En doğal kaynak; Su

İMSAK	GÜNEŞ	İŞRAK	ÖĞLE	İKİNDİ	AKŞAM	YATSI
06:24	07:53	08:34	12:55	15:25	17:49	19:13

İMSAK

GÜNEŞ

İŞRAK

ÖĞLE

İKİNDİ

AKŞAM

YATSI

06:24

07:53

08:34

12:55

15:25

17:49

19:13

En doğal kaynak; Su

Özel Haber

12.04.2024 |

Su tüm canlıların hayati derecede yararlandığı doğal bir kaynaktır. İnsan besin almadan haftalarca yaşayabilir ama su olmadan ancak birkaç gün yaşanabilir.

Fuzuli’nin su kasidesinde, ‘Başını daşdan daşa urup gezer avare su’ dediği gibi su, gezen bir değerdir.

Suyun kimyası

Su, iyi bir çözücü ve temizleyicidir; temizliğin şiarıdır. Doğal kaynaklı sular, dışarıdan bir müdahaleyle kirlenmediği sürece hem temizdir hem de temizleme vasıtasıdır. Saf su, kokusuz, tatsız, renksizdir.

Suyun kimyasal özelliklerinden bazıları şunlardır:

▶️ Yanıcı özelliğe sahip iki hidrojen atomu ile yakıcı özelliğe sahip olan bir oksijen atomundan oluşmuştur ve söndürücü özelliğe sahiptir.

▶️ Su, polar molekül yapısı sayesinde çok iyi çözücüdür, insan vücudunda pek çok hücre içi metabolik faaliyet suda çözünme ile gerçekleşir.

▶️ Kendi molekülleri ve farklı moleküllerle arasındaki çekim kuvveti sayesinde belirli kılcal yapılar içinde kopmadan yükselebilir ve taşınabilir. Böylece bitkiler karada yaşamlarını sürdürebilir.

▶️ Katı hali olan buzu eritmek için harcanan enerji yüksektir ki böylece biyolojik sistemler düşük sıcaklıklara dayanıklı hale gelirler.

▶️ Suyun hacmi, bilinen tüm sıvıların aksine, belirli bir sıcaklığa (+4°C'ye) düşene kadar azalır, daha sonra tekrar artmaya başlar. Donduğunda ise hacmi sıvı hale göre daha fazladır. Bu nedenle suyun katı hali, sıvı halinden daha hafiftir. Bu yüzden buz, suyun dibine batmayıp su üstünde yüzer.

▶️ Saf su, mineralsiz haliyle elektriği iletmez. Doğada mutlak saf su yoktur. Doğadaki su, havadan bazı gazlar ve topraktan ve çevreden bazı mineraller taşır. İçme suyunda ise insan vücuduna faydalı mineraller bulunur.

▶️ Doğada su, hidrolojik çevrime tabidir; akarsulara dökülen atıklarla kirlense ve okyanuslarda tuzlu su haline gelse de, buharlaşıp atmosfere karıştığında yine temizlenir ve tatlı suya dönüşür

İnsan için su

Su, insan hayatının temel öğelerinden biridir. Su, bir besin maddesi olmasının yanında, içerisinde bulundurduğu mineral ve bileşiklerle vücudumuzdaki her türlü biyokimyasal reaksiyonların gerçekleşmesinde inanılmaz derecede etkin rol oynamaktadır. Su, insanlar için oksijenden sonra gelen en hayati unsurdur. Vücut besin almadan haftalarca canlılığını koruyabilirken susuz ancak birkaç gün dayanabilir.

Vücuttaki su miktarının vücut ağırlığının %10’una kadar düşmesi, aşırı dehidrasyon ismini taşıyan ölümcül bir durumdur. İnsan vücudunun su oranı yaşa ve cinsiyete göre değişmekle birlikte %42- %71 civarındadır, çocukların vücudunda su oranı yetişkinlere göre daha yüksektir.

Su, nefes almak için oksijeni nemlendirir, vücudun pH dengesini korur. Hücrelerdeki moleküllere ve organellere dağılma ortamı oluşturmasından; besinlerin enerjiye dönüştürülmesine, artık maddelerin ilgili yerlere taşınmasına; vücut ısısının düzenlenmesine, eklemlerin kayganlığının sağlanmasına ve elektrolitlerin taşınmasına kadar pek çok görev alır. İnsan hayatının her döneminde beslenme, dolaşım, solunum, boşaltım, üreme gibi hayatsal faaliyetlerin gerçekleşebilmesi için su, gerekli bir maddedir.

İnsan vücudunda kemik, deri, bağ doku ve yağlar dışındaki tüm öğeler, suda çözünmüş halde bulunur. Hücrelerdeki biyokimyasal işler bu çözelti içerisinde oluşur. İnsan kanının %80-90'ı, kasların ise %75'i, beynin % 75’i, kemiklerin % 22’si sudan oluşmaktadır. Vücuttaki ısı ise dışarı yine sulu olan ter ile atılır. İnsan vücudu suyu depolayamaz; vücuttan deri, akciğer, idrar, bağırsak faaliyetleri yoluyla dışarı atılan suyun her gün ikame edilmesi gerekir.

Doğal mineralli sular ve doğal kaynak suları, bedensel fonksiyonları ve metabolik süreçleri düzenlemeye yardımcı olan temel mineralleri içerir. Vücudun su gereksinimi içilen su, içecekler, sıvı yiyecekler ve bunların vücutta emilmesi ve işlenmesiyle sağlanır.

Beslenme uzmanları içme suyunun miktarına ve vücuttaki işlevine ilişkin şunları söylemektedir:

💧 Kişinin ağırlığı ve fiziksel aktivitesine göre günlük içme suyu ihtiyacı 1.5-2.5 litre arasında değişir.

