İstanbul Kekiğini gördünüz mü?

Tüm kekik türleri arasında ismi, rayihası ve faydalarıyla öne çıkan bir kekik türü: İstanbul kekiği.

Akdeniz bölgesi boyunca kuru ve güneşli yerlerde 1500m rakıma kadar doğal olarak yetişiyor. Trakya, Batı ve Güney Anadolu'da yaygın olarak bulunuyor; yetiştiği yöreye göre “Çanakkale kekiği”, “güve otu”, “güvey otu” gibi isimlerle de anılıyor. Çok yıllık, tüylü, beyaz veya pembe çiçekli, kuvvetli kokulu, 50-80 cm boylanan, 5 dişli ve tüylü, Haziran-Ağustos aylarında çiçeklenen bir tür.

İstanbul kekiği yetiştiği coğrafi konuma ve toplama mevsimine göre değişmekle birlikte %5 oranında uçucu yağ içeriyor; bu oran %2.5 standardının iki katına denk, yüksek kalite göstergesi. İstanbul kekiği dünya çapında uzmanlar tarafından bölgede yetişen en değerli kekik türü kabul edilmekte.

Anadolu’nun tabiatla bağı: Kekik

Anadolu’nun dört bir yanı tabiattan irfan ile usulüne uygun toplanarak mutfaklara giren bitki çeşitleriyle dolu. Bu özellik aynı zamanda coğrafi ortam ile Anadolu insanı arasında ilişkileri yansıtan önemli bir örnek. Anadolu’da doğadan toplanan her yüz bitkinin 17’sini kekik ailesi oluşturuyor.

Sizin için usulünce, bitkinin devamlılığını bozmadan mis kokulu kekikler toplayan bir dostunuz varsa kıymetini bilin.

Kekik, şüphesiz, sadece yemeklerimizin bir lezzet öğesi değil; sağlığın korunması ve bazı hastalıkların tedavisinde yardımcı olduğu bilinen bir gerçek. Gıda ve çeşni haricinde koku, ilaç ve ecza, boya, yağ üretimi gibi alanlarda farklı şekillerde ekonomik anlam taşıyor. Şifasını kokusunda gizleyen uçucu yağları ile hem gıdaları koruyor, hem bakteri, virüs ve mantar kaynaklı rahatsızlıklara karşı koruyucu işlev üstleniyor. 

İstanbul kekiğinin koruyucu sağlık etkileri

Zengin karvakrol veya timol içeriği nedeniyle, çeşitli kekik türlerinin uçucu yağları güçlü antibakteriyel, antifungal ve antikandidal aktivitelere sahip. Virüs kaynaklı hastalıkları önlemede Uygur geleneksel tıp ilaç önerileri arasında kekik bitkisi de yer alıyor. 4-5 damla kekik yağının günde 2 kere dil altına damlatarak kullanabileceği belirtiliyor.

Uçucu yağın bileşenlerinin yarısından fazlasını oluşturan karvakrol ve timol; İstanbul kekiğinin antimikrobiyal, antifungal, antikandidal, antiülser, antioksidan, toksin ve böcek öldürücü özelliklerinden sorumlu.

Yapılan araştırmalarda İstanbul kekiğinin içerdiği çeşitli aktif maddelerle antimikrobiyal, antioksidan, uyarıcı, balgam söktürücü, gaz ve spazm giderici, safra salgısını artırıcı, kanser önleyici dahil olmak üzere çeşitli farmakolojik aktiviteler gösterdiği bulunmuş. Bu nedenle, kekik özleri hem modern hem de halk tıbbında mide-bağırsak rahatsızlıkları tedavisinde, geçici iştah kaybında, safra salgısını uyarmak için ve harici olarak cilt ve mukoza zarı iltihaplanmalarında kullanılagelmiş.

