Çocuklara sorumluluk kazandırmanın püf noktaları

“Çocukların sorumluluk sahibi bireyler olmalarını sağlamak için ebeveynlerin kendi davranışlarını gözden geçirmeli” diyen Uzman Psikolog Ayşegül Güner Algan, olumlu pekiştirme yöntemlerin öğrenilmesi ve çocuklara karşı empatiyle yaklaşılması gerektiğini belirtti.

Algan, odasını toplamak, ödevlerini yapmak ve sağlıklı alışkanlıklar kazanmak gibi konularda direnç gösteren çocuklar için uygulanabilecek etkili yöntemleri paylaştı.

Kişilik özellikleri ve çevrenin rolü

Psikoloji biliminin insan karakterlerini incelerken kişilik yapısını beş temel boyutta ele aldığını ifade eden Algan, bu boyutlardan birinin ‘sorumluluk’ olduğunu belirtti. Sorumluluk düzeyi yüksek bireylerin daha organize, çalışkan ve detaycı olduğunu, bu özelliklerin genellikle akademik ve profesyonel başarı ile ilişkilendirildiğini ancak bunun bir genelleme olduğunu hatırlattı.

Ebeveyn davranışlarının öneminden bahseden Algan, “Kişilik, doğuştan gelen yatkınlıkların çevrenin etkisiyle şekillendiği bir yapı olarak tanımlanabilir. Çocukların çevresi ise erken yaşlarda genellikle ailelerinden ibarettir. Bu nedenle ebeveynlerin davranışları çocuklarının sorumluluk bilincini geliştirmesinde kritik bir role sahiptir” ifadelerinde bulundu.

Ebeveyn davranışlarının etkisi

Ebeveynlerin kendi davranışlarının çocuklara rol model oluşturduğunu söyleyen Algan, sözlerine şöyle devam etti:

“Anne babalar, çocuklarının sorumlu olmasını isterken kendi sorumluluklarını ne ölçüde yerine getirdiklerini sorgulamalıdır. Verilen sözleri tutmak, programlara sadık kalmak ve çocuğun beklentilerini sistematik bir şekilde karşılamak, çocuklara sorumluluğu öğretmenin ilk adımlarıdır.”

Ödül ve ceza kullanımı

Sorumluluk bilinci kazandırırken ödül ve ceza yöntemlerinin doğru bir şekilde uygulanması gerektiğini ifade eden Algan, cezadan ziyade olumlu pekiştirme yöntemini önerdi.

Algan, “Çocuğun yaptığı davranış ile aldığı ödül arasında bir ilişki kurmasını sağlamak önemlidir. Güçlü bir duygusal bağ kurmak ve kuralların neden gerektiğini açıklamak, çocukların bu kuralları içselleştirmesini kolaylaştırır” tavsiyelerinde bulundu.

Evdeki sorumlulukları ailece yapılan etkinliklere dönüştürmenin, çocukların bu görevleri daha düzenli ve mutlu bir şekilde yapmalarını sağlayacağını belirten Algan, “Azarlanmadan, mutlu bir ortamda gerçekleştirilen aktiviteler, istenilen davranışların uzun vadede kalıcı olmasına yardımcı olur” dedi.