27.05.1995 - B

Eûzü billâhi mineşşeytânirracîm. Bismillâhirrahmânirrahîm.

el-Hamdü li'llâhi rabbi'l-âlemîn. Hamden kesîran tayyiben mübâreken fîh. Kema yenbeğî li-celâli vechihî ve li-azîmi sultânih. Ve's-salâtü ve's-selâmü alâ seyyidinâ ve senedinâ ve mededinâ Muhammedeni’l-Mustafa ve âlihî ve sahbihî ve men tebiahû bi-ihsânin ilâ yevmi’l-ceza’.

Emma bâ'd.

Aziz, muhterem ve sevgili kardeşlerim!

Çok kıymetli bir alimin, Ebû Abdirrahman es-Sülemî'nin yazmış olduğu, çok değerli, mümtaz bir kitap olan Tabakâtü's-Sûfiyye'yi okuyoruz. Bu büyük alim tasavvuf büyüklerinin hayatlarını ve mübarek fikirlerini toplamış, böyle bir eser meydana getirmiş. Bu eseri, çok kıymetli bir Mısırlı profesör de çok güzel ilaveler, dipnotlar, açıklamalar yaparak neşre hazırlamış.

Eser, Türk dilimize henüz tercüme edilmemiş bir kaynak eser olduğu için, "Tasavvuf konusunda en salahiyetli, en meşhur, en büyük, en kıymetli şahısların sözlerini, fikirlerini buradan öğrenebiliriz." diye, bu kitabı okuyoruz.

Kâle, ve kâle abdu’llâh. Abdullah Antâkî şöyle buyurmuş:

Lâ yestağnî hâlün mine’l-ahvâli ani’s-sıdk, ve’s-sıdku müstağnin ani’l-ahvâli küllihâ. Ve lev sadaka’l-abdü fîmâ beynehû ve beyne’llâh, hakîkate’s-sıdkı lettalea alâ hazâini min hazâini’l-gayb, ve lekâne emînen fi’s-semâvâti ve’l-ard.

Bunu da yine aynı şahıs söylemiş, aynı râvî rivayet etmiş. Yine doğruluk üzerine konuşuyor. Buyuruyor ki Abdullah Antâkî Hazretleri:

Lâ yestağnî hâlün mine’l-ahvâli ani’s-sıdk. İnsanın hallerinden hiç bir hali, doğruluktan, sıdk u sadakatten ayrı değildir. Yâni, her halinde, her konuştuğunda, her yerde, her zamanda, her durumda doğru olması lâzım! Hiç bir halinde, “Doğruluğa lüzum yok, olmasa da olur.” denmez. Her halde doğruluk şart. Hallerden hiç birisi doğruluktan müstağni değildir, doğruluk her halde lâzımdır.

Ve’s-sıdku müstağnin ani’l-ahvâli küllihâ. Doğruluğun kendisi her hallerden müstağnidir.” Doğruluğun hale bağımlılığı yoktur, doğruluk hallere tâbî değildir; müstakil, kendi başına vardır. Hiç bir halde insan doğruluktan ayrılamaz. Her zaman doğru olması lâzım. Mü’minin ana vasfı, kale gibi doğru olmaktır.

Ve bir söz söylüyor bunun arkasından:

Ve lev sadaka’l-abdü fîmâ beynehû ve beyne’llâh, hakîkate’s-sıdkı. Eğer kul Mevlâsıyla arasındaki kulluk vazifelerini yapmakta tam bir doğruluk ile doğru olsa, yâni Rabbine karşı kulluğunu tam yapsa, tam sadakat üzere yapsa; sözü doğru, özü doğru, hâlis, tertemiz bir kulluk yapsa; Mevlâsıyla olan muamelesinde hiç yalan söylemeyerek, hiç eğrilik karışmayan bir şekilde, sadakate, sıdka, doğruluğa tam riayet etse, ne olurdu?

Lettalea alâ hazâini min hazâini’l-gayb. Gaybın hazinelerinden hazinelere vâkıf olurdu, haberdar olurdu, muttalî olurdu. Tam doğru kul olsaydı, kulluğu tam doğru yapsaydı, gaybın hazinelerini Allah ona, onun gözünün önüne sererdi, hepsinden haberdar olurdu, hepsine müttalî olurdu.

Evliyaullah öyle olmuş. Sıdk u sadakat sahibi evliyalar bu sûretle bu makama ermiştir. Zâten erildiğini bilmese, eğer kendisi yaşamasa, söylemez bu mübarekler,bu mübarek adam.

Ve lekâne emînen fi’s-semâvâti ve’l-ard. Ne olurdu? Allah onu seçedi,semâlarda ve yerde Allah’ın güvenilir, itimadlı kulu olurdu. Her şeyi kendisine emanet ettiği kulu olurdu.

Demek ki, sevgili kardeşlerim, tabii bu sözlerden bizim anladığımız ve bize düşen, bizim yapmamız gereken ne oluyor? Tam doğru olacağız. Bilhassa, Allah’a karşı kulluğumuzda tam sadakat üzere olacağız. Kulluğumuzu tam güzel, doğru yapabildik mi, o zaman çok mükâfatlara nâil oluruz.

Sadakat üzere kulluk. Sadakat ne demek?

Sadıklık demek.

Sadıklık ne demek?

Doğruluk demek. Doğru,doğru,dosdoğru olacak. Sapasağlam, pırıl pırıl, hiç kalleşlik yok, eğrilik yok, lafı eğip bükmek yok, öyle dosdoğru olacak derviş.

Kâle, ve kâle abdu’llâh. Aynı râvî rivayet etmiş ki, Abdullah Antâkî şöyle buyurmuş: Men erâde en yaîşe ganiyyen fî hayâtihî, felâ yüskinü’t-tamaa kalbehû. Bir insan hayatı boyunca zengin yaşamak istiyorsa, ganî olarak yaşamak istiyorsa, felâ yüskinü’t-tamaa kalbehû kalbine tamahkârlık duygusunu düşürmesin! Birisinden bir şey tamah edip istemesin, ummasın; ummayı kessin! Birisinden bir şey tamah edip, şundan şu gelir mi, bundan bu gelir mi diye tamahı kessin, kalbinden çıkarsın. Kalbine tamahı iskân etmesin, yerleştirmesin! Kim? Hayatı boyunca zengin yaşamak istiyorsa bir insan.

Zengin yaşamak istiyorum. Tamam, o zaman kimseden bir şey umma! O adamdan para umma, bu adamdan iltifat bekleme! Filanca adam seni falanca yere tayin edecek diye bekleme!

“Beğenmeyen beğenmesin de, seven sevsin de, sevmeyen sevmesin, aman!” de.

Hiç kimseye bir tamahın olmasın, bak nasıl zengin olursun! Nasıl efe olursun, nasıl yürüyüşün değişir, nasıl için rahatlar. Eğer böyle zengin yaşamak istiyorsan, hiç kimseden bir şey umma!

Bu zâtlar kendileri bunu yapmışlar, kuldan bir şey istemeyi doğru görmemişler, Allah’tan istemişler. Kuldan ümitlerini kesmişler, kuldan bir şey beklememişler. Verse bile  almamışlar. Verdi mi birisi, istemem, senin olsun demişler. Benim ihtiyacım yok.

Ben gözümle gördüm Medine’de. Zenci kadın, perişan. Sokağın kenarına oturmuş. Arkadaşlardan birisi acıdı, çıkarttı bir miktar hayır verdi arkadaşlardan.

“İstemem!” dedi, almadı. “Az önce aldım. Bugünlük yetecek yiyeceğim var!” dedi. Almadı, fukara, istemiyor, kanaat ediyor.

