Estetik bir yardımlaşma modeli, sadaka taşları

Toplumu bir arada tutan ve içinde yaşadığı insanları kimlik kazandıran şey hiç şüphesiz toplumsal estetik anlayışı. Bunun güzel bir örneğini sadaka taşlarında görmek mümkün.

Dr. Osman Mutluel, "Estetik, hem fert ve hem toplum açısından son derece önemli sonuçlar ortaya koyan bir bilim dalıd. Fert açısından güzel yaşam tarzını ortaya koyarken, toplum açısından ise insanla hem insan hem çevresindeki tüm canlılarla ilişkilerinin güzelleşmesini sağlar. Fertlerde estetik duygunun oluşmasında ana etken dini inançların yanı sıra ailesinden aldığı terbiye, ailenin birbirleri ile olan ilişkileri, örf ve adetler ile kişilerin aldıkları eğitim son derece önemlidir." diyerek şu bilgileri aktarıyor:

Ferdî olarak, estetik duyguların oluşumunda toplumun etkisini görmezlikten gelemeyiz. Çünkü her toplumun kendine has, varlık süresince geliştirdiği ve toplumu oluşturan tüm insanlarda ortak olarak var olan aynı zamanda kişisel algılamanın da içinde olduğu bir estetik anlayış gelişir. Zaten toplumu bir arada tutan ve içinde yaşadığı insanları kimlik kazandıran şey hiç şüphesiz toplumsal estetik anlayışıdır. Bunun güzel bir örneğini ecdadımızın sadaka taşlarında görmek mümkün.

Sadaka taşlarının özellikleri

Sadaka taşları fiziki olarak belli bir estetik anlayış içerir. Yani bu taşların büyüklüğü insan boyu ile kıyaslandığında yaklaşık beline kadar gelebilecek bir yüksekliğe sahipti. Çünkü sadaka taşına hem para koyan hem de ihtiyacından dolayı oradan para alan kişilerin hem gözüne hitap etmesi hem de ne kadar para olduğunu görmesi açısından son derece işlerliği vardı. Ayrıca taşın kalınlığı önünde dikilen insanın bel ölçüsüne taşmayacak bir kalınlığa sahipti. Bunun anlamı önünde dikilerek hem para bırakan kişinin hem de ihtiyaç için para alan kişinin karşıdan bakıldığında ne yaptığı açıkça belli olmamasında yatar.

Genelde ihtiyaç sahibi insanların rencide olmamaları için hem sadaka taşına sadaka bırakan kişinin nefsinde gurur veya kibir gibi duyguların oluşmaması hem de o sadakaya ihtiyacı olan kişinin insanlık gururunun kırılmaması için bu işlem gece gerçekleşir. İnsanlar ne sadaka koyan kişiyi görür ne de sadaka alan kişiyi görür. Böylece “Sağ elin verdiğini sol elin görmemesi” ilkesi de gerçekleşmiş olur.

Yeni Şafak