Bangkok Müslümanları ve günlük yaşamları

Yüzyıl öncesine kadar Siyam ismiyle anılan Tayland, yenilenen ismi ve sınırlarıyla üç farklı iklim kuşağından farklı kökenden halkların yurdu haline gelen bir Güneydoğu Asya ülkesi.

Batısında Burma; doğusunda Kamboçya, kuzeyinde Laos ve güneyinde Malezya bulunan; Vietnam, Endonezya ve Hindistan ile deniz sınırlarını paylaşan Tayland; İslâm Konferansı Teşkilâtı’nda gözlemci ülke, Güneydoğu Asya Birliği ASEAN’ın ise aktif üyesi.

Bugün 70 milyondan fazla insana ev sahipliği yapan ülkede nüfusun 10 milyona yakını Müslüman. Ülke genelinde Müslümanlar sosyal hayatta aktif, güney bölgelerde ise nüfusun yaklaşık üçte birlik dilimini oluşturmakta.

Ülkede nesillerdir yaşamakta olan Malay, Tay, Çam, Çin (Hui), Hint, Arap, Fars, Endonez asıllı Müslümanlar bulunuyor. Dünyaya yeni gelenler ve İslam’a yeni yönelenlerle birlikte Müslüman nüfusu gün geçtikçe artıyor.

Bangkok ülkenin başkenti ve en büyük şehri.

Ticaret ve seyahatlerin tarih boyunca daha ziyade mavi vatanda yürütüldüğü Güneydoğu Asya adalarında bölge halkı da iletişim ve etkileşim halinde. Siyam topraklarında 9. Yüzyılın başlarından itibaren Müslüman tüccar topluluklarına rastlanıyor. Tayland'ın çeşitli ve etnik açıdan zengin Müslüman nüfusu; hem yerli Tay ve Malaylardan; hem 13. Yüzyıldan bu yana sufi tüccar ve davetçi sıfatıyla göç etmiş etnik gruplardan köken alıyor.

Tarihi Siyam’ın ticari gelişimi 15. yy Ayutthaya Krallığı döneminde Çin, Hindistan, İran ve Arap yarımadasından Müslüman tüccarların sık ziyaretine atfedilmekte. Bu dönem onbinlerce Müslümanın Siyam’da ikamet ettiği ve camilerin külliyeleriyle bir eğitim ve yaşam merkezi olarak aktif faaliyet yürüttüğü seyahatnamelerden okunuyor.

Siyam ve civar bölgede farklı tarihlerde hüküm süren Malakka Sultanlığı, Açe Sultanlığı, Johor Sultanlığı, Sulu Sultanlığı, Pattani Sultanlığı, Ternate Sultanlığı gibi Müslüman devletler nezdinde Arap alfabesinden uyarlanmış yazım dili olarak Cavi kullanılmaktaydı. Halen Phuket ve Patani gibi Tayland eyaletlerinde çeşitli eğitim kurumları yahut yerel yönetimler bünyesinde Cavi’ye yer verildiği biliniyor. 

Malezya Cohor eyaletinde Cavi içeren bir cadde tabelası

Tayland etnik Malaylara yurt olan; Malezya ve Endonezya'dan sonra dünyada üçüncü ülke. Tayland Müslümanlarının üçte ikisi etnik olarak Malaylardan oluşuyor. Narathiwat, Pattani, Yala, Songkhla ve Satun gibi Güney Tayland eyaletlerinde yaşayan ve Kelantan-Pattani Malaycası konuşan Patani Müslümanları daha ziyade Malay kökenli.

Bangkok başta olmak üzere Phuket, Krabi, Trang, Phatthalung ve Ranong güney illeri ise etnik kökeni İslam potasında eritmiş geniş ve çeşitli bir Müslüman nüfus barındırıyor. 

Dosyamızda Bangkok çevresinde yerleşen, Tay Malayların günlük yaşamından söz edeceğiz.

Bangkok Müslümanlarının kültür ve gelenekleri

Tayland’da yaşayan Müslümanlar pek çok Güneydoğu Asya ülkesinde olduğu gibi sufi geleneklerini benimsiyor. Her hafta yahut yeni hicri ayın her Cuma gecesi olduğu gibi Rebiulevvel ayı boyunca da camiler ve çeşitli merkezlerde Mevlid merasimleri düzenliyor; salavat-ı şerifeler getiriyor ve kasideler terennüm ediyorlar. 

Tayland genelinde binlerce cami bulunuyor, herbiri farklı bir geleneği temsil etse de kapıları tüm Müslümanlara açık. Pek çok caminin avlusu etrafında külliye içinde halen faaliyet gösteren medrese ve imarethaneler yer alıyor.

Klongton Camii

Pek çok farklı dil ve kültürün arasında güleryüzle yaşayan Tayland Müslümanları, telaffuz kolaylığı açısından Tayca ve Arapça gibi farklı dillerde birden fazla isme sahipler yahut çocuklarına anlamı güzel olan ve farklı dillerde kullanılabilen isimler seçiyorlar. 

Tayland'da Müslümanların dini eğitim kurumları ve ibadethane açma, dini yayıncılık ve basın-yayın, ihtiyaç sahiplerine yardım ulaştırma, evlilik, helal sertifikasyon ve işletme, Ramazan ve Bayramlar gibi Hicri takvime dayalı önemli tarihleri ilan etme, Hac yolculuğu gibi faaliyetler bir nevi İslami işler kurulu olan "şeyhülislamlık makamı" ve yerel temsilcilikleri üzerinden yürütülüyor. 

Ülkede faaliyet yürüten binlerce cami ve hem dini hem fenni eğitim veren yüzlerce medreseye bu kurum tarafından imam ve öğretmen görevlendirilmekte. Yerel mahallelerde pondok denilen kurslar da bulunmakta. 

Darul İhsan Medresesi

İslam hukuku kuralları yerel ölçekte benimseniyor ve uygulanabiliyor.  Dini içerikli yayın yapan televizyon kanalları da sözkonusu. Ülkenin yönetim kademesinde görev alan az sayıda Müslümana rastlamak da mümkün. 

Tayland’da “helal” kavramına yerli nüfus aşina; bölgede bulunan Müslüman tüccarlar ve yerel Müslümanlar sayesinde helal gıdaya ulaşmak oldukça kolay. Tayland helal sertifikasyon sistemini de yaygınlaştırmış ülkelerden bir tanesi.

Yerli Müslümanlar sokak satıcılarından aldıkları helal yiyeceklerle iktifa ediyor olsa da Müslüman turistlerin de çokça ziyâret ettiği bu şehirde her bütçeye uygun helal sertifikalı restoran seçenekleri bulmak mümkün.

Cami önünde akşam pazarı, helal sokak yemeği tezgahları

Yalnızca Tay mutfağını değil yanı sıra Hint, Paki, Arap, Malay mutfağını deneyimlemek için de Bangkok güzel fırsatlar sunuyor.

Tayland’da bulunan ve helal damgası kullanmak isteyen tüm firmaların ürünleri ve içerikleri ilgili kuruluşun denetiminden geçerek  belge alabiliyor.

Tayland Müslümanlarının geçim kaynağı: Tarım ve turizm

Bangkok’a ziyaretçi akını tarım faaliyetlerini turizm faaliyetlerinin gerisine düşürse de ülke genelinde tarım önemli bir geçim kaynağı. Tropikal iklim kuşağında yer alan ülkede bir yılda üç mevsim görülüyor. Güneybatı musonu yer yer 40 derecenin görüldüğü sıcak mevsimin ılımanlaşmasına yol açarken kuzeybatı musonu ise yüksek kesimlerde sıfır dereceye kadar düşük sıcaklıkları getirebilmekte. Başkent Bangkok’ta ise yıl boyu sıcaklık 22°C ila 35°C dolaylarında seyr ediyor.

Bol yağış alan Tayland, Hom Mali denilen bir Yasemin pirinci ve tropic meyve mangonun gözde ülkesi. Suyu seven şeker kamışı, mısır ve deniz ürünleri de hakeza kaliteli.

Bambu masalarda yaprak üstünde tropik meyve sunumu

Bangkok sokaklarında bir köşede esnaf Hindistan cevizinin kabuğunu açıp içine kaşık ve pipet yerleştirirken diğer köşede şeker kamışının kabuğunu soyup sıkım makinasına yerleştiriyor ve bambu bardaklarda sunuyor.

Bu coğrafyada pirinç, muz, mango ve hindistan cevizi birer temel gıda maddesi. Güneyde tuzlu suya dayanıklı magrov ormanları çevresinde tropikal yağmur ormanı iklimi görülüyor. Güney yörelerdeki ağaçlardan el yordamıyla elde edilen kauçuk da önemli bir diğer geçim kaynağı; lateks yastıklar ve hijyenik eldiven gibi malzemeler üretilerek ihraç edilmekte. 

Bangkok Müslümanlarının su üstünde seyreden yaşamı

© İzinsiz ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz.