İlke ve Değerlerinden Ödün Vermeden
Özgür Yayın Platformu Olarak Kalsın Diye
Öğle12:57 İkindi16:07 Akşam18:42 Yatsı20:01 İmsak05:38 Güneş07:02 İşrak07:40
Hava - Hava durumuAçık 21°C Nem %66
Türkçe
5 Rebi'ül-ahir 1446 8 Ekim 2024 Salı
5 Rebi'ül-ahir 1446
İMSAK GÜNEŞ İŞRAK ÖĞLE İKİNDİ AKŞAM YATSI
05:38 07:02 07:40 12:57 16:07 18:42 20:01
Giriş Yap

Anadolu İrfanında selamlaşma

19.06.2024    |

Ecdadı mümtaz kılan ondaki dini yaşamada fevkalade azim yahut sebattan ziyade onu bütün unsurları ile yaşanılır kılmadaki başarısıdır. Gayretleri neticesinde bütün bir halka sirayet etmiş Anadolu ahlakının asırlarca bu topraklarda yaşamasını sağlamışlardır.

Eskilerde en gözde âdetimiz gelen geçene, karşılaştığımıza, gördüğümüze göreceğimize selâm vermek ve yollamaktı. Özellikle İstanbul ahalisi sokakta karşılaştıkları tanıdık tanımadık herkese selâm verirdi. Esasen tanışma faslı selâmlaşmakla başlardı. Selâm verme alışkanlığı olmayanlara ise genelde "yoz” veya “ham” olarak bakılırdı. Hatta birbirlerine dargınlığı olanlar bile karşılaştıklarında mutlaka selâmlaşırlardı. Selâmlaşmak, Müslümanın yapması gereken zorunlu bir ibadet olarak bile algılanırdı.

Dinimize göre selâm vermek sünnet, selâm almak ise selâm verenin muhatabı üzerindeki bir hakkıdır. Muhatabın selâmı verenden daha güzel biçimde alması Kur’an’ın emri, Resulullah Efendimiz'den gelen usûlu ve erkanıdır.

 “(Bir mü’min tarafından İslâmî) bir selam ile selamlandığınız zaman siz de ondan daha güzeliyle selama karşılık verin veya en azından verilen selamın aynısı ile mukâbele edin. Allah her şeyin hesabını yapandır.” (Nisâ Suresi, 4/86).

İnsanlar birbirleriyle karşılaştıklarında kimisi “Selâmü Aleyküm” derdi, kimisi “Selâmün Aleyküm” derdi, kimisi “Selâmı aleyküm” derdi, kimisi “Selâmın aleyküm” derdi, kimisi “Selâm aliküm” derdi ve hatta “Selâmlı aliküm” diyenler bile vardı. Ancak hepsi de aynı kapıya çıkardı ve hepsinden maksat “Allah’ın selâmı üzerine olsun” demekti.

Köy odalarındaki selâmlaşma âdâbı ise ayrıydı. Köy odasına girenler mutlaka saygı ve edep içinde selâmını verir ve gösterilen yere oturduktan sonra odada bulunan herkes yeni gelene bu kez “Merhaba” derdi. Merhabadan murat: "Burada eminsin, burada sana kötülük gelmez, ben senin dostunum" idi. Aynı davranış selâm verip eve gelen misafirlere karşı da sergilenirdi.

Selâmlaşma sadece sözle yapılmaz beden dili de kullanılırdı. Dil selâmı telkin ve teklif ederken el ‘’muhabbetin yüreğimde ‘’ anlamında göğse götürülür sonra ‘’yâdın dilimde’’ anlamında dudağa değdirilir ve en son ‘’başımın üstünde yerin var’’ anlamında başa konulurmuş. 

Eski kültürümüzde selâmlaşma, hal hatır sorma ve vedalaşma son derece ince ayrıntılarına kadar belirlenmiş, her biri ayrı manaya gelen hikmet dolu sözlerle yapılırdı. 

İslam âdâbı gereği selâmı küçük büyüğe, az çoğa verir. Hatırı ise büyük küçüğe sorar. Küçük büyüğe hatır sorarken "Allah ömürler versin" der. Küçüğe selam, büyüğe saygı, hürmet gönderilirdi. Büyükler küçüklerin gözlerinden öper, küçükler büyüklerin ellerinden.

Konuşmada küçük büyüğe "arz eder". Büyüğün sözlerine "buyurduğunuz gibi" denir. Sizden çok küçük olmadığı halde, tevazu gereği "efendim arz etmiştim" diye cümleye başlayan birine hemen "estağfirullah" diye cevap verilir. Eski insanlar kendilerinden "bendeniz", "kulunuz", "fakir", "abd-i aciz" gibi kelimelerle bahsederler. Büyüğe "bir emriniz var mı?" diye sorulur, büyük ise tevazu gereği cevap olarak "estağfirullah ricam olabilir" derdi. Yolda bir iş yapan görüldüğünde "kolay gelsin", yemek yiyene "bereketli olsun", balıkçıya "rast gele", abdest alana "hayrını gör", namaz kılmış olana "Allah kabul etsin" diyerek hayır dua edilir, dil boş sözden ve hayırsız lakırdıdan uzak tutulurdu.     

Evlerin kapı tokmakları, penceredeki çiçeklerin gösterdiği mânâdan geri değildi. Kapı tokmakları çift halkadan müteşekkildi. Bunlardan, aslan başı motifli ve büyük olanı kalın, çiçek motifli ve küçük olanı da ince ses çıkartırdı. Eğer eve bir erkek misafir gelmiş ise, kalın sesli tokmağı tıklatır, içerdeki ev sahibi gelenin bir  beyefendi olduğunu anlar, kapıyı evin beyi açardı. Bey yoksa mahremiyete uygun olarak kapı açılırdı. İnce sesli tokmağın sesi duyulmuş ise, gelenin bir hanımefendi olduğu anlaşılır, kapıyı evin hanımı açardı.

Bir eve girerken destur alınır. Bir yere girildiğinde kalkılırken mutlaka izin istenirdi. Çünkü gelmek irade, gitmek icazetledir. Müsaade isteyip kalkılır ve cevaben "estağfirullah, ayağınıza sağlık, yine bekleriz" şeklinde mukabele edilirdi. Yemekte ev sahibine söylenen "ellerinize sağlık, kesenize bereket, Allah ziyade etsin" gibi sözlere, "beğendiyseniz bir daha yapalım, beğenmediyseniz beğendirene kadar yapalım" sözleri ile karşılık verilirdi. 

Vedalaşırken "Allahaısmarladık, Allah'a emanet olunuz, sağlıcakla kalınız, hoşçakalınız" denilirdi. Cevaben de "yolunuz açık olsun, güle güle, selametle, uğurlar olsun" şeklinde karşılık verilirdi. Özellikle İstanbul Türkçesi'nde "devletle!" şeklinde yolcu edilip, kapıda gidenin arkasından "hayırlara karşı" denilirdi. 

Tasavvuf ehlinin büyüklerle vedalaşırken "fakiri gönülden çıkarmayınız" sözüne, büyükler "gönüldesiniz efendim, gönülden çıkarmayız" şeklinde cevap verirlerdi. 

İşte böyle edep, erkan bilenlere "çelebi adam, efendi adam" denilir, tersi olanlardan da "yol yordam bilmez nadanın biri" diye bahsedilirdi.  

 

­
Kabe
Canlı Yayın
Şuan Canlı Yayın
Canlı Yayın
AKRA CANLI
 / 
player image icon close icon
AKRA CANLI
Canlı Yayın
Canlı Yayın Add Icon volume up
 / 
Canlı Yayın
fast rewind
fast forward
Playlist
Bu özelliği kullanabilmek için üye girişi yapmanız gerekmektedir
  
Fikrini Paylaş
TAAHHÜTNAME

Hazırlamış olduğum ve sitenize gönderdiğim/ teslim ettiğim, tamamen orjinal ve bana ait olan, projemin/görüntü veya kaydımın, AKRA MEDİA tarafından kendisine ait kablolu/karasal/uydu, şifreli/şifresiz, free/paralı TV, video, DVD, VCD,VHS ,radyo, kaset, sinema ve sair mevcut yada ortaya çıkacak her türlü İşaret, ses ve /veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletim hakkı ve tüm internet siteleri ve sosyal medya platformlarında yayınlamasına, çoğaltma hakkı, yayma hakkı, işleme hakkı ve temsil hakkının kullanılmasına süresiz olarak müsaade ediyorum.

Projemin/görüntü veya kaydımın, bant, CD, VCD, DVD, GSM, MP3 Player, dijital kayıt vb. tüm yollarla kayıt, çoğaltma ve dağıtım haklarını, bilişim veya iletişim ortamında görüntülenmesini, iletilmesini, okunmasını, izlenmesini, dinlenmesini vb. interaktif veya normal CD, VCD, DVD, GSM, MP3 Player vb. şekilde basılarak veya ses kayıtlarının metin haline getirilip kitap olarak piyasaya sunulmasını sağlayacak her türlü materyal üzerine kaydı ile çoğaltılması, kullanılması, işlenmesi, yeniden ve genişletilmiş şekilde sesli, yazılı ya da görüntülü yayın haklarını, bu suretle de çoğaltılarak kullanılması, dağıtılması, pazarlanması vb. fikri, mali ve manevi haklarımın tamamını, programda gerekli görülen değişiklikleri yapma haklarımı bila bedel olacak şekilde, AKRA.MEDİA sitesine ve bu site'nin yetkilisi ve sahiplerine devir ve temlik ettiğimi, beyan, kabul ve taahhüt ederim.

Şehir Seçin
Close