Ahberanâ aliyyü’bnü muhammed, lü’lüü’l-verrâku’l-bağdâdiyyü, icâzeten, kâle: Haddesenâ umeru’bnü abdu’llâhi’l-bahrâniyyü, kâle: Semi’tü abda’llâhi’bne hubeykın yekûlü: İni’steta’te ellâ yesbekuke ehadün ilâ mevlâke fe’f’al, ve lâ tü’sir alâ mevlâke şey’en.

Birinci adam, râvî icazet yoluyla müellifimize bu mâlûmatı vermiş. Kim o adam? Aliyyü’bnü muhammed, lü’lüü’l-verrâku’l-bağdâdiyyü. Bağdatlı, kâğıtçılık işiyle de meşgul olan, Lü’lü’ lakablı Muhammed’in oğlu, Ali isimli şahıs. Aşağıda bilgi var, uzun ismi var.

Verrak, kâğıtçı. Eskiden yazı yazmak için, kâğıtçılık mühim bir meslekti, kâğıtçılar vardı.

“E böyle bir sûfî niye kâğıtçılık yapıyor?”

Bu adamların her birisi helâl lokma yemeyi esas edindikleri için, her birisi bir işte çalışmışlardır, para kazanmışlardır. Ticaret sevap diye, elinin emeğini yemek sevap diye, kimseye yük olmayalım diye çalışmışlardır. Onun için bir mesleği vardır.

Yu’rafü bi’bni lü’lü’. Lü’lü’ oğlu diye tanınırmış bu zât. Benî Sakif’tenmiş. Şevval ayının ortasında, 281 senesinde doğmuş. Enteresan bir adammış, dünyalık bakımından durumu iyi olduğu halde, rivayet ettiği her hadis için iki dânik ücret alırmış.

Ve kâne sikaten, sadûkan alâ teşyi’. Doğu,dürüst,sağlam, güvenilir, çok doğru sözlü bir kimseymiş.

Tüveffiye fi’l-muharrami senete seb’in ve seb’îne selâse mieh. 377 de Muharrem ayında vefat etmiş. Evet bu rivayet etmiş,icâzet yoluyla müellife bildirmiş.

O kimden almış?

Ömer ibn-i Abdullah el-Bahrânî’den almış. O da Abdullah ibn-i Hubeyk’ten duymuş be Antakyalı mübarek zattan. rivayet ediyor:

Ne demiş, ne buyurmuş?

İni’steta’te. Ellâ yesbekuke ehadün ilâ mevlâke fe’f’al. Ve lâ tü’sir alâ mevlâke şey’en.

Diyor ki muhatabına bu sûfi, zat-ı muhtrem;

İni’steta’te.Eğer bir şeye güç,takat getirebilirsen, yapabilirsen yap!.. Neyi?

Ellâ yesbekuke ehadün ilâ mevlâke fe’f’al. Seni Mevlâ’na giden yolda, hiç kimsenin geçmemesini sağlayabilirsen, yap!” Hepsinden önce sen koşacaksın, Mevlâ’ya hepsinden önce sen varacaksın, hiç kimse seni bu konuda geçemeyecek; bunu yapmağa güç yetirebilirsen, ne mutlu!..

Bu Allah sevgisi ile olur, muhabbetullah,Allah’a kulluk,burada yarışacak. Hayırda yarışacak. Hiç kimsenin kendisini geçmesine müsaadesi olmayacak, çok çalışacak. Çünkü, yolun nihayetinde Allah’a kavuşmak var! Orada tembellik yakışmaz dervişe, orada koştyracak.

Ve lâ tü’sir alâ mevlâke şey’en. “Mevlâna hiç bir şeyi tercih etme!” Dünya işi, para, pul, mevki, makam vesaire öyle şey yok.

Bugün güzel şeyler dinledik. Ahmed Yesevî Hazretleri’nin hayatını anlatan toplantılarımız oldu karşı tarafta, güzel şeyler dinledik doğrusu.

Bir büyük alim budist, putperest, Buda’ya tapan kâfir kavimler Maveraünnehr’e, Türkistan’a saldırmışlar, hakim olmuşlar oraya. Halkı zorlamışlar:

“Budist olun, İslâm’ı bırakın!” diye.

Her eve bir asker yerleştirmişler. “Bu askere bakacaksınız, ne isterse yapacaksınız!” diye

Her eve bir düşman askeri. Kâfir müslümanın evine gelecek hem de ne isterse yapacaksınız diye  Kâfir hükümdar,bir de  dellal çıkartmış “İstediğini yapmayanı da öldürecem!” demek yani.

Kâfir bir asker bir eve geldiği zaman ne ister? Her şeyi ister. Allah korusun.İnsan evine başkasını alır mı? Ölmeye razı olur, yine almaz. Neler yapmışlar.

Sonra, kendi yolunun üstünlüğünü Müslümanlığın kötülüğünü göstermek için bir toplantı tertiplemiş. Müslüman alimler çıkmışlar. Oda karşı tarafta. Konuşmuşlar, müslüman alimleri onları yenmiş. Çünkü akıl var, mantık var, ilim var, irfan var. Ötekisi putperest, kâfir; bu mü’min, Allah’ın mü’min kulu.

Sonunda hükümdar ağzını bozmuş, dine imana, Kur’an’a, Peygamber’e kötü sözler söylemiş. Bizim mübarek alimlerimiz de cevap vermişler ama terbiyesizlik yapıyor. Sonra o alimleri alnından, ayaklarından şehrin kapısına çivileyerek şehid etmişler. Ne zulümler oluyor.Neler olmuş? İnsan dini imanı uğrunda.

“İslâm’ı bırak, budist ol, kurtulacaksın.

Ya iman gidecek dediğini yapacaksın, ya da öleceksin, canın gidecek.Mevlaya hiçbirşey tercih edilmez.

Ne diyor:

Ve lâ tü’sir alâ mevlâke şey’en. “Mevlâna hiç bir şeyi tercih etme!” diyor. Yâni, “Hayat bitsin, canım feda olsun... Bin canım olsa bin defa feda olsun. Malım feda olsun. Öyle zilletle yaşamaktansa, ölmek daha iyi! Böyle zilletle yaşamaktansa, ölmeyi tercih ederiz.

Bizim mürşid-i kamilleimizden,pirlerimizden, ne var, Harezm’li Kübreviyye.

Eski kavimlerde de böyle olmuş. Eski kavimlerde de müslüman oldun diye, müslüman olanlara başlarındaki kâfirler çok zulümler yapmışlar. Çok.

Medine’de bir mübarek zatla karşılaştık. Mescid-i Nebevî’de namaz kıldık, çıktık. Baki Kabristanı’nın yanından yürüyoruz. İhtiyar, nur yüzlü, aksakallı bir insan yürüyor. Şöyle tipine baktım, Türkistanlı.“Selâmün aleyküm!” dedim.“Ve aleyküm selâm” dedi.Konuştuk, Ferganalıymış. Fergana Vadisinden. Fergana Vadisi Özbekistan’da. Çok büyük alimlerin yetiştiği, çok takvâ ehli insanların olduğu bir yer. Çok dindar bir bölge, geniş bir bölge.

Evlâdı varmış, hafız; Ruslar şehid etmiş.“Ruslar geldikleri zaman, Fergana Vadisinde çok müslümanları şehid ettiler.” dedi.Eh, Allah şehidlere yüksek makamlar veriyor; geriye annesine, babasına üzüntüleri kalıyor. Babasına da nasib olmuş, Medine-i Münevvere’de ikâmet ediyor.

Şimdi biz garip bir şeyle de karşılaştık. Biraz yürüdük, arabamızın yanına geldik, arabamıza bindik. Arabamızla ileriye doğru gittik, sola saptık, birkaç kilometre gittik. Sonra sağa saptık, daha ilerilere gittik. Bir arkadaşın evine gidiyoruz. Tam arkadaşın evine yaklaştık. Baktım, sokakta yine aynı adam yürüyor. Biz arabayla geldik oraya. Bizim geldiğimiz kaç kilometre mesafe. Yine yanımızda gördük adamı. Allahu a’lem, evliyâdan keramet sahibi bir kimse idi.

O makamlara nasıl eriyor insan? Allah’a hiçbir şeyi tercih etmeyerek. Can, mal, mülk, çoluk, çocuk. Allah-u Teâlâ Hazretleri hepsinden kıymetli olacak.

Eşkiyanın birisi bir aileyi, kervanı durdurmuş, soyuyor. Bir aileyi de çocuklarını kesmeye başlamış.Yedi sekiz tane, kaç tane çocuğu varsa, kesmeğe başlamış.

Adamcağız böyle, Allah’ın takdiri diye bir kenarda duruyor. Ne yapsın, eşkıyaya güç yetiremiyor, eli kolu bağlı... Çocukları kesiliyor önünde...

Eşkiya reisinin garibine gitmiş. Yanına gelmiş:

“Yâhu, sen ne biçim adamsın be? Ne olmuş? Çocukların kesiyorum, gık demiyorsun!”

“Ne yapalım, yaşatan öldüren Allah; kaderi öyleymiş demiş. Sen nesin ki, sen bir vasıtasın. Allah istemeseydi, elini kıpırdatamaz senin!”

Adam öyle deyince, eşkıya reisi sararmış, solmuş:

“Yâhu bu sözü baştan söyleseydin, çocuklarının hiç birini kesmezdim.”

“O da Allah’ın bir kaderi, bu kadarı ölecekmiş demek ki…” demiş.

Allah’a hamd ü senalar olsun. Biz Allah’ın çok büyük nimetleri içindeyiz muhterem kardeşlerim ama, dünyanın pek çok yerinde bizim gibi müslüman, Lâ ilâhe illallah diyen, canı olan,imanı olan kardeşlerimiz ne büyük sıkıntılar çekiyorlar. Düşman kurşunu altında, düşman muhasarası altında; aç, susuz, hayat tehlikesi var. İstikbale ait bir ümidi yok, yarına çıkacağına bir garantisi yok. Ne sıkıntı çeken kardeşlerimiz var…

Allah onların yardımcısı olsun.Bizlere de onlara hizmet etmeyi nasib ve müyesser eylesin.

Kâle, ve semi’tühû yekûl. Aynı râvî diyor ki Abdullah ibn-i Hubeyk’in şöyle dediğini işittim: Lâ tağtemme illâ min şey’in yedurruke gaden; ve lâ tefrah bi-şey’in illâ bi-şey’in yesürruke gaden.

Lâ tağtemme. “Gamlanma, kederlenme, tasa çekme, üzülme; illâ min şey’in yedurruke gaden, ancak sana yarın zarar verecek bir şeyden tasalan!

Yarın dediği ne?

Ahiret.

Ancak sana yarın ahirette zarar verecek bir şeyden tasalanırsan tasalan!

Başka bir şeyden tasalanma! Değmez tasalanmaya.

Ama, baktın ki bu iş böyle olmuyor; bundan yarın ahirette sana zarar gelir, cehenneme düşersin, ceza görürsün, azab görürsün; tamam, ondan tasalan, onun tasasına düş, tedbirini al! Ama öyle değilse, tasalanma. Ancak sana ahirette zararlı olan bir şey için tasalan ve ancak ahirette seni sevindirecek bir şeyden sevin!

Elhamdülillâh ki Allah’ın yolunda yürümek de nasip oldu bugün, ömrüm öyle geçti.

Tamam, sevin buna. Yarın bundan mükâfât alacağın için, bundan sevin! Ahirette seni üzecek, sana zarar verecek şeyden kederlen, tasalan! Ahirette seni sevindirecek olacağını bildiğin şeyden sevin!

Param gitti. Gitti ama Allah yolunda gitti. Kurban kestim, şu kadar param gitti. Bu sene de kurbanlar çok pahalı...”

Gitti ama, olsun, ne yapalım!

İmam Efendi hutbede söylüyordu Mekke-i Mükerreme’de:

“Şu hacıların kesmemek için, ifrad haccına niyet edip de bucak bucak kaçtıkları bu kurbanların ne sevapları var, biliyor musunuz?” diyor.

Çok hoşuma gitti. Adam biliyor, hacıları tanıyor.

“Hacı, neye niyet ettin?”

“Hacc-ı ifrada”

“Neden?”

“Kurban kesmek yok da ondan”

“Be adam, kurban kesmek çok sevap, niye onu kesmiyorsun? Niye sevabı bırakıyorsun? Nesine seviniyorsun bu işin?”

“Oh işte, tamam kurban kesmek de yok, param cebimde kaldı.”

“Ne olacak, paran Allah yolunda gitseydi, daha iyiydi paran. Paranın cebinde kaldığına niye seviniyorsun? Allah yolunda harcanmadığına üzül! Mantıkları ters çalışıyor insanların. Ver be adam, sevap kazanmağa gitmişsin oraya, ver de sevap kazan!”

Yok, hangisi ucuz, hangisi beleş, hangisi başkasının sırtından? Böyle hacılık mı olur?

Onun için Hocamız ne demiş en son hac seyahatlerinde:

“Bundan sonra sizden biriniz nafile hacca gelmesin! Gelirse, cebine bir tomar para koysun, öyle gelsin!” demiş.

Bu ne demek? “Başkasına yük olmayın!” demek.

Git, başkasının sırtına bin, şöyle yap, böyle yap. Ee ne oldu hacı oldu.Başkasının evinde kal, başkasının evine yük ol. Başkasını ezalandır, üz, beleş sırtından geçin. Olmaz!

Allah yolunda vereceksin, Allah için fedâkârlık yapacaksın; ahirete sana fayda verecek, sevinç verecek şeyden kaçınmayacaksın!

Ne güzel şeyler söylüyor anlayana.

Kâle, ve semi’tühû yekûl. Aynı râvî söyledi ki, şöyle buyuruyor Abdullah ibn-i Hubeyk el-Antâkî: Mâ bakıye alâ vechi’l-ardı ehadün illâ müstevhişün minhü, evvelühüm ene.

Tabii bu mübarekler doğru sözlüdürler, mütevazi insanlardır. İçindekini saklamaz. Kusuru varsa, kendi kusurunu evvelâ kendisi söyler. Bu zatların halleri bu... Neden?.. Sıdk önemli, doğru sözlülük önemli… Onun için, içi başka, dışı başka olmazlar, tam doğru söylerler.

Bakın, ne söylemiş:

Mâ bakıye alâ vechi’l-ardı ehadün. Yeryüzünün üzerinde hiç bir kişi kalmadı, (illâ müstevhişün minhü hepsi Allah’tan bucak bucak kaçıyor. Geri geri kaçıyor hepsi. Yâni Allah’ı seven, aşk ile, şevk ile Allah’a koşan insan kalmadı. Hepsi Allah’tan kaçıyor.

Nereye kaçıyorsun, bu ne mantık, bu ne biçim müslümanlık?

Mâ bakıye alâ vechi’l-ardı ehadün illâ müstevhişün minhü. “Hepsi Allah’tan uzak, Allah’a yakın değil, Allah’la beraber değil, Allah dostu değil, Allah’tan kaçıyor.”

Arkasından da bir cümle ekliyor:

Evvelühüm ene “En başta ben” diyor. Kusurlu görüyor kendisini. “İyi kulluk yapamıyorum, tam sevemiyorum.” diye Allah’a dostluğunu, kulluğunu tam yapamadığını düşünüyor, böyle söylüyor.

Başkalarında kususru görüyor, bir de bunlar şu bakımdan böyle söylerler: Karşısındaki darılmasın diye. “Sen söylesin, sen böylesin” dese, karşısındaki adamın nefsi kabarır, sinirlenmeğe başlar, yüzü kızarmağa başlar:

“Eeeh, bir daha senin vaazına gelmeyeceğim!” der.

Kızdı, damarına dokundun, tenkit ettin, canı sıkıldı.

“Bir daha senin vaazına gelmiyorum. Ne bu yâ, Allah Allah. Boyna beni tenkid ettin, bana laf çakıştırdın,bilmem ne.” der, hoşlanmaz.

Bunlar onun için ne yaparlar?

“Evvelâ ben, en başta ben, en kötüsü ben. Şu ben âciz, nâçiz kardeşiniz, ben günahkâr kardeşiniz.” derler, böyle konuşurlar.

Neden?

Herkes şöyle düşünsün diye:

“Bu hoca efendi, bu mürşid-i kamil, bu böyle gece gündüz Allah’a güzel ibadet etmesiyle böyle diyor, ben de kim oluyorum?” diye, biraz insanlar düşünsün diye.

Çıkar şu minbere, Bismillâhirrahmânirrahîm vaaz verir:

Ûsîküm ve nefsiye’l-âsiyete bi-takva’llâh. “Ey cemaat sizlere ve şu benim âsî nefsime takvâyı tavsiye ediyorum!” der. Ûsîküm ve nefsiye’l-âsiyete bi-takva’llâh.  “Allah’tan korkmayı ve Allah’a itaat etmeyi tavsiye ediyorum, sizlere ve benim âsî nefsime” Böyle derler.

Diyor ki: “Yeryüzünde Allah’ı seven, Allah’a dost, onunla ahbap, ondan kaçmayan hiç kimse kalmadı, hepsi kaçıyor; en başta ben...”

Karşı tarafı darıltmamak için öyle söylüyor. Halbuki, bu işleri bilen bir insan. Allah’a hiçbir şeyi tercih etmeyeceğini söyleyen insan. Hayatında onu uygulamasa, söyler mi? Neler yapıyordur mübarek de, belli etmez. Tevazuundan, bir de karşı tarafı insafa davet etmek için böyle söylüyor.

Kâle ve semi’tühû yekûlü. Aynı râvî rivayet etmiş ki, Abdullah Antâkî Hazretleri şöyle buyurmuş:

Alâmetü’l-ülfeti: Kılletü’l-hilâfi, ve bezlü’l-ma’rufi.

“Ülfetin alâmeti az muhalefet etmektir ve iyiliği çok yapmaktır.”

Bunu izah edelim:

Ülfet ne demek?

Bir insanın öteki insanla haşır neşir olması, sevişmesi, ahbaplık yapması demek. “Bu benim arkadaşım!” diyor, “Gel benim canım!” diyor, koluna giriyor vs. Ne bunlar? Bunlar iyi arkadaş, ülfet ediyorlar birbirleriyle. Ülfet; düşüp kalkmak, beraber olmak, ahbaplık etmek, sevişmek, muhabbet eylemek, dostluk eylemek mânâsına geliyor.

Bu ülfet çok sevaplıdır. Ülfet müslümanın şiârıdır. Müslüman, kendisi başkasıyla ülfet edebilen tabiatta bir insandır; başkasının da kendisine yanaşıp, ülfet edebildiği bir yumuşak insandır. Müslüman geçimsiz değildir, çatık kaşlı değildir, soğuk değildir, bulaşmaz, sokulmaz, konuşulmaz, sarp insan değildir.

Nedir?.. 

