İnci kefalinin şaşırtan yolculuğu

Van Gölü'nde akıntının tersine yüzerek verdiği mücadeleyle hayranlık uyandıran bir balık, inci kefali. Peki bu mücadele neden?

Van'da tuzlu sodalı sularda yaşayabilen tek canlı türü. Adında kefal bulunmasına rağmen, sazangillerin bir üyesi. Dünyada sadece bu kapalı havzada bulunuyor. 

İnci kefalleri, her yıl büyük sürüler halinde göç ediyor. Çünkü Van Gölü'nün tuzlu-sodalı suları üremesine imkân vermez. Akarsuların sıcaklıkları 13 dereceyi bulduğu zaman balık derelere girer ve yumurtasını bıraktıktan sonra tekrar göle döner. Bu eşsiz yaşam döngüsü her yıl Nisan’da başlayıp Temmuz’a kadar devam eder. 

İncili Kefali bu yolculukta akarsuya karşı büyük bir mücadele verir. Şelaleri uçarak aşar. Seyrine doyumsuz görüntülerin ortaya çıktığı göç sırasında inci kefalleri, önlerine çıkan engelleri,  uçar gibi zıplayarak aşıyor.

Göç süreci, normalde tuzlu-sodalı suya uyum sağlamış balıkların önce tatlı suya, sonra tekrar tuzlu-sodalı suya uyum sağlaması bakımından çok ilginçtir.

İnci kefalleri nasıl ve neden ters yönde gidiyor?

İnci kefalleri yaklaşık 3 yaşından sonra mart ayı ortalarından itibaren akarsuların göle karıştığı yerlere gelir. Buraya gelmelerinin ana nedeni vücutlarını tatlı suya adapte etmektir, çünkü tatlı suya hemen geçerlerse şoka girip ölürler. Bu nedenle suyun karıştığı yerlerde bir süre bekleyerek fizyolojik uyum sağlarlar. 

Akarsuların su sıcaklığı 13°C’yi geçmeye başladıktan sonra akarsuya girmeye başlayan inci kefalleri yumurtlamak için akarsuların üst kısımlarına doğru, akıntıya karşı yüzmeye başlar. Akıntının az olduğu, kumlu, az çakıllı, bazen bitkilerin olduğu yerlere yumurtalarını bırakır. Bu süreçte yorgun düşen balıklar yavaş yavaş Van Gölü’ne geri dönmeye başlar. Akarsuların su sıcaklığı 23°C’yi geçtiğinde

de balıklar geri dönmeye başlar. Göle döndükten sonra yine tuzlu-sodalı suya uyum sağlamak için girişlerde bir hafta ile bir ay arasında bekler ve gelecek yılın göçü için beslenmeye başlarlar. 

Göçün temel nedeni inci kefallerinin aslında tatlı su balığı olması. Her ne kadar kefal dense de bu endemik balık aslında sazangiller üyesi.

Somon balıkları

İnci kefali gibi mücade veren somon balıkları da tatlı suda yetişip denize göç eden ve sonra yumurtlamak için tekrar tatlı sulara dönen göçebe balıklardır. Bu göçlerinde inanılmaz bir çaba ile imkânsız görünen engelleri aşarlar; hatta alçak şelaleleri metrelerce yukarıya atlıyarak ya da hiç desteksiz boşluğa dökülen suyun içinde akıntıya karşı yüzerek aşarlar.

İnci kefalinin yolculuğunu binlerce insan izliyor

İnci kefalinin, üreme dönemi 15 Nisan-15 Temmuz'da tatlı sulara yaptığı yolculuk hayranlıkla izleniyor. Yurtiçi ve yurtdışından binlerce insan bu sıradışı yolculuğa tanıklık etmek için Van’a akın etmekte.

Balık göçünün yoğun yaşandığı Erciş ilçesindeki Deliçay Balık Bendi, her yıl çok sayıda ziyaretçi ağırlıyor.

Bu yolculuğu kaçırmayan martılar da hazır bir ava çıkıyor.