Anadolu kültüründe Kadir Gecesi gelenekleri

Bin aydan daha hayırlı olan Kadir Gecesi dualarla idrak edilirken yalnızca ferdi yaşanmayıp, kandil hazırlıklarından kutlanmasına gecenin ibadetlerle ihya edilmesine kadar birçok yönüyle toplumsal bir beraberliği de sağlamakta.

Anadolu’daki Kadir Gecesi geleneklerini hatırlatan İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tuğba Aydeniz, AKRA’da katıldığı bir programda şu bilgileri paylaştı:

“Üç aylarda idrak edilen kandil geceleri, Osmanlı döneminde Sultan 2. Selim döneminde camilerin aydınlatılmasıyla, minarelerin kandillerle donatılması vesilesiyle ‘kandil gecesi’ ismini almış.

Ayların sultanı Ramazan ayı içerisinde bulunan, ağırlıklı olarak 27. gece kutlanan Kadir Gecesi, önemine ayetler ve hadislerle işaret edilen bin aydan hayırlı bir gece. Günahların affına vesile olan, ibadetlerin ve duaların kabul olduğu buyrulan bu gece, Müslüman toplumlarda diğer kandil gecelerine göre daha kıymetli görülüyor.

Sosyal hayatın, örf ve adetlerin zenginleşmesine vesile olan bu geceye özel mahyalar hazırlanmakta. Camilerde Kadir gecesi kasideleri söylenmekte.

Genel olarak bakıldığında Kur’an ayı olan Ramazan-ı Şerif’te okunan hatimlerin de bu gecede tamamlanıp dualanması geleneği söz konusu.

Büyük camilerde, Kadir Gecesinde sabah namazına kadar Kur’an okuma, dua etme, sohbet ve ders halkası geleneği uygulanmaktaydı. Bugün de dualarla sürdürülüyor elbette.”

Mahalle kültürü ve geleneklerinde Kadir Gecesi nasıl kutlanırdı?

Aydeniz, genellikle Anadolu şehirlerinde akşam vakitlerinde sokakta, dışarıda pek insan kalmadığını herkesin evlerine çekildiğini ama kandil gecelerinde böyle olmayıp herkesin kandili birlikte ihya etmek üzere camilere, ziyaretlere gittiğini belirterek şöyle devam etti:

◻️ “Bu gecede camilerde ya da bazı evlerde bir araya gelinerek tesbih namazı kılınır. Göz yaşlarıyla ‘Elveda Ramazan’ ilahileri söylenir. Camilerde itikafa girilir.

◻️Hanımlar evlerde Kur’an mukabelesine katılırken ev sahibesi hanımın gelenlere hediyeleri olur ve Kadir Gecesi gününde Kur’an hatmi tamamlanırdı.

◻️ Hasta ziyaretleri ya da güzel bir vesile ile göz aydın ziyaretleri; Allah-u Teala’nın mükafatlarını artırdığı bugün ve bu gece yapılmaya çalışılırdı.

◻️ Kapıya gelip bir şey isteyen kimse boş çevrilmezdi hatta özellikle bu gecede ihtiyaç sahiplerinin kapıya gelmesi beklenirdi. Sadaka ve yardımlar artırılmaya çalışılırdı.

◻️ Aile fertleri bir araya gelerek bu geceyi birlikte ihya etmeye çalışırlardı.

◻️ Rahmet kapılarının açık olduğu bu gecede evlerin de kapıları açık tutulur, davetsiz misafirin gelmesi beklenirdi ve hakikaten bir misafir de gelirdi.

Bu ve benzeri hallerle Kadir Gecesi coşkuyla ve hep birlikte kutlanırdı.”

Manilerde kadir Gecesi

Bu mübarek gece edebiyatta çeşitli şiirlere de konu olmuştu. Ramazan manileri de bu geceye özel olarak dillendirilirdi:

Cümle âlem mesrur olur

Hep günahlar mağfur olur

Cümle yer gök pür-nur olur

Mübarek Kadir gecesi.

Ne layıktır naim olmak

Güle güle saim olmak

Çok sevaptır kaim olmak

Mübarek Kadir Gecesi.

© İzinsiz ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz.