Düşünme her zaman amaçlar tarafından yönlendirilir. Yaptığınız her şey bir amaçla alakalıdır. Amacınız başarmaya çalıştığınız şeydir. Her durum ve her şartta hedeflediğinizdir.
Amacınız net olmadığında, gerçekdışı olduğunda, çelişkili olduğunda veya ifade ettiğiniz amaca bağlı kalmadığınızda yanlış düşünmeye başlarsınız. Bazı amaçlar kısa vadeli ve geçici, bazıları ise uzun vadeli ve kalıcıdır. Bazıları birincil derecede öneme sahipken bazıları ikincildir. Bazıları hayatınızın temel misyonunu temsil ederken bazıları ise başka amaçlarınıza aracı olur.
İnsan hayatında genelde açık ve örtülü hedefler arasında bir uyuşmazlık vardır. Yani, bir siyasetçinin açık gayesi genelde kamuya hizmet etmek olarak görülürken, örtülü gayesi ise seçilmek, hırslarına hizmet etmek olabilir.
Yaşam tarzınıza rehberlik eden amaçları incelemek önemlidir. Bu amaçların hangisinden açıkça haberdarsınız? Hangileri düşüncelerinizin arkasında gizleniyor? Hangilerini kolayca kabullenemezsiniz? Kaçı sizi gerçekdışı hareketlere sevk eder? Kaçı sizi önemli başarılara götürür? Hangilerini başarmakta güçlük çekiyorsunuz? Neden?
Başkalarının amaçlarını değerlendirebilmek de önemlidir. İnsanların gerçek amaçlarının genellikle belirttikleri amaçlarla çeliştiğini görmek görüntüye aldanmamanızı sağlar ve sizi başkaları tarafından manipüle edilmekten korur.
Bugün dikkat edeceğiniz şey: Amaca odaklanma
Bugün hedefler, amaçlar, gündemlere odaklanın. Neyin peşinde olduğunuzu ve ona nasıl ulaşmaya çalıştığınızı düşünün. Hedeflerinizin durumunu iç içe geçmiş, birbirine zıt veya karşılıklı olarak tutarsız olup olmadığını belirleyin. Gerçek amacınız ile belirttiğiniz amacın birbirinden farklı olup olmadığını belirleyin. Hayatınızın herhangi bir bölümünde gerçek amaçlarınızı itiraf edip edemeyeceğinizi kendinize sorun. Aile üyelerinizin, iş arkadaşlarınızın ve dostlarınızın neyin peşinde olduğunu öğrenin. Gerçek ve en temel hedefleri nelerdir? Çelişkili dürtüler ve amaçlarla yaşamları ne ölçüde baltalanıyor? Gerçek amaçlarını ne ölçüde itiraf edebilirler?
Kişisel hayat planınızı yapın. Kişisel, mesleki, politik, ekonomik ve sosyal hedeflerinizi gözden geçirin. Önemli hedeflerinizin bir listesini yapın ve bunların tutarsız olup olmadığını belirleyin.
Hedefe odaklanmaya yardımcı sorular:
• Bu durumda benim maksadım tam olarak nedir?
• Neyi başarmaya çalışıyorum?
• Bu amacım gerçekçi mi?
• Bu amacım ahlaken meşru mu?
• Şu anda benim en önemli misyonum nedir?
• Bu misyonu başarmak için yapmam gereken ilk şey nedir?
• Eşimin, çocuklarımın ve arkadaşlarımın gündeminde ne var?
• Benim gündemimdekiler eşimin, çalışanlarımın ve yöneticilerimin gündeminden ne kadar farklı?
• Dile getirdiğim planlarım gerçek planlarımdan ne kadar farklı?
• Bu durumda gerçek maksadımı kolayca itiraf edebilir miyim? Edemezsem neden?
Amaçları hedefleyen stratejiler:
• Bir toplantıdayken belirtilen amacı not edin ve bu amaca uyulup uyulmadığını gözlemleyin. Toplantıya katılanlar amaçtan uzaklaştığında bu durumu fark edin ve şu tarz sorular sorun: “Tekrarlayacak olursak asıl amacımız nedir?”, “Bu tartışma bu amaca ulaşmamıza nasıl yardımcı olur?”
• Belirtilen amaçların gerçek amaçlarla çeliştiği durumları fark edin. Şunları söyleyerek müdahale edin: “Amacımızın X olduğuna inanıyorum. Ancak eylemlerimiz çelişkili bir amacı ima ediyor gibi görünüyor. Bu çelişkilerle nasıl başa çıkabiliriz?”
Davranışınıza rehberlik eden ana amaçlar hakkında her gün derinlemesine düşünün. Davranış kalıplarınızı tanıyın ve ardından bunları ortaya çıkaran amaçlarınızı şu şekilde belirleyin: “Yaptığım ana şey- lerden biri X. Bu nedenle, X’i açıklayan amacım Y olmalıdır.” Örneğin, düzenli egzersiz yapmak “istediğinizi” ve bunun hedeflerinizden biri olduğunu söyleyebilirsiniz. Fakat sonra egzersizi nadiren yaparsınız. Aynı zamanda, neden egzersiz yapamayacağınız konusunda bahaneler üretir ve bu davranışınızı (yetersiz egzersiz) makulleştirirsiniz. Aslın- da bu, gerçek amacınızın düzenli egzersiz yapmak olmadığı anlamına gelir. Gerçek amacınız, kendinizi formunuzu korumak için yeterli çaba gösterdiğinize ikna etmek olabilir. Dolayısıyla, gerçek amaçları açığa çıkarmak için davranışları gözlemlemeliyiz.