05.Gün - Körü Körüne İtaat Etme, Aklını Kullan

İnsanlar yaşamları boyunca çeşitli topluluk ve gruplarda yer alırlar.  Bunlar  genellikle  kişinin  ulusunu,  kültürünü,  mesleğini,  dinini, ailesini ve akran grubunu içerir. Faaliyet gösterdiğimiz hemen hemen her  ortamda,  birey  olduğumuzun  farkına  varmadan  önce  kendimizi bir grubun içinde buluruz. Dahası, ait olduğumuz her grubun kendine özgü bir sosyal tanımı ve tüm üyelerinin davranışlarını yönlendiren dillendirilmeyen “kuralları” vardır. Ait olduğumuz her grup, bir kabul koşulu olarak bizden bir seviyede itaat bekler. Bu, bazı inançları, davranışları, gereklilikleri ve tabuları içine alabilir.

Araştırmalar  göstermiştir  ki  insanlar  ait  oldukları  gruplarının empoze ettiği davranış ve inanışların haklı ve doğru olduğunu farklı derecelerde sorgulamadan/kritik etmeden kabul ederler.

Bir gruba ait olmak şüphesiz bazı nimetler sağlar. Fakat bu nimetlerin bir de külfeti vardır. Grup içerisindeki bazı insanlar kendilerinden beklendiği gibi etik olmayan davranışlar sergileyebilirler. Gruplar kendi   kurallarını   (âdetlerini,   geleneklerini,   tabularını)   bireylere empoze eder. Grup üyeliği farklı şekil ve biçimlerde günlük hayatın işleyişi sırasında “gerekli” olabilir. Farz edelim ki hukuki olarak her- hangi  bir  ulusa  ait  olmak  istemiyor,  herhangi  bir  ülkenin  vatandaşı olmak yerine dünya vatandaşı olmak istiyorsunuz. Pratikte böyle bir özgürlüğünüz olamaz. Yaşamak için ne bir yere ne de bir yerden başka  bir  yere  seyahat  etmenize  izin  verilmediğini  görürsünüz.  Dünya üzerindeki alanlar bir millet tarafından (“egemenlik” hakları gereği) sahiplenilmiştir ve her millet bütün ziyaretçileri için herhangi bir ülkenin vatandaşı olmalarını “pasaport” ile zorunlu tutmaktadır. Ayrıca, bir milletin “hâkimiyeti” altındaki bir yerde yaşayan ya da bulunan insanların harfiyen binlerce kanuna uyması gerekmektedir.

İnsanların  çoğu  bir  gruba  otomatik  olarak  ve  düşünmeden itaat eder. Çoğu insan herhangi bir çaba harcamadan ve kendi durumunun farkına varmadan ait olduğu gruba uyum sağlar. Aidiyet duygusuyla grup normlarını ve inançlarını benimser ve yaptıklarının sorgulanabilir  olduğunu  düşünmeden  kendilerinden  beklenildiği  gibi hareket ederler. Çoğu insan sosyal gruplarda,  bir dizi inanç, tavır ve davranışın etkisi altında düşünmeden hareket eder.

Keyfi sosyal kurallar  birçok  haksız  uygulamaya  sebep olur.  Sosyal  âdetlere  uymayan  insanların sosyal  çevresi  tarafından  nasıl  dışlandığını  düşünün.  

Yetenekli ve bağımsız bir düşünür olarak yetişmişseniz, akılsızca kalabalıkların peşinden gitmezsiniz. Kendi aklınızla ve kendiniz olarak düşünürsünüz.  Kendiniz  için  neye  inanmanın  ve  neyi  reddetmenin mantıklı olduğunu bulmaya çalışırsınız. 

Elbette  kişinin  kendi  kültüründe  olan  kültürel  gelenekleri  kritik bir şekilde analiz etmek çoğu kez kolay olmayacaktır. Bu gelenekler yaşamımız boyunca sistematik olarak düşüncemize aşılanır. Egemen inançlar  gibi  bizi  çevrelerler.  Telkinlerin  üstesinden  gelmek  çaba, içgörü ve cesaret gerektirir.

