Gün ışığı ve UV ışınlar hakkında doğru bilinen yanlışlar

Gün ışığı sağlıklı ve kaliteli bir hayatın vazgeçilmez bir parçası. Atalarımızın “güneş girmeyen eve doktor girer” sözüyle ifade ettiği, vücudumuzda D vitamini üretimine ve bağışıklığa katkıda bulunan, ruh ve beden sağlığına faydalı bir unsur.

Diğer yandan günümüzde güneş ışınları göz ve cilt rahatsızlıklarından kansere varana kadar pek çok hastalığın artışına da sebep olabiliyor. Başka bir ifadeyle gün ışığının da azı karar, fazlası zarar.

En uzun günleri yaşadığımız yaz mevsiminde, güneş ışınlarının faydalı ve zararlı etkileri hakkında doğru bilinen yanlışları sizler için kaleme aldık:

Sağlıklı beslenerek yeterli miktarda D vitamini sağlanabilir!

Bazı gıdalarda D vitamininin öncü maddesi doğal olarak bulunur. Bunlara tereyağı, süt, yulaf, tatlı patates, yumurta sarısı, sıvı yağlar, karaciğer, özellikle yağlı olan tuzlu su balıklarından somon, sardunya ve ton balığı; bitkilerden maydanoz, ısırgan otu, yonca örnek verilebilir. D vitamini içeren besin sayısının az olması nedeniyle, bu vitaminin az bir kısmı (%10-20) gıdalar ile alınabilir. %80-90’lık kısmı için mevsime ve cilt yapısına göre güneş ışığına yahut D vitamini takviyelerine ihtiyaç duyulur. D vitamini bu sebeple “güneş ışığı vitamini” olarak anılmaktadır.

Güneş ışığından yararlanmak için uzun saatler boyunca güneşlenmek gerekir!

Günlük D vitamini gereksinimi; her gün 10.00-15.00 saatleri arasında 20 dakika boyunca kremsiz ve koruyucusuz olarak gün ışığına maruz kalmasıyla karşılanabilir. Cilt tipine göre önerilen süre 10-30 dk arasında değişebilir. D vitamininin önemli bir kısmı (%80-90) UVB ışınları etkisiyle ciltte sentezlenir, geri kalan kısmı ise gıdalar yoluyla alınır. Önerilen güneşlenme süresi aşıldığında UVA ışınları ciltteki pigmentler olan melanositleri uyararak bronzlaşmayı sağlar, böylece cildi mor ötesi ışınların uzun süreli zararlarından korur.

Cilt rengi koyulaştıkça D vitamini sentez kabiliyeti düşer, güneş ışığından yararlanma oranı azalır. Ciltte daha fazla D vitamini üretmenin ve D vitamini öncü maddesinin parçalanıp azalmasını önlemenin püf noktası: Güneşlenmelerin mutlaka kısa süreli olması ve ülkemize güneş ışınlarının dik açıyla geldiği Mayıs-Kasım ayları arasında hemen her gün tekrarlanması. Bunun dışındaki saatlerde ise çeşitli şekillerde güneşten korunmak.

Güneş ışığından yararlanmak için tüm vücudun güneş alması gerekir!

Günlük D vitamini gereksinimi; yaz aylarında her gün 10.00-15.00 saatleri arasında 20 dakika boyunca kremsiz ve koruyucusuz olarak gün ışığına maruz kalmasıyla karşılanabilir. Güneşlendikten sonra ilk 48 saat içinde sıcak ve sabunlu suyla yıkanılmadığı müddetçe vücudumuzda ciltten başlayarak tüm organların D vitamini alıcı hücrelerine ulaşmak üzere D vitamini üretilir.

Güneşli havada gölgede oturmak güneşten korunmak için yeterlidir!

Direkt güneşin altında kalmadan, gölgede veya büyük bir şemsiye altında oturmak güneş ışınlarının tamamını engellemek için yeterli değil. Güneş ışınlarının yüzde 80'i bulutlardan da geçebilir, sisli ve kapalı havalarda da cildimize ulaşabilir. Ayrıca su, kar, kum, beton, mermer, parlak ve açık renkli duvar ve zeminler gibi yansıtıcı yüzeyler şemsiye altında dahi cildimize güneş ışınlarının ulaşmasını sağlamakta.

Arabalarda, evlerde, işyerlerinde vs camekan ardında bulunmak güneşin zararından korur!

Pencere camlarının UVB'yi filtrelediği, yani geçirmediği biliniyor. Ancak UVA ışınlarının yarıya yakın kısmı camlardan geçebiliyor. Cam ürünlerin UV koruması sağlama derecesi, cam tipine, cam rengine, cam parçaları arasında bir boşluk bulunmasına veya cam üzerinde bir kaplama bulunmasına göre değişiyor. Binalarda yansıtıcı cam ya da film kaplamalar, araçlarda yalnızca ön camın değil tüm camların lamine seçilmesi koruyuculuğu artırıyor.

Güneşin zararlı ışınları yalnızca yaz aylarında ve öğle saatinde yayılır!

UVB ışınları cilt rahatsızlıklarının % 75-80'inden sorumlu, UVA ışınları ise geri kalan % 20-25 lik kısmından. Yaz mevsiminde öğle saatlerinde UVB ışınları yoğunlaşırken, UVA günün her saatinde aynı yoğunlukta geliyor. UVA ışınları diğer mevsimlerde de dengeli olarak etki göstermeye devam ediyor. Tüm mevsim ve hava koşullarında açık havada cildi ve gözleri kısmen korumak gerekmekle birlikte günlerin uzun olduğu yaz aylarında daha büyük önem arz ediyor.

Güneş ışınlarına karşı her cilt tipi aynı oranda hassastır!

Uzmanlar cildi güneş ışığına hassasiyetine göre dört gruba ayırır. Açık tenli kişiler koyu tenlilerden kanser ve cilt yaşlanması yönünden daha fazla risk altındadır. Erkeklerde melanom dışı cilt kanseri sıklığı kadınlara göre daha fazladır. Koyu tenlilerde güneş ışınlarından D vitamini sentezi de daha zor gerçekleşir, dolayısıyla D vitamini eksikliği daha sık görülür.

Güneş almak sivilcelere iyi gelir!

Güneşlenme esnasında ciltten su ve nem kaybı olur, sonrasında cilt kuruluğu meydana gelir. Cildin kendini onarması yağ bezlerinde büyümeyi ve yeni sivilceleri beraberinde getirebilir.

Güneş alırken meyve suyu içmek, koku sürünmek ferahlık verir!

Güneş altında portakal, greyfurt gibi narenciye grubu meyvelerin suyunu içmek, bol miktarda kereviz veya maydanoz içeren çorbalar yahut sebze suları içmek, bergamot uçucu yağı içeren parfümler kullanmak tavsiye edilmiyor. Zira söz konusu doğal meyve ve bitkisel ürünlerin içinde furanokumarin ismi verilen, cildin güneş ışınlarına hassasiyetini artıran; güneş ışınlarıyla temas ettiğinde ciltte tahrişe, cilt yanıklarına ve uzun vadede cilt kanserine yol açabilen maddeler bulunuyor.

Bronzlaşmak sağlıklıdır!

Bronzlaşmak yani cilt renginin koyulaşması aslında cildin savunma mekanizmasıdır. Vücut, güneş ışığına maruz kaldığında sağlıklı hücrelerini korumak için melanosit (cilde rengini veren pigment) üretimini arttırır. Melanositler, yüzeyde bulunan cilt hücreleri etrafında çeper oluşturur ve onları korumak için çoğalır. Bu durum cilt renginin koyulaşmasına yani bronzlaşmaya neden olur. Solaryum lambalarında kullanılan UVA ışınına 15-30 dakika maruz kalmak cilde bütün gün güneş ışınına maruz kalmak kadar zarar verebilir.

Bebek yağı güneşin zararlarından korur!

Bebek yağı cildin nemlendirilmesi için kullanılan ancak içeriğinde ultraviyole ışınlarını önleyen herhangi bir bileşen bulunmayan bir krem çeşididir. Bu nedenle güneşlenirken bebek yağı kullanımı cildin daha çok hassaslaşmasına ve güneş lekelerine neden olabilir. 

Güneş koruyucu kremler tek başına yeterlidir!

Güneş koruyucu kremler, UVB önleyiciliğine göre SPF güneşten koruyuculuk değeri alır. UVA ışınlarını engellemeye yönelik bir sınıflandırma ise yoktur. Yine de etiket beyanında UVA koruyuculuğu da dikkate alınmalı. Güneş koruyucu krem seçerken SPF en az 15 faktör olmalı; çocuklar, açık tenliler, cildi hassas olup kararmadan yanan kişiler 30 faktöre kadar tercih edebilir. 

Rahat, açık ve doğal renkli, beyazlatılmamış, sıkı dokunmuş ince kumaşlardan üretilen giysiler güneş ışınlarının yansımasını sağlayarak ışınların direkt etkisinden korur. Ayrıca UVA ve UVB’yi önleyebilen, cam rengi güneş ışınlarına uyum sağlayan fotokromik güneş gözlükleri ve siperlikli şapkalar gözleri ve cildi güneş ışınlarından korumak için tercih edilebilir.

Tüm bu koruyucu önlemlerin en başında ise güneş ışığına maruz kalınacak vakti planlamak geliyor.

© İzinsiz ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz.