Allah Kur’an’da “Duanız olmasa, Rabbim size ne diye değer versin!” buyuruyor. Dua müminin en büyük sığınağı, kulluğunun en kıymetli anlarıdır. Hem Allah nezdinde insana değer katar, hem de insanın psikolojisini düzeltir, rahatlatır ve kendine güven verir.
İnsan yaratılışı itibariyle sosyal bir varlıktır. Bu açıdan tek başına yaşaması ve ahlaki erdemleri elde ederek yetkinleşmesi mümkün görülmez. İnsanın bu özelliğinden dolayı filozoflar, tek başına yaşayan insanı tam insan olarak kabul etmezler. Hatta Farabi insanın yetkinleşebilmesini şehirde yaşaması şartına bağlar. Şehirden küçük yerleşim yerlerinde yaşayan insanları bu kategori içine sokmaz. Aslında bunun anlamı, insan, diğer insanlarla ilişkilerindeki davranışları sayesinde yetkinleşir. Çünkü diğer insanların yaptıklarını sabreder, onlara karşı davranışlarını güzelleştirerek gelişir.
Rabbi imdadına yetişir
İnsan diğer insanlarla yaşarken bazen kendi gücünün yetmediği durumlarla karşılaşır. Zulme uğrar ama hakkını alamaz. Güçlü insanlarla mücadele etme kapasitesi ortadan kalkar ve kendini çaresiz, aciz, muhtaç ve arkasında kendini koruyan bir güç olsun ister. İşte dua, tam bu aşamada insanın adeta imdadına yetişir ve insan Rabbine döner ellerini açar, boynunu büker, gözünden yaşlar akarak durumunu Rabbine bildirir. Aslında Allah elbette onun durumunu bilir. Ancak kulun kendine müracaat etmesini de önemser ve bu durum Allah için kıymetlidir. Çünkü Allah Kur’an’da, “Duanız olmasa Allah size ne diye değer versin!” (Furkan 25/77) buyuruyor. Yani dua insana Allah nezdinde değer katarken, aynı zamanda insanın psikolojisini düzeltir, rahatlatır ve kendine güven verir. Bu, estetikte “arınma” olarak adlandırılan bir davranıştır. Yani insan dua ederek kendini arındırmış ve rahatlamış olur.
Fiili dua da gerekiyor
Bazen insan acele eder ve duasının hemen gerçekleşmesini ister. Ancak duanın öyle bir özelliği yoktur. Elbette duanın anında gerçekleşmesinde Allah için bir engel yoktur ama duanın sebeplerinin oluşması gerekir. Bu da yine Allah’ın koyduğu bir kanundur. Buna fiili dua denir. Yani kişi lisanı ile Rabbine yalvarırken, O’ndan bir şey isterken, kendinin de o yönde çaba sarf etmesi, mücadele etmesi gerekir. Dua eden kişi böyle yapmadığı zaman Allah’ın koyduğu kanuna ters hareket etmiş olur.