İmam Buhari'nin İlim Yolculukları

Yıl 810. Buhara'nın kadim sokaklarında doğan bir çocuk, ileride tüm İslam dünyasının hadis ilminde en güvenilir isimlerinden biri olacak.

O, ilmiyle asırları aşan bir miras bırakacak. O, İmam Buhari. Hadis ilminde devrim niteliği taşıyan çalışmalar yapan ve kırk yıl süren uzun bir ilim yolculuğuna çıkan bu büyük alim, ardında milyonların hayatına dokunan eserler bıraktı.

Dinlemek için:

İmam Buhari’nin ilim yolculuğu, doğduğu şehir Buhara'da başladı. Henüz on yaşında Kur’an-ı Kerim’i ezberleyen genç Buhari, kısa sürede hadis ilmine yöneldi. Çevresindeki alimlerden hadis dersleri almaya başladı. Bu dönemde Muhammed b. Selam el-Bikendî, Muhammed b. Yusuf Bikendî ve Harun b. El-Eş’as gibi hocalardan hadisler dinledi. Ancak onun ilim aşkı Buhara ile sınırlı kalmadı.

İlk Yolculuk ve Mekke Günleri

İlk uzun yolculuğunu annesi ve kardeşiyle birlikte yaptı. Hedefleri Kabe'yi ziyaret etmekti. Mekke’ye ulaştıklarında İmam Buhari, ilim yolculuğunun başladığını hissetti. Henüz 16 yaşındaydı ve bu yolculuk kırk yıl sürecekti. Peygamber Efendimizin (SAS.) hadislerini ravilerden bizzat dinlemek, hadisleri toplamak ve tasnif etmek onun en büyük amacıydı.

Hacdan sonra Mekke’de kaldı. Burada iki yıl boyunca büyük alimlerden hadis dersleri aldı. Özellikle Ebu Abdullah b. El-Mukrıî, Hallad b. Yahya el-Humeydî ve Ahmed b. Muhammed el-Ezrak’ın ders halkalarında bulundu. Mekke'deki bu süre, onun hadis ilmine olan bağlılığını daha da güçlendirdi.

Medine’de Geçen Yıllar ve "et-Târihu’l-Kebîr" Eseri

İki yılın ardından, İmam Buhari Medine’ye geçti. Burada, meşhur muhaddisler olan Abdülaziz Üveysî, Mutarraf b. Abdullah ve Ebî Sabit Muhammed b. Abdullah’ın derslerine katıldı. Ancak Medine’de kaldığı süre, onun için sadece bir öğrenme süreci olmadı. Aynı zamanda bir eser yazdı. Eserlerinden biri olan et-Târihu’l-Kebîr’i bu dönemde, Medine’de tamamladı. Bu eser, sahabe döneminden kendi dönemine kadar olan hadis ravilerini anlatıyordu.

Kaynaklar, İmam Buhari’nin bu eseri yazarken mehtaplı gecelerde Peygamber Efendimizin (SAV) kabrinin yanında oturduğunu ve burada eserini kaleme aldığını anlatır.

Şam, Mısır ve Basra’ya Seyahatler

İmam Buhari Medine’den sonra Şam’a gitti. Burada yaşayan meşhur hadis alimlerinden hadis dersleri aldı. Şam’da geçen üç yılın ardından Mısır’a yöneldi. Mısır’da da Said b. Ebi Meryem, Abdullah b. Said, Said b. Tüleyd, Ahmed b. Salih, gibi önemli alimlerin ders halkalarına katıldı.

İmam Buhari'nin Mısır’a iki kez gittiği bilinmekte, ancak ikinci seyahatinin zamanı hakkında net bir bilgi mevcut değil.

Basra, İmam Buhari’nin hayatında özel bir yere sahipti. Burada beş yıl boyunca hadis dersi aldı ve her yıl hacca gidip geri döndü. Ebu Asım en-Nebil, Abdurrahman b. Hammad eş-Şuaysî ve diğer birçok alimden hadisler aldı. Basra’da kaldığı yıllarda sadece ilim öğrenmekle kalmadı; aynı zamanda dersler vererek kendisinden hadis almak isteyenlerle görüştü, hadis rivayet etti.

Bağdat ve Diğer İlim Merkezleri

Bağdat, İmam Buhari için önemli bir ilim merkeziydi. Her gidişinde Ahmed b. Hanbel’i ziyaret etti, Muhammed b. İsa b. Et-Tubba’, Süreyc b. Numan, Ali b. Mansur, Affan b. Müslim, Ebu Bekr İbnu’l Esved gibi büyük alimlerle bir araya geldi. Buhari Bağdat’a en az sekiz defa gitmiş ve her gidişinde hadis meclislerine katılmıştı. Bu meclislerde isteyenlere hadis öğretti, birçok kimse kendisinden hadis rivayet etti. Kaynaklarda Buhari’nin Bağdat’tayken hadis imla meclisinde 20.000 kişinin hazır bulunduğu yer almaktadır.

Bağdat’tan sonra İmam Buhari, bir ilim yolcusu olarak Irak’a, Nişabur’a Belh’e, Firebr ve Semerkant’a gitmeye devam etti. Hicri 249, Miladi 863 yılına kadar farklı şehirlerde, ilim öğrenmek ve öğretmek için seyahatlerine devam etti. Ancak bu yolculukların sonunda doğduğu topraklara, Buhara’ya dönmek istedi."

İmam  Buhari ömrünün sonuna doğru, doğduğu topraklara geri dönmek, birikimini kendi memleketindeki insanlarla da paylaşmak istedi. Horasan, Rey ve Nişabur gibi şehirlerde hadis meclisleri düzenleyerek ilim öğretti. Ancak ömrü memleketine dönme arzusunu gerçekleştirmeye yetmedi. Hicri 256 yılında, Semerkant’ın yakınlarında vefat etti. Bu yolculuklarda yaklaşık bin hocadan ders aldı. El-Camiu’s-Sahîh eserinde 309 hocadan hadis rivayet ettiği bilinmekte.

Onun ardından yazdığı eserleri ve binlerce hadis rivayet eden öğrencileri kaldı. Öne çıkan öğrencileri arasında Müslim, Ebû Zür’a er-Râzî, Ebû Hâtim er-Râzî, Tirmizî, en-Nesefî, Nesâî, İbn Huzeyme yer almaktadır.

İmam Buhari, sadece hadis ilminin değil, İslam dünyasının ilim tarihinde silinmez izler bırakmış bir alimdir. Onun hayatı, ilim aşkıyla dolu bir yolculuğun, hikayenin ve mirasın hikayesidir.

Onun bıraktığı miras, asırlardır İslam dünyasında bir ışık olarak parlamaya devam ediyor. İmam Buhari, bir alimden öte, ilmin aşkına tutulmuş bir yolcuydu.