Toprak kirliliğinin önüne nasıl geçilebilir?

Toprak, yapısında organik madde ve kayaların çeşitli türlerini bulunduran ve içerisinde hava, su ve pek çok canlıyı barındıran maddedir.

Toprak genellikle tarımsal bir konu olarak düşünülse de insan ve diğer canlılar için gereken gıda ve suyun yanında arıtma, yapı ve kullanım materyalleri hizmetlerinde yer alan doğal bir kaynaktır.

Toprak kirliliği, insan faaliyetleri sonucunda toprağın fiziksel, kimyasal, biyolojik ve jeolojik yapısının bozulması anlamına geliyor.

Toprak kirliliğinin sebepleri

Yanlış tarımsal uygulamalar, fazla veya yanlış gübre ile tarımsal mücadele ilaçlarının kullanımı, atık ve artıkların kontrolsüz bir şekilde toprağa atılması, tehlikeli maddelerin toprakta birikmesi sonucu oluşmakta.

Ağır metaller, kanalizasyon atıkları, tarım alanlarında kullanılan pestisitler gibi endüstriyel ve evsel atıklar toprak kirliliğine sebep olmakta.

Özellikle son yıllardaki sanayileşme faaliyetleriyle birlikte çevrede ve toprakta ağır metal ve tehlikeli madde kirliliği meydana gelmekte.

Ağır metaller ve etkileri

Ağır metaller, düşük konsantrasyonlarda bile insanlar ve diğer canlılar üzerinde zehirli etki meydana getiriyor. Kurşun, kadmiyum, krom, demir, bakır, cıva gibi metaller ağır metal sınıfına girmekte. Örneğin bakır doğada çok yaygın olarak bulunan bir madde. Son yıllarda artan endüstriyel faaliyetler sonucu doğadaki bakır miktarında artış gözlenmiştir. Büyük canlılar için temel yapı bileşeni iken küçük canlılar için zehirleyici özellik göstermektedir.

Bu özelliğinden dolayı böcek zehri, antibakteriyel madde vb. şeklinde tarımda zararlı böcek ve mikroorganizmalara karşı kullanılmakta.

Toprakta majör ve minör elementler bulunur. Bakır minör elementler grubuna girer. Canlılarda zehirleyici etkiler gösterir. Ama bakır, bordo bulamacı olarak tarımda mantarları önlemek için kullanılmakta.

Kirleticilerin topraktaki konsantrasyonlarına bağlı olarak bitki ve tüketiciler açısından potansiyel toksisite miktarı belirlenebilmektedir. Bazı kirleticilerin besin zincirine katılmaları ile biyolojik birikim meydana gelebilmektedir. Bu açıdan bakıldığında toprak kirliliği insan ve hayvan sağlığını da olumsuz bir şekilde etkileyebilmektedir.

Toprak kaybına sebep olan faktörler

Toprağın amacına uygun olarak kullanılmaması da toprak kirliliğinin bir başka yönü. Örneğin, orman örtüsünün yok edilmesi erozyona sebebiyet vermekte ve sonuçta toprak kaybı oluşmakta.

Toprak kaybına sebep olan diğer bir faktör ise toprak işleme faaliyetleri. Toprak uygun şekilde işlendiği takdirde, üretkenliği ve verimliliği olumlu etkilenmekte. Tersi durumda ise verim düşmekte. Toprağın verimli halde olması yapısında bulunan mikroorganizmalar tarafından bitkilere azot ve fosfor verilmesini sağlamaktadır.

Toprağın çok fazla işlenmesi nem ve canlılık kaybına neden olur. İyi işlenmiş ve kötü işlenmiş toprak vardır. Ama her ikisinde de kayıp meydana gelebilir. 1970’li yıllardan beri toprak işlemesiz tarım önerilmektedir. Ayrıca topraktaki organizmalar bitkilere azot ve fosfor vermez. Mevcut besin maddelerinin toprakta tutunması, taşınması, yarayışlı hale gelmesi için çalışırlar. Besin kaynaklarının menşeleri çeşitlidir.

Toprak kirliliği nasıl önlenebilir?

* Tarım alanlarının amacına uygun kullanılmasına ve gübrelerin kimyasal yapılarına dikkat edilmeli.

* Sera gazlarını büyük ölçüde engelleyen ormanlarımız korunmalı, yeşil alan miktarının artırılması için çalışmalar yapılmalı.

* Endüstriyel tesislerin verimli tarım alanlarından uzakta kurulması sağlanmalı. Katı atıklar, atıksular ve sızıntı suları mevcut yönetmeliklere uygun olarak bertaraf edilmeli.