Kemaleddin Farısi - Karanlık Oda

On dördüncü asırda yetişen büyük matematik ve fizik âlimi. İbni Heysem’le aynı çapta, orijinallik yönünden ise ondan daha üstün görülen bir bilginimizdir. Hayatı hakkında fazla bilgi olmamakla beraber,  M.1267 yılında doğduğu, şimdiki İran toprakları üzerinde yaşadığı bilinmektedir. Daha genç yaşlarında iken üstün kabiliyeti ve gayretleriyle kendisini göstermiştir. Zamanın büyük din ve fen âlimlerinden Kutbeddin Şirazi'nin talebesidir. Hocasının, kendisini Kitabü’l-Menazir’e yönlendirmesiyle onun üzerine dikkatle eğilip satır satır inceledi. Sonra da güzel bir şerhini(yorumunu) yaptı. Bu çalışması ve bununla birlikte özel olarak ilgilendiği fiziğin temel konularından biri olan optik sahasındaki başarılı çıkışları onun sahasında daha da çok tanınmasını sağlamıştır. Optikle ilgili çalışmaları sırasında da kendinden önceki eserleri dikkatli bir şekilde tetkik etmişti. Ünlü fizik bilginimizin M.1320 yılında Tebriz’de vefat ettiği bilinmektedir.

Farisi, İbni Heysem ’in eserini hülasa haline getirmeye çalışırken, kendi ilmi seviyesine göre yeni yeni mevzu ve buluşlara ulaştı. İbni Heysem‘in karanlık oda teorisini geliştirerek daha mükemmel bir teori ortaya atmış, deneyleriyle de bunu doğrulayarak ispat etmiştir. Bunu gerçekleştirmek içinde delik açılmış bir düzlemin karşısına yarı kırmızı yarı yeşil bir nesne yerleştirmişti. Sonra da delik ne kadar küçük olursa, o nispette iyi görüntüler elde edilebileceğini ve görüntülerin deliğin şekliyle hiçbir ilgisi olmadığını gösterdi. Delik ne kadar büyük olursa netice almak o kadar güçleşmekteydi. Görüntülerin ters olarak yansıdığı, bunun fotoğraf makinesindeki sistemle aynı olduğunu da burada kaydetmek gerekir.

Farisi, optik konusundaki ileri derecedeki çalışmaları sırasında geliştirdiği bir aletle, duvar üzerinde bulutları, bulutların hareketini, hatta bir kuşun uçuşunu dahi seyredebilmiş, karanlık oda denilebilecek noktada bütün görüntülerin ters olarak yansıdığını müşahede etmiştir. İlk olarak İbni Heysem tarafından kullanılan ve Kemaleddin Farisi tarafından geliştirilen karanlık oda daha sonraları Levi ben Gereshon tarafından ay tutulmalarında kullanılmıştır.

Farisi, bütün bu konulan incelerken, matematik ve mantık metotlarını kullanarak ilmi açıklamalarda bulundu. Ayrıca matematik, cebir, optik ve genel anlamda fizik ilimleri sahasında önemli eserler bıraktı.