Heyelan nedir? Heyelana karşı nereler güvenlidir?

Heyelan ya da toprak kayması, zemini kaya veya yapay dolgu malzemesinden oluşan bir yamacın yerçekimi, eğim, su ve benzeri diğer kuvvetlerin etkisiyle aşağı ve dışa doğru hareketidir.

Kayalardan, döküntü örtüsünden veya topraktan oluşmuş kütlelerin, çekimin etkisi altında yerlerinden koparak yer değiştirmesine heyelan denir.

Bazı heyelanlar büyük bir hızla gerçekleştikleri halde bazı heyelanlar daha yavaş gerçekleşirler. Heyelanlar yeryüzünde çok sık meydana gelen ve çok yaygın bir kütle hareketi çeşididir ve aşınmada önemli rol oynarlar.

Büyük heyelanlar aynı zamanda topografyada derin izler bırakırlar. Türkiye’de en fazla görülen yerler Karadeniz Bölgesi’nde özellikle Doğu Karadeniz şerididir.

• Eski heyelan bölgeleri
• Doğal yamaçların üst ve topuk kesimleri
• Eski dolguların üst ve topuk kesimleri
• Çok dik ve derin yamaçların üst ve topuk kesimleri
• Atık sistemlerinin kullanıldığı ve yerleşimin geliştiği tepelik alanlar heyelana karşı duyarlı alanlardır.

Heyelan tehlikesine karşı güvenli olan alanlar ise:

• Geçmişte herhangi bir hareketin meydana gelmediği sert ve masif kayaların oluşturduğu yamaçlar
• Yamaç eğiminde ani değişimlerin gözlenmediği nispeten düşük eğimli araziler
• Burun şeklinde çıkıntılı sırtların üstü veya çevresi gibi alanlardır.

Olası bir heyelan durumundan kuşku duyulduğunda;

• Derhal yerel yönetimle temasa geçilmelidir.
• Heyelandan etkilenebilecek çevre bilgilendirilmelidir.
• Yapılar boşaltılmalıdır.

Heyelan öncesinde, anında ve sonrasına neler yapılmalı?

Sivil Savunma Derneği (SİSAD) heyelan tedbirlerine ilişkin şu bilgileri paylaşıyor:

Heyelandan önce :

· Yaşadığımız bölgedeki heyelan riskleri hakkında bilgi edinmeli, Aile Afet Planımızda gerekli ek önlemleri almalıyız.

·  Olası bir heyelan durumunda gerekli olacak ihtiyaç maddelerini afet ve acil durum çantamıza eklemeliyiz.

·  Yoğun ve kesintisiz yağan yağmurlar gibi riskli durumlarda yetkili kurumların yapacağı duyuru ve anonsları takip etmeliyiz.

Heyelan esnasında :

Heyelana kapalı bir alanda yakalanmışsak;

·  Evimiz veya içinde bulunduğumuz bina tehlikedeyse, tahliye etmeli -hızlı hareket edebilecek durumdaysak-, acil durum çantamızı ve evcil hayvanlarımızı yanımıza almalıyız.

·  Binadan çıkmak ve heyelan bölgesinden uzaklaşmak için yeterli vaktimiz yoksa içeride kalıp;

·  Sağlam eşyaların altında veya yanında hayat üçgeni oluşturarak ÇÖK-KAPAN-TUTUN hareketini uygulamalıyız.

Şayet açık bir alanda heyelan tehlikesi ile karşı karşıya kalmışsak;

·  Tehlike anında heyelan veya çamur akıntısının yolundan uzak durarak hemen mümkün olduğu kadar yükseklere doğru uzaklaşmalı ve çevremizde yaşayan insanları toprak kaymasına karşı uyarmalıyız.

·  Çamur ve moloz akmasından kaçabilecek zamanımız veya etrafımızda arkasına saklanacağınız sağlam bir yapı yoksa ÇÖK-KAPAN-TUTUN hareketi ile başımızı ve boynumuzu korumalı,

·  Acil servislerle ve yerel belediye ile iletişime geçmeliyiz.

Heyelandan sonra :

·  Her şeyden önce güvencede olduğunuzdan emin olun. Gerekiyorsa tehlikeli bölgeden uzaklaşarak kendinizi güvenceye alın.

·  Yakınınızda bulunan elektrik, gaz ve su kaynaklarını hemen kapatın. Çevrenizde gaz kaçağı olmadığından emin olana kadar bulunduğunuz yeri kibrit veya diğer yanıcı maddeler ve ya elektrikli aletlerle aydınlatmaya çalışmayın. Fener kulanın.

·  Çevrenizde yaralı veya yardıma muhtaç kişiler varsa, yangın ve yeni bir heyelan gibi bir tehlike yoksa onları yerlerinden oynatmayın.

·  Tehlikeli duvarlar, çatılar ve bacalara karşı çevrenizdekileri uyarın ve bunların etrafında dolaşmayın.

·  Radyo ve televizyon gibi kitle iletişim araçlarıyla size yapılacak uyarıları dinleyin.

·  Cadde ve sokakların acil yardım araçları için boş bırakın.

·  Eşya almak için zarar görmüş binalara girmeyin.

·  Zemin örtüsünün kaybından kaynaklanan erozyon ani su baskınlarına neden olabileceğinden, hasarlı zemini mümkün olan en kısa sürede yeniden tesis edin.