Son zamanlarda, gıda, kozmetikten, erken yaşlanmayı önlemeye ve kronik hastalıklarla mücadeleye kadar ümit veren kullanım alanlarından dolayı, bitkilerin antioksidan özelliklerine özel önem veriliyor. İstanbul kekiğinin uçucu yağında bulunan karvarkol patateslerin saklanmaları sırasında çimlenmesini engelleme yeteneğine de sahip.

Güçlü antioksidan aktivite ile karakterize İstanbul kekiği çeşitli araştırmacılar tarafından endüstriyel ölçekte doğal bir antioksidan, gıda endüstrisinde antimikrobiyel katkı maddelerinin doğal bir alternatifi olarak kullanılabileceği öngörülüyor.

İstanbul kekiğinin katma değeri

İstanbul kekiği bitkisinin hem baharat hem deva olarak kapsamlı kullanımı, ekonomik değerini de beraberinde getiriyor. Ülkemiz dünya genelinde kekik ihracatında ilk sırada yer alıyor. Kah doğadan toplanarak kah ekimi yapılarak kekik ihraç edilen ülkelerin başında ABD, Avustralya, Kanada, bazı Avrupa ülkeleri, İsrail ve Güney Afrika geliyor.

Orta Avrupa’nın ılıman bölgelerinde Polonya gibi Avrupa ülkelerinde örtü altı yetiştiriciliği yapılarak pazarlanan bu kekik; Çanakkale, Balıkesir, Bursa ve İstanbul gibi illerimizde doğal bitki örtüsünün bir parçası. Tıbbi aromatik bitki bahçelerinde olduğu gibi bazı arazilerde ise ekili tarımı yapılmakta. Etken madde yönünden zengin türünün seçilmesi, yüksek kalitede yetiştirilmesi, kurutmalık ya da yağlık olmak üzere ilgili mevsiminde hasat edilmesi, usulünce kurutulması, uygun koşullarda yağının özütlenmesi ve saklanmasıyla standart kalitede, katma değeri yüksek bir ürün haline dönüşebiliyor.

Toplarken ya da satın alırken kaynak güvenilir olmalı 

İster İstanbul kekiği ister başka bir kekik ya da baharat türü olsun sağlığı destekleyici etkilerinden faydalanmak için güvenilir kaynaktan temin edilmesi önem arz ediyor. Zira uçucu yağ ayrıldıktan sonra posası kurutularak piyasaya sürülen bitkiler söz konusu olabiliyor. Mikropları öldürücü etkiye sahip uçucu yağı uzaklaştırılınca, nemli ortamlarda üreyen aflatoksin mantarları gelişerek kekik tozları şifalı değil zehirli hale gelebiliyor.

Bir araştırmada çeşitli baharatçılarda, aktarlarda, pazarlarda satılan kekiklerin mikroskobik analizinde kekik ailesi için karakteristik olan salgı tüyleri görülmemiş.

Öğütülmüş olarak satışa sunulan bazı kekiklerin içine farklı bitkiler eklenerek tağşiş yapıldığı görülmüş. Ayrıca uçucu yağ analizinde sınır kalite değeri olan %2.5’un çok altında % 0,5 ile 1,0 arasında olduğu tespit edilmiş.

Açık halde satılan baharatların uygun koşullarda yetişmesi, saklanması, uçucu yağları yeterince içermesi şüphe arz edebilir.

Pek çok özelliğinden söz ettiğimiz ve değerinin farkına vardığımız İstanbul kekiğini:

· İstanbul’un ve bölgenin doğal bitki örtüsünde temaşa ve teneffüs etmek,

· Tohumunu ekerek ev ortamında saksıda yetiştirmek,

· Koku, çeşni, gıda koruyucu, baharat ve çay olarak kullanmak,

· Tıbbi aromatik bitki yetiştiriciliği yaparak katma değerli ürüne çevirmek,

· Sağlık etkilerinden faydalanmak için sertifikalı üreticilerden uçucu yağını temin etmek

seçeneklerimiz arasında.