Kerhi - Cebir Teorileri

On birinci asırda Bağdat’ta yetişen, bilinmeyenli denklemlerden ilk defa söz eden, meşhur Müslüman matematik âlimidir. Kerhte doğduğu için Kerhi nisbesiyle meşhur oldu. Doğum tarihi bilinmemektedir. Genç yaşta din ve fen ilimlerini öğrendi. Fıkıh ilmi, İslam Hukuku ve matematik alanlarında söz sahibi oldu. Ömrünün çoğunu Bağdat’ta geçiren Kerhi, kısa bir süre dağlık bölgelerde yaşamış ve bu esnada geometri üzerinde eğilerek, cebiri bu ilimden ayırmaya çalışmıştır.  Matematik alanında cebir ilmine esaslı hizmetleri ile tanınan Kerhi ‘nin vefatının, 1019’la 1029 yılları arasında olduğu tahmin edilmektedir. 

Kerhi ’nin en önemli keşiflerinden birisi aritmetik serinin üçüncü kuvvetlerinin toplamına ait açık ve basit geometrik çözüm metodu getirmiş olmasıdır. Geliştirdiği yeni cebir metotları sebebiyle, matematik alanında derinlik ve orijinalite sahibi olduğunu gösteren Kerhi, sayıların kareköklerini bulmada da kendine mahsus yeni bir metot geliştirerek uygulamaya koydu ve iki sayının küplerinin toplamının hiçbir zaman küp olamayacağını ortaya koydu. Bu teorem daha sonra Fransız fizikçi Fermat tarafından yeniden ortaya çıkarılmıştır.  

Kerhi, diğer taraftan pozitif rasyonel sayıların teoremleri ve bunların cebirsel ve geometrik ispatlarını da yaparak meşhur olmuştur. Bu konuda özel formüller bularak çözüm yolları gösterdi. Bulduğu metot birçok genel rasyonel sayılar problemine uygulanabilmektedir. 

Kerhi, eski ve yeni bütün matematik bilgilerine hâkimdi. Eski Hint ve Yunan matematikçilerini aşabilmiş, cebire bir kısım yenilikler getirmişti. Yüksek dereceden denklemler çözmekle tanındı. Öte yandan Paskal’a atfedilen ve onun adıyla anılan üçgenin ilk defa Paskal’dan dört asır önce Kerhi tarafından kullanılıp uygulandığı, El-Bahr fi’l-Cebr adlı eserde açıkça belirtilmektedir. Aslında Kerhi, bu üçgenin temel izahlarını ortaya koyarken, diğerleri bunu geliştirmişlerdi. İslam bilginlerinin eserlerinde yer alan Paskal üçgeniyle ilgili izahlar, bu üçgenin keşfinin Paskal’a verilemeyeceğinin açık delilidir.