Sesle gelen gerçek şifa ve rahmet

Şehir hayatının koşuşturmacası içinde motorlu araçların, acil çağrı sirenlerinin, inşaatların gürültüsü arasında bunalmış yürürken kısa bir süreliğine de olsa bir tabiat parkına uğrayıp rahatladığınızı hissettiğiniz oldu mu?

Veya yorucu bir günün sonunda evinize geldiğinizde arkanıza yaslanıp sevdiğiniz bir müziği dinlediğinizde günün stresini attığınızı fark ettiniz mi?

İş saati trafiğinde araç kullanırken radyodan Kur’an tilaveti dinleyerek mana âlemine yolculuk yaptınız mı?

Bir ahengi, melodisi, ritmi bulunan doğal sesler, insanın ruhuna iyi geliyor. Kuş cıvıltısı, su şırıltısı, yaprak hışıltısı gibi tabiat sesleri yahut musıki nağmeleri insana yerine göre huzur ve sükûnet, yerine göre neşe ve heyecan verebiliyor. Bu ahenkli ses Kur’an tilaveti olduğunda ise maddi etkilerinin yanında manevi etkileri de bulunuyor.

Tabiat bestesi

Doğal dünyada ses, insana varoluşundan bu yana eşlik ediyor. Rüzgar, yağmur, gök gürültüsü, dalgalar, çatlayan buz ve hışırtılı yapraklar; cırcır böceklerinin ötüşü, kuş cıvıltıları, kedi mırıltıları, deniz altında balina ve yunusların şarkıları cansız ve canlı varlıklar kökenli doğal ses manzaraları. Açık hava mekanlarının huzur veren, dinlendiren etkisi sadece temiz havadan kaynaklanmıyor.

Tabiat seslerine kulak vermek, işitme duyusunu uyarıyor, beyin kimyasına etki ediyor, stres hormonlarını dengeliyor, kimi zaman rahatlama kimi zaman coşku hissi veriyor. Zira bir ölçü üzere varedilen insanın, tabiat canlılarının uyumlu ve ahenkli bestesini işitmesi, bakışlarını özüne döndürüyor.

Doğal sesleri kayıt altına alındığı cihazlardan dinlemek bile insanda güzel duygular uyandırabiliyor. “Beyaz gürültü” ismi verilen, çevreden gelen diğer sesleri örtmeye yarayan bu sesler, kimi insanlar için yorucu bir günün ardından stres atmaya yardımcı oluyor, kimileri için işyerinde yahut ders çalışma esnasında odaklanmayı kolaylaştırabiliyor.

Beyaz gürültü, deniz, tropik orman, yağmur gibi doğa seslerinden; kuş cıvıltıları, yunus ve balinaların deniz altında çıkardıkları sesler gibi hayvan seslerinden yahut doğal seslere eşlik eden saz nağmelerinden oluşabiliyor.

Bazı araştırmalarda beyaz gürültü eşliğinde ders çalışmanın matematiksel öğrenme becerisini artırabildiği, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu bulunan küçük çocuklarda kısa süreli hafızanın gelişmesine katkı sağladığı ortaya koyuluyor. Diğer yandan beyaz gürültünün öğrenme becerisi üzerine etkisinin kişiden kişiye değiştiği ve özellikle sese hassas bebeklerde ve tüm yaş gruplarında uykuya geçişi kolaylaştırmak üzere kullanılmaması gerektiği belirtiliyor.

Günümüzde bazı toplumsal ve kamusal mekanlarda gürültünün olumsuz etkilerini bertaraf etmek üzere beyaz gürültüden faydalanılıyor. Mesela bir hastanede merkezi sistemden ziyaretçilere enstrümantal müzik sesi dinletilmesi söz konusu.  

Kültürden şifaya: Musıki

Tabiat seslerinin bestesini, kökeni doğadan ve doğallıktan gelen bu doğaçlama müziği dinlemek insanın ruhunu besliyor, insanı olumsuz duygulardan hoş duygulara, stresten teslimiyete bir hal dönüşümü içine sokuyor. Tıpkı bunun gibi seslerin ölçü ve ahenkle ifade edildiği sanat biçimi olan musıkiye kulak vermek ve kendini vererek musıki icra etmek de insanın hem ruhunu hem zekasını besliyor. Kendine özgü evrensel bir dil olan müzik, icra edenlerin kendini daha iyi ifade edebildiği, duygularını ortaya koyduğu bir iletişim aracı olarak tanımlanıyor.

İnsan, bir ritim ve melodi eşliğinde öğrendiği şiir dizelerini çok daha kolay ezberleyebiliyor ve uzun yıllar boyunca hatırında tutabiliyor. Müzik, ölçü ve ritimler, ses ve zaman organizasyonu yoluyla matematiksel-mantıksal zekayı işler hale getiriyor. Aynı zamanda beynin ihtiyaç duyduğu elektriksel enerjiyi sağlayarak dikkati topluyor, kavrayışı güçlendiriyor, zindelik veriyor. Müzik, merkezi sinir sistemi ve beyin kabuğunda yer alan düşünme, öğrenme, konuşma, beden kontrolü ile ilgili merkezleri uyararak geliştiriyor. Beden ve zihin arasında bütünlük ve uyum sağlıyor.