💧 Sabah uyandıktan sonra 1-2 bardak su içmek iç organları harekete geçirir.

💧 Yemeklerden yarım saat önce 1 bardak su içmek sindirime yardımcı olur.

💧 Duş almadan önce 1 bardak su içmek kan basıncını düşürmeye yardımcı olur.

💧 Her 1 bardak çay-kahve içildiğinde vücudun 1 bardak daha su içme ihtiyacı doğar.

💧 Suyu yeterli ve dengeli içmek baş ağrılarına, kabızlığa ve unutkanlığa karşı koruyucudur.

Su Medeniyettir

Su havzaları, insan yerleşimlerinin konumunu belirlemede asırlar boyunca önemli bir etken olmuştur. Ecdat, taşıma suyla değirmen döndürmeye çabalamamış; medeniyetler akarsu havzalarında ortaya çıkmış, gelişmiş, ilerlemiştir.

Günümüzde de dünya üzerinde en yüksek nüfusa sahip 10 nehir havzası toplam dünya nüfusunun yaklaşık dörtte birine ev sahipliği yapmaktadır.

İnsanlığın suyla ilişkisi tarih boyunca artarak devam etmiş, büyüyen nüfus, gelişen şehirleşme ve değişen yaşam standartlarıyla birlikte suya olan talep artmıştır. Öteden beri tarımın en önemli kaynaklarından biri olan su, günümüzde başta enerji üretimi olmak üzere sanayide de yoğun olarak kullanılan ve ikame edilemeyecek bir kaynak haline gelmiştir. Suyun kullanım alanlarının artması, bu kaynağın stratejik önemini bir kez daha gözler önüne sermiştir.

Suyun stratejik önemi

Yeryüzündeki denge ve nizam içinde tatlı ve tuzlu su kaynaklarının dünyadaki hacmi belli ve miktarı sabittir; bilimsel araştırmalar da su miktarının değişmezliğini ortaya koymaktadır. Yeryüzünün yaklaşık %75’i sularla kaplı olmakla birlikte, tatlı su kaynakları bunun sadece %2,5’ini oluşturur. Tatlı suların %70’ini buzul ve kar kütleleri oluşturur, insanların ve diğer canlıların kullanabileceği tatlı suların dünyadaki su kaynaklarına oranı ise %1’dir. Bilim insanları tarafından yeryüzündeki su kaynağının tükenmediği, suyun yağmur, kar veya buharlaşma eksenli geri dönüşümünün sınırsız olduğu belirtilmektedir. Ancak temiz su kaynaklarının zaman içinde hatalı tasarrufuna bağlı olarak azalmasının söz konusu olabileceğine vurgu yapılmaktadır. Su kaynaklarının aslının korunması ve usulüne uygun kullanılması, yeryüzündeki tüm canlıların sudan istifade edebilmesi için yegane şarttır.

Su, çevresel faktörlerden hızla ve fazla etkilenir; suyu etkileyen her şey bitki, hayvan ve insan sağlığını da etkiler. Yaşadığımız çağda artan nüfus, kentleşme, sanayileşmeye tarımsal faaliyetler, bir yandan su kaynaklarında azalmaya, diğer yandan da çevre ve su kirliliğine neden olmaktadır. İçme kullanma suları, ambalajlı sular (doğal kaynak suları, doğal mineralli sular ve içme suları), yüzme suları, yüzme havuzları, kaplıcalar, tarımsal amaçlı su kullanımı, atık sular, su ürünlerinin yetiştirildiği sular, su canlılarına ev sahipliği yapan suların her biri ayrı özen gerektirir. Su, pek çok sektör, kurum ve kuruluşun üzerinde çalışmasını gerekli kılan çok boyutlu bir konudur.

Türkiye’nin su varlığı gittikçe azalmakta ve kalitesi bozulmaktadır. Diğer bir deyişle, artan nüfusu, gelişen ekonomisi ve büyüyen kentleşmesiyle Türkiye, sürdürülebilir sistemler geliştirmediği ve su tasarrufu uygulamadığı takdirde ilerleyen yıllarda “su fakiri” olma, şiddetli su krizi yaşama ihtimaliyle karşı karşıyadır.

Hâlen dünyada 2,7 milyar insan, yılda en az bir ay su sıkıntısı çeken havzalarda hayatını sürdürmektedir. 2050 yılında, su kıtlığı çeken havzalarda yaşayan insanların dünya nüfusunun %40’ından fazlası oluşturacağı tahmin edilmektedir. 2019 yılı itibariyle 2,2 milyar insanın içme suyuna erişimi bulunmamaktadır. Dünya genelinde her üç kişiden biri temiz içme suyuna, her iki kişiden birinin de atık su tesisatlarına erişememektedir. Aslen evrensel bir kaynak olan suyun korunması, sağlıklı bir toplum ve hayat dolu bir çevre için gereklidir.

Çevre ahlakı açısından su

Temiz ve güvenli suya erişim bir insan hakkı olarak tanımlanır. Özü itibariyle temiz olan suyun özünü muhafaza etmek azami derecede önem arz eder.

Çevreye ve içinde bulunan ekosistemlere yansıyan davranışlarımızda, manevi değerlerimizin bizlere kazandırmış olduğu bakış açısı etkilidir. Dinimizde israf yapmama, çevreyi temiz tutma, doğal dengeyi bozmaksızın koruma, tüm insanların ve diğer canlıların haklarına saygı gösterme gibi ahlaki düsturlar mevcuttur. Çevre ahlakı, bütün canlı ve cansız varlıkların suya olan ihtiyacını karşılayarak tüm canlı sistemlerin ayakta kalmasını, gelecek kuşaklara aslen aktarılmasını gerekli kılar.