduktan sonra neler olacak?

* Benim için en iyi tedavi seçeneği hangisi?

* Kanser tedavisi görürken çalışabilir miyim?

* Kemoterapi veya radyasyon tedavisi görürken çocuklara dokunabilir miyim?

* Kanser tedavisi görürken yediklerime dikkat etmeli miyim?

* Kanser tedavim bittiğinde kanserin geri gelip gelmediği ne sıklıkla test edilmesi gerekecek?

* Kanserin geri gelme ihtimali nedir?

* Kanser olduğumu öğrendikten sonra psikolojik destek almalı mıyım?

Kanserle yaşamak

Özellikle erken teşhis edildiğinde birçok kanser türünün tedavisi mümkün. Kanser uygun tedavilerle hızla iyileşmeye devam ediyor. Bir kanser teşhisi konulduktan sonra, eskiye oranla çok daha yüksek tedavi seçenekleri bulunuyor.

Tedavi sırasında kanserle yaşamak kötü hissettirebilir. Tedavilerin vücudunuzda yan etkileri olabilir. Kendinize iyi bakmanız oldukça önemli. Sağlıklı beslenin, bolca uyuyun, dinlenin ve hafif aktif kalarak enerjinizi yüksek tutmaya çalışın.

Kanseriniz tamamen vücudunuzdan gitse bile, vücudunuza geri dönme riski vardır. Kısmi remisyonda kalmak, kanser büyümesi durduğu müddetçe tedavilere ara verebileceğiniz anlamına gelir. Tam remisyonda iseniz, vücudunuzda hastalığa dair bir iz kalmamıştır. Tedavinizden sonra da kontroller yaptırmanız gerekecektir.