Râzî, Farabi, İbn Sina gibi İslam alimlerinin, Hasan Şuuri Çelebi ve Hekimbaşı Gevrekzade Hafız Hasan Efendi gibi Osmanlı hekimlerinin eserlerinde yer aldığı gibi ses ve müzik, yüzyıllardır ruhi, psikolojik ve diğer hastalıkların tedavisinde kullanılıyor. O dönemlerde farklı isimlerle anılan 650 makamdan bugün 119 tanesi biliniyor. Temelini İslam medeniyetinden alan Türk musıkisi, zaman içinde makamların sınıflandırılması ve ilmi kaidelerin birbirinin üstüne bina edilmesiyle bugün de insanoğluna fayda ve şifa sunmaya devam ediyor.

Dünya genelinde pek çok klinik, araştırma merkezi, sanat merkezi, hastane, bakım evi bünyesinde ve bağımsız alanlarda tedavinin bir unsuru olarak çeşitli ekollerden müzik uygulamaları yapılıyor. Ses, uzman kişilerin elinde uygun makam, seyir, ritim, saz, ton ve beste seçimi ile; kaygı düzeyini dengelemek, stresi azaltmak, sinirleri yatıştırmak, güzel duyguları uyandırmak, cerrahi operasyonlar sonrasında veya fizik terapi gerektiren durumlarda ağrıları azaltmak, depresyon hastalarında hormonal düzensizlikleri hafifletmek, demans hastalarında unutkanlığı azaltmak, bağımlılığı bulunanlarda tamamlayıcı olarak, felç ve kanser gibi hastalıklarda nekahat sürecini kısaltmak üzere kullanılabiliyor.

Şifa ve rahmetin ta kendisi: Kur’an sesi

Kur’an-ı Kerim, bizzat kendi ifadesiyle, inananlar için şifa ve rahmet olduğu bildirilen ilahi söz (İsra, 82); okunduğu zaman onu dinlemek de merhamete erme fırsatı ve sebebi. (A’râf, 204) Kur’an okunması, dinlenilmesi, âyetleri üzerinde düşünülmesi ve uygulanılması ayeti kerimelerde ve hadisi şeriflerde üzerinde hassasiyetle durulan bir konu. (Kehf, 18/27,Sâd, 38/29, Âl-i İmrân, 3/103)

Kelimelerin ve mananın hakkını vererek, tane tane okumak (Müzzemmil, 73/4). güzel sesle, abartılı olmayan nağmelerle okumak (Buhârî, Fezâilü’l–Kur’an, 19; Tevhîd, 32). Kur’an’ı sesle süslemek (Ebû Dâvûd, Vitr, 20; İbn Mâce, İkâmetu’s-salât, 176) tavsiye ediliyor.

Ahenkli sesler içinde kulağa ve gönle en çok hitap edeni Kur’an tilaveti şüphesiz. Başlı başına birer ibadet olan Kur’an okumanın ve dinlemenin bereket, rahmet, Allah’la konuşma/iletişim kurma, azaptan korunma, şifa ve deva gibi pek çok fazileti bulunuyor ki bütün faziletleri bunlarla sınırlı değil. 

Kadim kültürümüzde Kur’an’a gösterilen ihtimam, manaya uygun makamlarla Kur’an tilaveti, Enderun usulü teravih ve Hüsnü Hat Sanatı gibi icra geleneklerinin gelişimine yol açıyor. Mevlid, ezan, na‘t, kaside gibi mana yüklü söz ve eserler makamlı ve serbest ölçülü olarak okunuyor/icra ediliyor. Kur’an tilâveti de serbest ölçü ile bir seyir çeşidine uygun nağmeler meydana getirecek şekilde ahenkli ve makamlı olarak icra ediliyor. Sesin duygulara ve sağlığa olumlu etkileri, inanan bir kalbe ilahi sözle yani Kur’an tilavetiyle seslenildiğinde pek tabi katlanarak artıyor. 

Kur’an-ı Kerim tilavetinin günümüz araştırmalarında tedaviye destek verici olarak kullanılabileceği ortaya koyuluyor. Bazı araştırmalara göre tedaviye eşlik eden ses, kayıt altına alınmış bir Kur’an tilaveti olduğunda ağrı kesici etkisi aynı tempodaki klasik müzikten daha belirgin. Psikolojik ve ruhsal hastalığı bulunanların tedavisinde psikoterapi ve ilaçların yanı sıra Kur’an tilavetine yer verildiğinde tedaviden daha olumlu sonuç alınıyor.

Kur’an dinleyerek iyileşeceğine inananların bu bütüncül tedaviden daha büyük fayda gördüğü de belirtiliyor. Kur’an-ı Kerim tilaveti bilinci kapalı olan yoğun bakım hastalarına dinletildiğinde hayati belirtileri stabilize ettiği, oksijen basıncına olumlu etki yaptığına dair bazı araştırma bulguları da söz konusu.  

Öyleyse bizler de sesin tüm bu olumlu ve kişiye has etkilerini deneyimlemek için; hangi makamın ve müzik türünün bize uygun olduğunu keşfedebiliriz. Doğal seslere ve müziğe daha yüksek farkındalıkla kulak verebilir, katılabilir ve icra edebiliriz. Kulağımızı, dikkatimizi, gönlümüzü, mana yüklü ahenkli seslere vererek ruh-beden ve zihinden oluşan bütünsel sağlığımızı destekleyebilir, besleyebiliriz.

© İzinsiz ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz.