16.Gün - Duygularına Hakim Ol

“Düşünce veya hareketle sonuçlanmayıp kendi etrafında dönüp duran duygu, bir delilik unsurudur…”

—J. Sterling

İnsanlar genellikle duyguların rolünü karıştırarak insanları düşünenler ve hissedenler  diye  ikiye  ayırır  ve  şöyle  bir  çıkarımda bulunurlar: “Bizim ilişkimizdeki sorun senin mantıksal hareket eden biri olman, benim ise hislerimle hareket eden biri olmam. Ben duygusal bir insanım. Sen değilsin.” Ancak düşünenler ve hissedenler arasında ayrım yapmak kavramsal bir hatadır. İnsanoğlu olarak her gün, gün içerisinde düşünür ve duyguları tecrübe ederiz.

Örneğin, şu anda bir şeyler düşünüyor, hissediyor ve istiyorsunuz. Okuduklarınızı düşünüyorsunuz. Okuduğunuz fikirleri yorumlamanızdan kaynaklanan duyguları hissetmektesiniz. Nasıl düşündüğünüzü ve ne hissettiğinizi göz önüne aldığınızda okuma ya da okumama kararı verirsiniz. Bu, gün boyunca tekrar tekrar gerçekleşir.

Kavrayış (düşünme) ve etki (duygu ve arzular) aynı madalyonun iki yüzüdür. Örneğin; eğer bir insanın size karşı haksızlık ettiğini düşünürseniz ona karşı olumsuz bir duygu (küskünlük veya kızgınlık gibi) hissedersiniz. O an ne hissediyorsanız beyninizdeki düşünceleriniz ona göre şekillenir. Üstelik, duygular düşünceyi olumlu şekilde etkileyebilir ve yönlendirebilir. Örneğin, bir adaletsizliğin karşısında öfkelenirseniz, öfkeniz sizi bu adaletsizliği ortadan kaldırma düşüncesine sevk edecektir.

Hisler  ve  duygular  hayatın  önemli  birer  parçasıdır,  olumlu  veya olumsuz olabilirler. Olumlu veya olumsuz algıların sinyalini verirler. Doğrulanmış veya doğrulanmamış olabilirler. Duygularınıza olan bağlılığınız hayat kalitenizde büyük bir farklılık oluşturabilir. Duygularınızı besleyebilir ya da aç bırakabilirsiniz. Ayrıca duygularınızı etkili veya etkisiz bir biçimde kullanabilirsiniz. Duygularınızı daha yakından in- celerken onları açıklayan düşünceyi de araştırın. Düşüncelerinizi yönlendiren kendiliğinden ortaya çıkan boş ve faydasız duygusal acıları da yenebilirsiniz. Eğer düşüncelerinize hükmedebilirseniz duygularınıza da hükmetmiş olursunuz.

Bugün dikkat edeceğiniz şey: Hisler ve Duygular

Kendinizin ve başkalarının duygularına odaklanın. Dışarıya yansıttığınız ve kolayca fark edebileceğiniz duyguları gözlemleyin. Hissettiğinizi inkâr edeceğiniz duygular için ise içinize bakın. İnsanların kendi olumsuz duygularını nasıl haklı çıkardığına dikkat edin. Başkalarının olumsuz  duygularına  ise  ne  sıklıkla  itiraz  ettiklerine  dikkat  edin. Bizden aşağıda olduğunu düşündüğümüz veya görüşlerini paylaşmadığımız kişilerin duygularını nasıl geçersiz kılma eğiliminde olduğumuza dikkat edin. Yaşamınızdaki baskın duyguların rollerini iyice gözlemleyin. Olumsuz duyguların bile gelişiminizde yararlı bir rol oynayabileceğini anlayın. Başkalarına zarar vermek için bir şeyler yapıyorsanız, yaptığınız  şey  konusunda  kendinizi  kötü  hissetmelisiniz.  Sağlıklı  bir vicdana  ait  hisleri  benmerkezci  duygularla  karıştırmayın.  Olumsuz bir  duygu  hissettiğiniz  her  seferde  kendinize  şunu  sorun:  “Neden? Bu duyguya hangi düşünceler veya davranışlar yol açıyor?” Üretken düşünceyi kullanarak üretken olmayan düşünceye karşı mücadele etmeye niyet etmek üretkenliğe yol açacaktır.

Duyguları kontrol altına alma stratejileri:

•   Sürekli olarak kapıldığınız duyguları fark etmeye başlayın. Her olumsuz duygu ile karşılaştığınız zaman kendinize sorun: "Bu duyguya yol açan düşünce nedir?" Bu duygunun altında yatan düşüncenin mantıklı olup olmadığını görebilecek misiniz? Eğer görebiliyorsanız o düşünceyi daha iyi ve anlamlı bir düşünceyle değiştirmeye çalışın. Yeni düşünceniz ile hareket ettiğiniz an duygularınız da o yöne kayacaktır.

•   Eğer  sık  sık  olumsuz  duygulara  kapılıyorsanız  bu  duygulara neyin sebep olduğunu düşünün. Sebebi siz misiniz? Mantıksız düşünmeniz olumsuz davranışlara mı sebep oluyor? Kurtulmanız gereken  bir  şeyler  mi  var?  Olumsuz  duygulara  neden  olan sorunlarla  doğrudan  yüzleşene  ve  durumu  değiştirmek  için bir şeyler yapana kadar olumsuz duyguları hissetmeye devam edeceksiniz. Duyguların kökenine inin. Problemleri tam olarak çözmek  için  bu  problemlere  neden  olan  konuları  ele  alın. Üretken  davranış  ve  olumlu  duygulara  yol  açan  düşünceleri zihninize yerleştirin.

•   Duygularınızı  somut  bir  şekilde  inceleyin  ve  onları  yazın.

Tecrübelerinizi  yazmanız  için  bir  günlük  tutun.  Şu  formatı kullanabilirsiniz:

-    Kapıldığım olumsuz duygu: …….

-    Kapıldığım olumsuz duygunun sebebi: ………

- Bu olumsuz duyguya kapılmamak için değiştirmem gereken düşünce (veya durum): …………

- Daha verimli düşünmek için bir yol olarak, “Eğer düşünme yöntemimi değiştirirsem    duygularım    da    şu    şekilde değişecek: ..........”

Bu stratejide odak noktası olumsuz duygulardır. Olumsuz duygula- rınıza sebep olanları analiz ederek çoğu zaman düşünce ve davranış- larınızı tanımlayabilirsiniz. Eğer olumsuz hislere sıkça kapılmıyorsanız bunun birçok nedeni olabilir. Örneğin, genel olarak makul bir hayat yaşıyor olabilir ve bu nedenle makul yaşamın getirdiği olumlu duygu- lara sahip olabilirsiniz. Ya da başkalarının hak ve ihtiyaçlarını dikkate almayarak bu kişileri manipüle etmekte iyi olduğunuz için hayatınız- dan memnun ve mutlu olabilirsiniz. Baskıcı veya despot insanlar da temelde olumlu hislere sahiptirler  Duygusal yaşamınızla ilgili gerçeği belirlemek size kalmış.