Bugün dikkat edeceğiniz şey: Körü körüne itaat

Bir  uygitsinci  (konformist)  olduğunuzu  varsayın.  Uyumculuğun neredeyse  yaşamın  her  alanında  gerçekleştiğini  kabul  edin.  Ancak bir uygitsinci olduğunuzu kabul edebildiğinizde ne zaman ve nerede uyum  sağladığınızı  belirlemeye  başlarsınız.  Okuduğunuz  haberlerde bunu  arayın.  İlişkilerinizde  arayın. Ait  olduğunuz  gruplarda  arayın. İş yerinizde fark edin. Başkalarında görün. İnsanların, uygitsinci ol- salar bile nasıl bağımsız olduklarını iddia ettiklerine dikkat edin. En çok ne zaman uyum sağladığınıza dikkat edin (örneğin, toplantılarda veya  siyasi  partilerin  ideolojilerini  takip  ederken).  Uyum  sağlama olasılığınızın en düşük olduğu zamanları fark edin. Uygitsinci olmanın sonuçlarının farkına varın. Bir  çokluk  uyum  biçimi olarak  milliyetçiliğin  sonuçlarını  düşünün.  Uyumcu  davranmanın  ne zaman  mantıklı  olduğunu  (örneğin,  lokantadayken  cep  telefonuyla yüksek sesle konuşmamak) ve ne zaman mantıklı olmadığını belirleyin.

Bağımsız bir düşünür olma stratejileri:

•   Şu  sorulara  verdiğiniz  cevapları  yazın:  Benim  kültürümdeki tabular  nelerdir?  Hangi  davranışlar  şok  etkisi  yapar  veya nefretle karşılanır? Hangi inançlar kutsal olarak kabul edilir? Hiç kimseyi incitmese bile veya yıllar içinde bu kurallar değişse bile sosyal kurallara uymayan insanlara ne tür cezalar uygulanır?

•   Kültürel tabu ve kuralların nasıl teşvik edildiğine dikkat edin.

Mesela TV programlarının ve filmlerin ne sıklıkla "iyi" ve "kötü" davranışlar içeren mesajlar verdiklerine dikkat edin. 

•   İçinde   yaşadığınız   kültür   ve   sosyal   çevrenin   tabu   ve gerekliliklerini kritik etmeden onu ne ölçüde kabul ettiğinizi değerlendirin. İtaatkâr davranışlarınızı gözlemleyin. Bağımsız düşünmeye başlayabileceğiniz bir liste oluşturun.

•   Keyfi  sosyal  kurallara  kitlesel  olarak  uymanın  bir  sonucu olarak  insanların  yaşadığı  sorunların  bir  listesini  yapın.  Bu problemlerdeki payınızı düşünün.

•   Arkadaşlarınızın ve aile fertlerinizin şu anda hâkim olan sosyal ideolojiye  ne  ölçüde  uyduklarına  dikkat  edin. Ait  olduğunuz gruplar  (seçtiğiniz  gruplar  ve  başka  bir  seçenek  olmadığı için  mecburen  ait  olduğunuz  gruplar)  tarafından  ne  ölçüde engellendiğinize/baskı   altında   tutulduğunuza   dikkat   edin. Bağımsız  düşünebilenlerin  keyfi  konulmuş  sosyal  normlara uyanlarla   birlikte   olmak   yerine   genellikle   yalnız   olmayı tercih  ettiklerini  aklınızdan  çıkarmayın.  Bilin  ki  her  zaman katılabileceğiniz  bağımsız  bir  topluluk  -en  iyi  kitaplarda  yer alan  bağımsız  düşünen  kahramanlar  gibi-  vardır.  Bağımsız düşünürler,   her   zaman   gerçek   veya   sanal   kütüphanede kendilerini bekleyen bir dizi büyük düşünür bulabilirler.