Abbas Vesim Efendi - Tıp Tarihi

On sekizinci asırda yetişen, hekim, hattat ve astronomi âlimlerindendir. 1689 yılında Bursa’da doğmuş, 1760 yılında 71 yaşında iken İstanbul’da vefat etmiştir. Kabri Edirnekapı dışındaki kabristandadır. 

Küçük yaşta ilim tahsiline başlayan Abbas Vesim Efendi, zamanının saray doktorlarından olan Bursalı Tabib-i Sultani Ali Efendi ile babası Ömer Şifai Efendiden tıp, Yanyalı Es‘ad Efendiden hikmet, felsefe ve Farsça, Ahmed Mısri'den astronomi ve astroloji, Katibzade Mehmed Refi Efendiden tıp ve hüsnü hat dersleri aldı.

Abbas Vesim Efendi aynı zamanda tasavvuf yolunda ilim ve edep dersi alarak Halveti, Kadiri ve son olarak ta Nakşibendi yollarını seçmiş, Mehmed Emin Tokadi hazretlerinden tasavvuf bilgilerini öğrenmiş ve tatbik etmişti. 

18.yy klasik Osmanlı hekimliğinin en önde gelenlerinden olan Abbas Vesim tıbbın gelişmesi konusunda yeri doldurulamayacak bir tabiptir. Kırk yıllık hekimlik tecrübesini yansıtan, Osmanlı tıbbında önemli yeri olan eserler telif etti. Verem hakkındaki görüşleriyle mikrobu tarif etmesi, zamanına göre çok ileri bir seviye olarak kabul edildi. Tıbbı iyice anlayabilmek için fizik ve mekanik ile tecrübe-i kimyaiyenin gerekli olduğunu savunacak kadar aydın görüşlüdür. Bu konuda yazdığı Tıbb-ı Kimya-ı Cedid adlı eseri bunun ispatı durumundadır. Tıbbın temel kavramlarında İbni Sina tıbbına bağlı bir kişidir. Bunda, aldığı eğitim ve yaşadığı çevrenin tesiri büyüktür. En belirgin özelliklerinden birisi de eserlerinde deontoloji (tıp tarihi ve tıp ahlakı) konusunda zamanının düşüncelerini yansıtan değerlendirmelerde bulunması, uygulama şekline yön vermiş olmasıdır.

Abbas Vesim’i üne kavuşturan eseri eski ve yeni tıbbı birleştiren Düstur-ül-Vesim fi Tıbbı’l-Cedid ve’l-Kadim adlı eseri oldu. Doğu ve batı tıbbını karşılaştıran ve mükemmel bir külliyat olan bu eser tıp tarih bakımından önemlidir.

 Astronomi sahasında da kayda değer çalışmalar yapan ve üç Türkçe eseri bulunan Abbas Vesim Efendi'nin özellikle Uluğ Bey Ziyci’ni Türkçeye tercüme etmesi ve ayrıca şerh yapması dikkat çeker.