Bangkok Müslümanları ve günlük yaşamları

Yüzyıl öncesine kadar Siyam ismiyle anılan Tayland, yenilenen ismi ve sınırlarıyla üç farklı iklim kuşağından farklı kökenden halkların yurdu haline gelen bir Güneydoğu Asya ülkesi.

Batısında Burma; doğusunda Kamboçya, kuzeyinde Laos ve güneyinde Malezya bulunan; Vietnam, Endonezya ve Hindistan ile deniz sınırlarını paylaşan Tayland; İslâm Konferansı Teşkilâtı’nda gözlemci ülke, Güneydoğu Asya Birliği ASEAN’ın ise aktif üyesi.

Bugün 70 milyondan fazla insana ev sahipliği yapan ülkede nüfusun 10 milyona yakını Müslüman. Ülke genelinde Müslümanlar sosyal hayatta aktif, güney bölgelerde ise nüfusun yaklaşık üçte birlik dilimini oluşturmakta.

Ülkede nesillerdir yaşamakta olan Malay, Tay, Çam, Çin (Hui), Hint, Arap, Fars, Endonez asıllı Müslümanlar bulunuyor. Dünyaya yeni gelenler ve İslam’a yeni yönelenlerle birlikte Müslüman nüfusu gün geçtikçe artıyor.

Bangkok ülkenin başkenti ve en büyük şehri.

Ticaret ve seyahatlerin tarih boyunca daha ziyade mavi vatanda yürütüldüğü Güneydoğu Asya adalarında bölge halkı da iletişim ve etkileşim halinde. Siyam topraklarında 9. Yüzyılın başlarından itibaren Müslüman tüccar topluluklarına rastlanıyor. Tayland'ın çeşitli ve etnik açıdan zengin Müslüman nüfusu; hem yerli Tay ve Malaylardan; hem 13. Yüzyıldan bu yana sufi tüccar ve davetçi sıfatıyla göç etmiş etnik gruplardan köken alıyor.

Tarihi Siyam’ın ticari gelişimi 15. yy Ayutthaya Krallığı döneminde Çin, Hindistan, İran ve Arap yarımadasından Müslüman tüccarların sık ziyaretine atfedilmekte. Bu dönem onbinlerce Müslümanın Siyam’da ikamet ettiği ve camilerin külliyeleriyle bir eğitim ve yaşam merkezi olarak aktif faaliyet yürüttüğü seyahatnamelerden okunuyor.

Siyam ve civar bölgede farklı tarihlerde hüküm süren Malakka Sultanlığı, Açe Sultanlığı, Johor Sultanlığı, Sulu Sultanlığı, Pattani Sultanlığı, Ternate Sultanlığı gibi Müslüman devletler nezdinde Arap alfabesinden uyarlanmış yazım dili olarak Cavi kullanılmaktaydı. Halen Phuket ve Patani gibi Tayland eyaletlerinde çeşitli eğitim kurumları yahut yerel yönetimler bünyesinde Cavi’ye yer verildiği biliniyor. 

Malezya Cohor eyaletinde Cavi içeren bir cadde tabelası

Tayland etnik Malaylara yurt olan; Malezya ve Endonezya'dan sonra dünyada üçüncü ülke. Tayland Müslümanlarının üçte ikisi etnik olarak Malaylardan oluşuyor. Narathiwat, Pattani, Yala, Songkhla ve Satun gibi Güney Tayland eyaletlerinde yaşayan ve Kelantan-Pattani Malaycası konuşan Patani Müslümanları daha ziyade Malay kökenli.

Bangkok başta olmak üzere Phuket, Krabi, Trang, Phatthalung ve Ranong güney illeri ise etnik kökeni İslam potasında eritmiş geniş ve çeşitli bir Müslüman nüfus barındırıyor. 

Dosyamızda Bangkok çevresinde yerleşen, Tay Malayların günlük yaşamından söz edeceğiz.

Bangkok Müslümanlarının kültür ve gelenekleri

Tayland’da yaşayan Müslümanlar pek çok Güneydoğu Asya ülkesinde olduğu gibi sufi geleneklerini benimsiyor. Her hafta yahut yeni hicri ayın her Cuma gecesi olduğu gibi Rebiulevvel ayı boyunca da camiler ve çeşitli merkezlerde Mevlid merasimleri düzenliyor; salavat-ı şerifeler getiriyor ve kasideler terennüm ediyorlar. 

Tayland genelinde binlerce cami bulunuyor, herbiri farklı bir geleneği temsil etse de kapıları tüm Müslümanlara açık. Pek çok caminin avlusu etrafında külliye içinde halen faaliyet gösteren medrese ve imarethaneler yer alıyor.