Diyabet hastaları nasıl oruç tutabilir?

Oruç ibadetinin yerine getirilmesi için gerekli şartlardan biri de sıhhattir. Bu sebeple hasta olana oruç farz kılınmamıştır.

Haberimizde, diyabet hastası olup da oruç tutmak isteyen kişilerin dikkat etmeleri gereken hususlar, oruca nasıl hazırlık yapılması gerektiği ve oruç tutarken ki risk durumlara yer vereceğiz.

Oruç ibadeti hicri takvime göre zaman diliminin belirlendiği bir ibadet olduğu için her yıl farklı zamanlara denk gelmektedir. Müslümanlar bu ibadeti farklı mevsimlerde, farklı açlık sürelerinde ve farklı coğrafyalarda yerine getirmektedirler.

Uzman Dr. Göknur Aydın, “diyabet hastalarının oruç tutup tutamayacakları oruç tuttukları süredeki tedavilerinin düzenlenmesi ve ne zaman oruçlarını sonlandırmaları gerektiği kendisini takip eden hekim tarafından hastaya özel kişiselleştirilmesi gereken bir durum.” diyerek şu bilgileri verdi:

Oruç ibadetini yerine getirmek isteyen diyabet hastası, önce doktora (dini kuralları bilen) başvurmalı Ramazan-ı şerifte oruç tutmak istediğini beyan etmeli, doktorundan oruç tutup tutamayacağı ile ilgili görüş almalıdır.

Hekim, hastanın evde parmak ucu, açlık, tokluk kan şeker ölçümleri, Hba1c değeri, diyabet ilaçları, insülin tedavisi kullanıp kullanmadığı, kullandığı insülin tip ve uygulama sayısı ve uyguladığı insülin dozu, ek hastalıkları, yaş, gebelik ve fiziksel aktivite durumlarına göre hastanın oruç tutması halindeki risk oranını belirler.

Çok yüksek risk grubuna giren hastalar:

Kötü kontrollü Tip 1 DM (diyabetes mellitus)  hastaları (Hba1c değeri >9 olanlar)

İnsülin kullanan diyabetli veya gestasyonel diyabet tanısı almış gebeler.

Son 3 ay içerisinde diyabetik ketoasidoz yaşamış hastalar

Son 3 ay içerisinde şiddetli hipoglisemi, tekrarlayan veya hissedilmeyen hipoglisemi atakları yaşayan hastalar

Akut hastalık yaşayanlar

İleri böbrek yetmezliği (evre4-5 kronik böbrek yetmezliği, hemodiyaliz tedavisi olan hastalar

Bilişsel işlev bozukluğu veya kontrolsüz epilepsi tanılı hastalar

Yüksek risk grubuna giren hastalar:

Kötü glisemik kontrollü Tip 2 DM hastaları

İyi glisemik kontrole sahip çoklu insülin kullanan Tip2 ve Tip1 DM hastaları,

Sadece diyet tedavisi alan Tip 2 DM tanılı gebeler ile Gestasyonel DM tanısı alanlar

Evre 3 kronik böbrek yetmezlik tanısı alanlar

 Yoğun çalışma temposuna sahip DM hastaları

Orta ve düşük risk grubuna giren hastalar:

Oral anti diyabetik(ağızdan şeker ilacı) kullananlar veya basal insülin ile tedavi edilen kan şekerleri iyi kontrol edilen diyabet hastaları

Çok yüksek ve yüksek risk grubuna giren hastaların oruç tutmaması tavsiye edilmekte.

Orta ve düşük risk grubuna giren hastalar öneriler doğrultusunda oruç tutabilirler.

Çok yüksek ve yüksek risk grubunda bir hasta iseniz ve oruç tutmak istiyorsanız evde sıkı kan şeker takibi ve doktorunuzla sıkı irtibat halinde (poliklinik veya telefonda) olarak oruç tutmalısınız.

Diyabetik kişi doktoruna başvurarak oruç tutma isteğini beyan ettikten sonra doktoru tarafından hipoglisemiye sebep olacak ilaçlar değiştirilir. İnsülin tedavisi insülinin tipi, uygulanma zamanları ve dozları değiştirilerek oruç tutan hastaya uygun hale getirilir.

Diyabetlilerin dikkat etmesi gerekenler

Yapılan çalışmalar Ramazan ayı öncesinde eğitim verilmiş takipli diyabet hastalarında hipoglisemi ataklarının eğitim almamış hastalara göre yüzde 50 daha az yaşandığını göstermiştir.

Hastalar parmak ucunu delmekle çıkan kan sebebiyle oruçlarının bozulacağı veya ölçüm ile kan şekerlerini düşük veya yüksek görüp oruçlarını sonlandırmaları gerekeceği gibi sebeplerle parmak ucu kan şeker takibi yapmaktan kaçınmaktadırlar. Bu davranış biçimi hipoglisemi ve hiperglisemi ataklarının gözden kaçmasına sonuç da kişinin vücudunda geçici ve/veya kalıcı hasarlara yol açmaktadır.

Semptomatik hipoglisemi veya hiperglisemi durumlarında ayrıca tip 1 DM’li bireylere günde en az 5 kez ve tip 2 DM’li bireylere günde 2 ila 5 kez kan şekeri takibi yapılmalı ve ölçüm sıklığı kişiselleştirilmelidir.

Hipoglisemi, hiperglisemi veya ilgili tıbbı durumların kötüleşmesi (tansiyonun düşmesi veya yükselmesi vb.) durumlarında oruç bozulmalıdır.

Normal zamandaki diyabetik hastaların açlık kan şekeri hedeflerinden farklı olarak oruç sırasında hipoglisemi(kan şeker düşüklüğü)sıklığının artması sebebiyle insülin kullanan bireylerde hedef açlık kan şekeri 100-135 mg/dl arasındadır.

Oruç tutan kişi kan şekeri 70 altına düştüğünde orucunu bozmalı aldığı hipoglisemi eğitimlerinde anlatıldığı şekilde basit şeker(4-5 kesme şeker, 150-200 ml meyve suyu veya limonata) ile şekerini hızlıca yükseltmelidir. Çikolata ve gofret gibi yağ içeren ürünler kullanılmamalıdır.

Oruç tutacak durumda olan diyabetliler nelere dikkat etmeli?

Oruçlu diyabetik hastaların iftar ve sahurda kan şekerini hızlı şekilde yükseltecek sofralardan uzak durması,

diyetisyen önerisi ile hazırlanmış yemekleri tüketmesi,

iftar ile sahur arasında yeterli sıvı alması,

ağır egzersizlerden kaçınması,

 doktor tarafından oruca ve uzun açlık süresine özel düzenlenmiş diyabetik tedaviyi uygulaması,

hipoglisemi ve hiperglisemi ataklarının daha az yaşandığı oruç ibadeti ile  sağlık ve afiyet dolu bir Ramazan-ı şerif yaşamalarına yardımcı olacaktır.

Son olarak oruç tutarken parmak ucu kan şeker takibine devam edilmeli. Kan şekerinin düştüğü veya yükseldiği zaman oruç sonlandırıp kan şekerini hızlıca yükseltmeli. Ertesi günlerde oruç tutup tutamayacağınız, tutulacaksa ilaç tedavisinde ne gibi değişiklikler yapılması gerektiği konusunda doktora başvurmalı.

© İzinsiz ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz.