Şifa Kaynağı bir tohum, Çörek Otu

İnsanlık tarihinde oldukça önemli bir yere sahip olan, dünyanın hemen her yerinde bilinen, günümüzde baharat, takviye edici gıda, bitkisel takviye, sağlık ve bakım ürünleri etken maddesi olarak değerlendirilen kıymetli bir bitki: Çörek otu. 

Yöresine göre “siyah tohum”, “siyah kimyon”, “bereket tanesi” veya “bereketli tahıl” şeklinde tabir edilen çörek otuna; pek çok hastalığın şifasında kullanılması ve nebevi övgüye mazhar olması sebebiyle “mübarek tohum” anlamında “habbat al barakah" da deniyor.

Çörek otu köklü mazisiyle geleneksel tıbbi uygulamalarda geniş bir hastalık grubunda yaygın kullanım alanı buluyor. Bunun yanı sıra çörek otu, tıbbi bitkiler içinde Nigella Sativa ismiyle yer alan, üzerinde en çok inceleme yapılmış olan, sağlığa etki mekanizmaları en iyi bilinen tohum. Son yıllarda dünya çapında çörek otu tüketimine ve yetiştiriciliğine artan bir ilgi söz konusu. Ülkemizin iklim ve arazi koşulları çörek otu yetiştiriciliği ve katma değerli ürünler üretimi için uygunluğuyla ön plana çıkıyor.

Çörek otu nasıl bir bitki?

Düğün çiçeğigiller ailesinin bir üyesi, ortalama 20-30 cm boy atan otsu, ince yapraklı bir bitki çörek otu. Genellikle tohumlarından yetiştiriliyor, çimlenme döneminin ardından çiçeklenme döneminde göz dolduran mavi renkli, küçük çiçekler açıyor. Bitkinin ince otsu dallarının tepesindeki kese biçiminde zarların içinde bulunan tohumlar, yetiştikçe yeşilden siyaha doğru bir renk alarak bilinen haliyle siyak çörek otu tohumuna dönüşüyor. Çörek otu hem tohum halinde hem de tohumu öğütüldüğünde çıkan çörek otu yağı ile kadim medeniyetler döneminden beri insanların dostu.

Çörek otu bitkisi nerede yetişir?

Dünya genelinde çörek otu; susam, zencefil, haşhaş tohumu ile birlikte en çok üretilen tıbbi ve aromatik bitkiler arasında yer alıyor. Anavatanının Batı Asya, Doğu Akdeniz, Doğu ve Güney Avrupa olduğu tahmin edilen çörek otunun Bereketli Hilal Bölgesini ülkemizde temsil eden Gaziantep, Hatay, Osmaniye, Adıyaman ve Kahramanmaraş şehirlerinde geleneksel yetiştiriciliği devam etmekte.

Son on yılda ülkemizde çörek otu üretiminde 22 kat artışla birlikte yetiştirilen şehir sayısı 5 şehirden 24 şehre çıkmış durumda. Yıllık 4 bin ton üretimin büyük kısmı Burdur, Uşak, Konya illerinin ardından Çorum, Bursa ve Antalya’da gerçekleşiyor.  Daha pek çok yörede yetiştirilmekte.

Yerli ve kaliteli çörek otu üretiminin yaygınlaşması ve katma değerli ürünlere daha yüksek oranda işlenmesiyle kıymetli bir ihracat ürününe dönüşmesi mümkün. Çörek otunu tarla bitkisi olarak yetiştirmenin yanında evlerde saksı içine ya da bahçelere dikerek yetiştirmek de mümkün.

Tarih boyunca çörek otu kullanımı

İnsanoğlu milat öncesi dönemlerden beri en az dört bin yıldır çörek otunun hem baharat olarak lezzetinden hem şifasından faydalanmakta. Çörek otu yağının iyileştirici ve güzelleştirici etkisiyle Antik Mısır Medeniyetinde de kullanıldığına tarihsel kayıtlarda yer veriliyor. Anadolu’da kadim medeniyetler döneminde soğuk algınlığında, kaynatılan çörek otu tohumları ılıdıktan sonra göğüs üstüne sarılarak kullanılıyordu. Arkeolojik araştırmalara göre Anadolu Hititleri çörek otunu balla karıştırarak kullanıyordu. Baş ağrısı, diz ağrısı, nezle, sinüzit, abse ve parazitlere karşı tercih ediliyordu. Hint ve Arap kültüründe çörek otu yağı ve tohumlarının gıda ve tedavi amaçlı kullanımları muazzam bir çeşitlilik arz etmekteydi. Çörek otu geleneksel olarak Güneydoğu Asya, Kuzey Afrika ve Orta Doğu'da astım, bronşit, romatizma, baş ağrıları ve dizanteri gibi çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktaydı.

Tıbb-ı Nebevi’de çörek otu

Bu kadim ve şifalı tohum, Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (SAS.)’in övgüsü ile mübarek bir işlev üstlenmekte. Öyle ki Kalplerin Tabibi ve Devası Efendimiz (SAS.) “Çörek otunu kullanın, ölümden başka her şeye devadır.” “Çörek otunda ölüm hariç her türlü hastalığın şifası vardır” buyuruyor. (Buhârî, Müslim, İbn Mâce, Tirmizî). Çörek otuna o zamanlar “kara habbe” ve “şuniz” de denilmekteydi. Yine tarih kaynaklarında O’na (SAS) nisbet edilen bir uygulama şekli, günümüz bilimsel araştırmalarına ışık tutmakta: Yirmi bir çörek otunu beze sarıp suda bir gece bekledikten sonra sabah burnun sağ deliğine bir, sol deliğine iki, ertesi gün burnun sağ deliğine iki, sol deliğine bir, üçüncü gün ise sağ deliğe bir sol deliğe iki damla damlatılması.

Çörek otunun sayısız faydaları