El-mü’minü ye’lefü. “Müslüman geçimlidir, tatlı dillidir, sokulgandır, cana yakındır, ahbap olunabilen bir insandır. Tamam böyle olacak da anladık.

Alâmetü’l-ülfeti. Ülfetin, dostluğun, arkadaşlığın alâmeti nedir? Nasıl tam iyi arkadaş olunur?

Kılletü’l-hilâf. Sırt çıkmayacak arkadaşına, muhalefet etmeyecek, zıt çıkmayacak.” Hilâf, muhalefet demek. Muhalefet etmeyecek.

Ve bezlü’l-ma’rufi. Bezletmek, çok vermek demek. Ma’ruf, iyilik demek. “Kardeşine, arkadaşına yapabildiği kadar her çeşit hizmet, iyilik, mâlî destek, hediye, bedenen hizmet; hep iyilik yapacak.” İyiliği bezl edecek; ihtilaf çıkartmayacak, sözüne karşı gelmeyecek. Ülfetin alâmeti budur.

Onun için, Hocamız Cennet-mekân, ne buyurmuş. Yazmışlar arkadaşlar, duvarlara da asmışlar bazıları:

“Arkadaşlık, pekiyi demekle kâimdir.”

Mâdem arkadaşsın, pekiyi de bakayım! Niye ihtilaf ediyorsun, niye itiraz ediyorsun? Her şeye bir itiraz.

“Haydi gel şuraya gidelim!”

“Yok, olmaz, oraya gitmeyelim.

“Haydi gel şunu yapalım!”

“Yok, o olmaz.”

“Haydi gel, şunu içelim!”

“Hayır”

“Haydi gel, şunu yiyelim!”

“Hayır”

“Şu programı yapalım!”

“Hayır”

Eh be yâhu, bir çuval şekerle yenmezsin be adam! Nedir bu ihtilaf, nedir bu muhalefet? Böyle ülfet mi olur, böyle ahbaplık mı olur?

Ne olacak?

Hilaf olmayacak, ihtilaf olmayacak; bir. Bir de elinden geldiğince arkadaşına iyilik yapacak. Şimdi o iyilikte büyüklerimiz nasıl söylemişler;

Tasavvufu tarif ederken, büyüklerimiz demişler ki:

Tasavvuf yâr olup, bâr olmamaktır.

Gül-i gülzâr olup hâr olmamaktır.

Tasavvuf ahbap olmaktır ama yük olmamaktır. Onun kesesine yük olmamaktır, omuzuna yük olmamaktır. Külfet vermemektir, ağırlık vermemektir. Yar olmak, bar olmamaktır.

Tasavvuf ne imiş?

Dost olacak ama kimseye sinek kadar bir ağırlığı, yükü, zararı olmayacak. Hiç kimseyi incitmeyecek, zarar vermeyecek. Tasavvuf bu.

Ondan istifade, bundan faydalanma, ondan geçinme. Tufeylîlik, parazitlik, asalaklık. Bunların hepsi aynı manaya kullanılan kelimler.  Böyle olmayacak.

Ülfetin alâmeti; muhalefetin azlığı, iyiliğin bol bol sunulmasıdır. Arkadaş olacaksan böyle ol! Muhalefet etme, arkadaşına bol iyilik yap, sevap kazan! Arkadaşlığın tam böyle tasavvufî mânâsıyla güzel bir arkadaşlık olsun.

Allah-u Teâla Hazretleri cümlenizden razı olsun. Cümlenizi Peygamber Efendimiz'in sevgisine, şefaatine, iltifatına nail eylesin. Peygamber Efendimiz'in has ümmeti olmanızı nasip eylesin. Dünya ve ahiretin her türlü tehlikelerinden koruyup, dünya ve ahiretin her türlü hayırlarına erdirdiği kullarından eylesin. Firdevsi Âlâda Peygamber-i Zişan’ımıza cümlenizi komşu eylesin. Cennet nimetleriyle mütena'ım eylesin.